Wyrok z dnia 6 kwietnia 2000 r.
III RN 161/99

Organ odwoławczy nie narusza zakazu reformationis in peius w sytuacji,
gdy na podstawie art. 138 § 2 KPA uchyla zaskarżoną decyzję w całości i prze-
kazuje sprawę do ponownego rozpoznania przez organ pierwszej instancji.


Przewodniczący: SSN Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Andrzej Kijowski,
Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Krajowej Waldemara
Grudzieckiego, po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2000 r. sprawy ze skargi Haliny L.
na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł w Warszawie z dnia 20 marca 1998 r. [...]
w przedmiocie wymiaru cła, na skutek rewizji nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości
[...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w
Szczecinie z dnia 14 stycznia 1999 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił skargę.

U z a s a d n i e n i e


Dyrektor Urzędu Celnego w S. decyzją z dnia 7 października 1997 r., zawartą
w dowodzie odprawy celnej [...], dopuścił do obrotu na polskim obszarze celnym
nadwozie samochodu osobowego marki ,,Volvo 740" i na podstawie art. 30 b ustawy
z dnia 28 grudnia 1989 r. - Prawo celne (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r. Nr 71, poz.
312 ze zm.) ustalił wartość celną tego towaru. W odwołaniu od powyższej decyzji
strona - Halina L. zakwestionowała ustaloną przez organ celny, jej zdaniem zbyt wy-
soką, wartość celną zgłoszonego do odprawy celnej towaru, a w konsekwencji także
wymiar należności celnych. Prezes Głównego Urzędu Ceł decyzją z dnia 20 marca
1998 r. [...] uchylił zaskarżoną decyzję i na podstawie art. 138 § 2 KPA przekazał
sprawę do rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji, bowiem w wyniku przepro-
wadzonego postępowania wyjaśniającego ustalono, że w dniu 4 listopada 1997 r. w
Urzędzie Miasta i Gminy w C. dokonano rejestracji na nazwisko Haliny L. samochodu
osobowego - ,,składaka", złożonego z nadwozia samochodu marki ,,Volvo 740", które
zostało odprawione w Urzędzie Celnym w R.; równocześnie Prezes Głównego
Urzędu Ceł wskazał, że przy ponownym rozpatrywaniu sprawy organ pierwszej ins-
tancji powinien określić faktyczny przedmiot importu zgodnie z regułą 2 (a) Ogólnych
Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej stanowiących załącznik do rozporządze-
nia Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 1995 r. w sprawie ceł na towary przywożone z
zagranicy (Dz.U. Nr 151, poz. 737). W wyniku skargi strony, Naczelny Sąd Adminis-
tracyjny -Ośrodek Zamiejscowy w Szczecinie wyrokiem z dnia 14 stycznia 1999 r. [...]
uchylił zaskarżona decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 20 marca 1998 r.
W uzasadnieniu tego wyroku Sąd podniósł, że organ odwoławczy wyszedł poza gra-
nice skargi i uchylając decyzję organu pierwszej instancji w całości naruszył sformu-
łowany w art. 139 KPA zakaz refomationis in peius, ponieważ w uzasadnieniu swej
decyzji nie wykazał, aby było to konieczne ze względu na to, że decyzja pierwszej
instancji rażąco naruszyła prawo lub interes społeczny.

Minister Sprawiedliwości pismem z dnia 21 września 1999 r. [...] wniósł rewizję
nadzwyczajną od powyższego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka
Zamiejscowego w Szczecinie z dnia 14 stycznia 1999 r. [...], zarzucając rażące naru-
szenie art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Admi-
nistracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) w związku z art. 138 § 1 i art. 139 KPA,
a w konsekwencji na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy o NSA wniósł o uchylenie zas-
karżonego wyroku i oddalenie skargi. W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podnie-
siono, że skoro organ odwoławczy stwierdził, że w danym wypadku brak jest pods-
taw dla przeprowadzenia dodatkowego postępowania wyjaśniającego w trybie art.
136 KPA, natomiast wskazał na potrzebę ponownego wyjaśnienia przez organ
pierwszej instancji, czy w rozpoznawanej sprawie prawidłowo zastosowany został
art. 23 ust. 1 Prawa celnego oraz reguła 2 (a) Ogólnych Reguł Interpretacji Nomen-
klatury Scalonej, to tym samym nie jest zasadny zarzut Sądu, jakoby organ odwo-
ławczy wyszedł poza granice odwołania i naruszył art. 139 KPA, bowiem przepis ten
,,nie ma zastosowania przy rozpatrywaniu sprawy przez organ I instancji w postępo-
waniu toczącym się w następstwie kasacyjnej decyzji organu odwoławczego wydanej
na podstawie art. 138 § 2 KPA".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Stosownie do dyspozycji art. 138 § 2 KPA, w sytuacji, gdy rozstrzygnięcie
sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego w ca-
łości lub w znacznej części, organ odwoławczy może uchylić zaskarżoną decyzję w
całości i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej ins-
tancji, wskazując równocześnie temu organowi, jakie okoliczności należy wziąć pod
uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy. Oznacza to, że w rozpoznawanej spra-
wie Prezes Głównego Urzędu Ceł postąpił prawidłowo, skoro - wobec zakwestiono-
wania przez stronę w odwołaniu ustalonej przez organ celny pierwszej instancji war-
tości celnej zgłoszonego do odprawy celnej towaru - uchylił zaskarżoną decyzję i w
trybie art. 138 § 2 KPA przekazał sprawę organowi pierwszej instancji do ponownego
rozpoznania, wskazując równocześnie, że w sprawie tej należy ustalić faktyczny
przedmiot importu dokonanego przez stronę, a w szczególności należy wyjaśnić, czy
w danym wypadku strona dokonała jedynie importu nadwozia samochodu osobowe-
go marki ,,Volvo 740", czy też uczestniczyła ona w imporcie samochodu osobowego
marki ,,Volvo 740" w stanie rozmontowanym lub nie zmontowanym (reguła 2/a/ Ogól-
nych Reguł Nomenklatury Scalonej), co ma bezpośrednie znaczenie dla prawidłowe-
go ustalenia wartości celnej importowanego towaru. W tej sytuacji, zarzuty rewizji
nadzwyczajnej okazały się zasadne, bowiem - wbrew stanowisku Naczelnego Sądu
Administracyjnego - uchylona zaskarżonym wyrokiem decyzja organu drugiej instan-
cji nie naruszyła art. 139 KPA, natomiast zgodna jest z dyspozycją art. 136 i art. 138
§ 2 KPA, a w wyniku ponownego postępowania przed organem pierwszej instancji od
wydanej decyzji stronie przysługiwać będzie odwołanie.

Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 236 ust. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz.
483) oraz art. 39315 KPC w związku art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie
Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej -
Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania
administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektó-
rych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) orzekł jak w sentencji.
========================================