Wyrok z dnia 9 listopada 2001 r.
III RN 144/00

Naczelny Sąd Administracyjny, rozstrzygając o środkach usunięcia na-
ruszenia prawa niezbędnych dla załatwienia sprawy, nie może wykraczać poza
jej granice, wyznaczone żądaniem strony oraz faktycznymi i prawnymi jego
podstawami.


Przewodniczący SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 listopada 2001 r. sprawy ze skargi T.
Kopalni Surowców Mineralnych ,,B.G." Spółki z o.o. w S. na decyzję Samorządowego
Kolegium Odwoławczego w P.T. z dnia 19 stycznia 1998 r. [...] w przedmiocie nad-
płaty podatku od nieruchomości za lata 1993-1995, na skutek rewizji nadzwyczajnej
Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego [...] od wyroku Naczelnego Sądu Ad-
ministracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Łodzi z dnia 2 lutego 2000 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

T. Kopalnie Surowców Mineralnych ,,B.G." spółka z ograniczoną odpowie-
dzialnością w S. zwróciły się z wnioskiem do Urzędu Gminy w T.M. o zaliczenie nad-
płaty w podatku od nieruchomości, wynikającej ze skorygowanych deklaracji za lata
1993-1996 na poczet zobowiązania podatkowego za 1997 r.

Wójt Gminy T.M. decyzją z dnia 15 września 1997 r., wydaną na podstawie
art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego (Dz.U. z 1980 r. Nr 9, poz. 26 ze
zm.) i art. 29 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz.U.
z 1993 r. Nr 108, poz. 486 ze zm.), oddalił wniosek, orzekając odmowę zaliczenia
kwoty 164.189,47 zł na poczet zobowiązań podatkowych należnych za rok 1997.

Po rozpatrzeniu odwołania strony, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w
P.T. decyzją z dnia 19 stycznia 1998 r., wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 KPA
w związku z art. 335 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U.
Nr 137, poz. 926 ze zm.), utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego T. Kopalnie Surowców
Mineralnych ,,B.G." wniosły o uchylenie decyzji organów obu instancji. Zarzuciły tym
orzeczeniom przede wszystkim naruszenie art. 6 KPA oraz przepisów prawa mate-
rialnego art. 248 § 1 KH i art. 31 ust. 1 ustawy o rachunkowości przez ich pominięcie
przy określaniu podstawy opodatkowania budowli dla celów podatku od nieruchomo-
ści za lata 1993-1996.

Wyrokiem z dnia 2 lutego 2000 r. Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Za-
miejscowy w Łodzi, na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 i 3 oraz ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym, uchylił zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu
wyroku Sąd ten stwierdził, iż podniesione w skardze zarzuty nie zasługują na
uwzględnienie, gdyż stanowisko organów orzekających w sprawie, co do braku pod-
staw do stwierdzenia nadpłaty w rozumieniu art. 29 ustawy o zobowiązaniach podat-
kowych było prawidłowe.

Pomimo uznania bezzasadności podniesionych przez stronę zarzutów Na-
czelny Sąd Administracyjny stwierdził, że decyzja jest niezgodna z prawem, z przy-
czyn rozważonych z urzędu. Według Sądu złożony w 1997 r. wniosek podatnika o
zaliczenie na poczet podatku od nieruchomości za 1997 nadpłaty podatku za lata
1993-1996 doprowadził do wszczęcia postępowania administracyjnego w zakresie
rozliczenia tego podatku za 1997 r. Wprawdzie rozpoznając sprawę organy pierwszej
i drugiej instancji w sposób prawidłowy wywiodły, że podatnik obliczył i uiścił podatek
od nieruchomości za badany okres we właściwej wysokości i zasadnie odmówiły
zwrotu nadpłaty, to jednakże powinny rozstrzygnąć także co do rozliczenia podatku
od nieruchomości za rok 1997, co według NSA - również było objęte żądaniem
strony. Ponadto Sąd podniósł, że w toku postępowania nie zostało wyjaśnione, czy
były złożone deklaracje podatkowe za 1997 r. oraz, czy doszło do zapłaty podatku za
ten rok. Organy podatkowe miały obowiązek określić prawidłową wysokość zobowią-
zania w podatku od nieruchomości za 1997 r., względnie - jeśli doszło do wygaśnię-
cia zobowiązania podatkowego w związku ze spełnieniem świadczenia - orzec o
umorzeniu postępowania. W zaistniałej sytuacji - zdaniem Sądu - nie doszło do roz-
strzygnięcia o całości żądania podatnika, co spowodowało uchylenie decyzji organu
drugiej instancji, na podstawie art. 22 ust. 1 pkt 1 i 3 oraz ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym.

Od wyroku powyższego rewizję nadzwyczajną wniósł Prezes Naczelnego
Sądu Administracyjnego zarzucając rażące naruszenie art. 33 ust. 1 w związku z art.
51 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, a także art. 27 ust. 1 pkt 1 i ust. 2
pkt 1 i 3 tej ustawy w następstwie bezpodstawnego rozszerzenia w postępowaniu
sądowym zakresu sprawy o przedmiot, który nie był objęty postępowaniem admini-
stracyjnym.

Na podstawie powyższych zarzutów, podkreślając w ich uzasadnieniu, że nie
odnoszą się one do wyrażonej w zaskarżonym wyroku oceny prawnej w zakresie
tego przedmiotu sprawy, który wynikał z wniosku strony o zaliczenie nadpłaty w po-
datku od nieruchomości Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł o uchy-
lenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Naczelnemu Sądowi Administra-
cyjnemu Ośrodkowi Zamiejscowemu w Łodzi do ponownego rozpoznania.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy w zakresie określonym podaną wyżej
podstawą rewizji nadzwyczajnej (por. art. 39311 KPC odpowiednio stosowany), w
pełni podzielił podniesione w niej zarzuty. Naczelny Sąd Administracyjny podejmując
przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa, jeśli jest to niezbęd-
ne dla końcowego załatwienia spawy, nie powinien rozstrzygać o innej sprawie niż
ta, która została poddana jego kontroli. Nie powinien wykraczać poza granice
sprawy, która była albo powinna być przedmiotem postępowania administracyjnego.
W rozważanym wypadku chodziło o sądową kontrolę decyzji wydanej w postępowa-
nia administracyjnego, które zostało wszczęte na żądanie strony (por. art. 61 § 1
KPA) i toczyło się wyłącznie w przedmiocie tego żądania. Żądanie strony, tak w po-
stępowaniu administracyjnym, jak i sądowym - wbrew przesłance zaskarżonego wy-
roku - ograniczało się do żądania zaliczenia nadpłaty za lata 1993-1996 na poczet
zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za rok 1997. Tak określone
żądanie zostało przez stronę uzasadnione okolicznościami dotyczącymi podatku za
lata 1993-1996 i było oparte na wynikającym z przepisów prawa materialnego
uprawnieniu w przedmiocie nadpłaty podatku. Zaskarżony wyrok określił zakres
sprawy sprzecznie z jej przedmiotem ukształtowanym w postępowaniu administra-
cyjnym na podstawie żądania strony i odpowiadających mu podstaw prawnych. W
szczególności chodziło o przepisy art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o
zobowiązaniach podatkowych (jednolity tekst: Dz.U. z 1993 r. Nr 108, poz. 486 ze
zm.), które określiły warunki uprawnienia podatnika do zgłoszenia wniosku o zalicze-
nie nadpłaty na poczet przyszłych zobowiązań. Słusznie w uzasadnieniu rewizji nad-
zwyczajnej podniesiono, że w dacie wydawania decyzji nie było przepisów, z których
wynikałby obowiązek rozszerzenia postępowania dotyczącego zaliczenia nadpłaty na
poczet przyszłego zobowiązania także o sprawę w przedmiocie przyszłych zobo-
wiązań podatkowych podatnika. Określenie wysokości nieuregulowanego w terminie
zobowiązania podatkowego w podatku od nieruchomości za 1997 r. w drodze decyzji
deklaratoryjnej wydanej na podstawie art. 5 ust. 2 i 3 ustawy o zobowiązaniach
podatkowych stanowi odrębną sprawę, która może być przedmiotem odrębnego po-
stępowania administracyjnego.

Uznając, że Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wykazał rażące na-
ruszenie w zaskarżonym wyroku wskazanych przepisów, które w konsekwencji pro-
wadziłoby do bezpodstawnego kontynuowania postępowania w sprawie poza jej
przedmiotem (por. art. 30 w związku z art. 22 ust. 2 pkt 1 i 3 ustawy o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym), Sąd Najwyższy orzekł stosownie do wniosku rewizji nad-
zwyczajnej (art. 39313 § 1 KPC odpowiednio stosowany).
========================================