Wyrok z dnia 8 marca 2001 r.
III RN 135/00

Korzystający z procedury składu celnego odpowiada za dług celny po-
wstały w następstwie bezprawnego usunięcia towaru spod dozoru celnego,
choćby nie ponosił winy.


Przewodniczący SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 8 marca 2001 r. sprawy ze skargi
,,E.I.C." Spółki z o.o. w W. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 30 paź-
dziernika 1998 r. [...] w przedmiocie wymiaru należności celnych, na skutek rewizji
nadzwyczajnej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Adminis-
tracyjnego w Warszawie z dnia 8 grudnia 1999 r. [...]


u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił skargę.

U z a s a d n i e n i e


Rewizja nadzwyczajna Ministra Sprawiedliwości nie zawiera zarzutów prze-
ciwko podstawie faktycznej zaskarżonego wyroku Naczelnego Sądu Administracyj-
nego z dnia 8 grudnia 1999 r. Wyrokiem tym, na skutek skargi E.I.C. Spółki z o.o. w
W., uchylona została decyzja Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 30 października
1998 r. utrzymująca w mocy wydaną w pierwszej instancji przez Dyrektora Urzędu
Ceł w W. decyzję z dnia 24 czerwca 1998 r. ustalającą dłużników, w tym skarżącą
Spółkę, oraz określającą kwotę długu celnego za określony towar usunięty spod do-
zoru celnego.

Niekwestionowane ustalenia faktyczne wyroku, w zakresie rozpoznawanej
rewizji nadzwyczajnej, przedstawiają się jak następuje: Skarżąca Spółka uzyskała
pozwolenie na korzystanie z procedury składu celnego w okresie od dnia 27 stycznia
1998 r. do dnia 31 grudnia 1999 r. ze wskazaniem, iż objęte tą procedurą towary
(wyroby elektroniczne i elektryczne powszechnego użytku) składane będą w składzie
Celnym ,,A.", prowadzonym przez Barbarę N. W umowie z dnia 22 grudnia 1997 r.
zawartej pomiędzy skarżącą a Składem Celnym ,,A." określono warunki, miejsce
składowania i przechowywania towarów przekazanych przez Spółkę E.I.C. korzy-
stającą z procedury składu celnego. Skład Celny "A." umożliwił skarżącej nieograni-
czony dostęp do pomieszczeń, w których złożone były jej towary. Dnia 19 marca
1998 r. okazało się, że część sprzętu elektronicznego, objętego procedurą składu
celnego, została skradziona i nielegalnie wprowadzona do obrotu na polski obszar
celny, zaś przeprowadzone śledztwo nie doprowadziło do ustalenia sprawców kra-
dzieży i zostało umorzone postanowieniem z dnia 24 lipca 1998 r.

Przedmiotem natomiast zarzutów rewizji nadzwyczajnej jest następująca
ocena prawna zaskarżonego wyroku. Zgodzić się należy z Prezesem GUC, że ko-
rzystający ze składu celnego jest odpowiedzialny za wykonywanie obowiązków wyni-
kających z objęcia towarów procedurą składu celnego (art. 109 Kodeksu celnego), a
także jest dłużnikiem z tytułu zobowiązania do wykonania obowiązków wynikających
ze stosowania procedury celnej, którą towar został objęty (art. 211 § 3 pkt 4 Kodeksu
celnego). Przepisy te mają jednakże charakter norm ogólnych oraz blankietowych i
dlatego ich zastosowanie wobec korzystającego ze składu celnego wymaga dokład-
nych i konkretnych ustaleń wskazujących na naruszenie przez tego dłużnika obo-
wiązków wynikających z objęcia towarów procedurą składu celnego, lub ze stosowa-
nia procedury celnej, którą towar został objęty. Niezbędne jest także ustalenie
związku przyczynowego pomiędzy naruszeniem tych obowiązków a skutkiem, który
w niniejszej sprawie polega na usunięciu składowanego towaru spod dozoru celnego
i wprowadzeniu go do obrotu na polski obszar celny.

Minister Sprawiedliwości zarzucił zaskarżonemu rewizją nadzwyczajną wyro-
kowi rażące naruszenie art. 22 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczel-
nym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) w związku z art. 211 §
3 pkt 4 ustawy z dnia 9 stycznia 1997 r. Kodeks celny (Dz.U. Nr 23, poz. 117 ze zm.)
i na tej podstawie wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i oddalenie skargi. W
uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podniesiono, że odpowiedzialność za dług celny
osoby korzystającej ze składu celnego według art. 211 § 3 pkt 4 Kodeksu celnego,
wynika z samego faktu korzystania z określonej procedury celnej, przy czym osoba
taka staje się dłużnikiem w momencie zaistnienia przewidzianych w ustawie faktów
(usunięcia towaru spod dozoru celnego). Korzystający z procedury składu celnego w
związku z tym, iż uprzednio otrzymał zgodę na zastosowanie tej procedury, wziął na
siebie odpowiedzialność za obowiązki płynące z przepisów Kodeksu celnego. Bez
znaczenia jest czy zdarzenie, z którym przepisy Kodeksu celnego łączą powstanie
długu celnego było wynikiem działania tego podmiotu lub osób trzecich, jak również
czy było to działanie celowe czy też efekt niedbalstwa lub niedochowania należytej
staranności. Organ celny stwierdza czy określone obowiązki zostały wykonane czy
też nie. Nie bada przy tym stopnia przyczynienia się korzystającego z procedury
celnej do niewykonania tych obowiązków. Konieczność takiego badania nie wynika z
Kodeksu celnego. Osoba korzystająca z procedury celnej, prowadząc działalność
gospodarczą w zakresie przywozu towarów na polski obszar celny, ponosi odpowie-
dzialność na zasadzie ryzyka.


Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy w jej zakresie wynikającym z rewizji
nadzwyczajnej (art. 39311 KPC), uznając że zasadnicza kwestia sprawy dotyczy kon-
trowersyjnej interpretacji art. 211 Kodeksu celnego i że w tej kwestii racja jest po
stronie rewizji nadzwyczajnej, miał na uwadze co następuje:


Teza zaskarżonego wyroku jakoby zawarta w art. 211 Kodeksu celnego
norma odpowiedzialności osoby korzystającej ze składu celnego za nielegalne
wprowadzenie składowanego towaru do obrotu na polskim obszarze celnym będąc
normą ,,ogólną i blankietową" wymaga dopełnienia skonkretyzowanym warunkiem
odpowiedzialności - nie ma oparcia ani w tekście tego przepisu, ani w innych przepi-
sach Kodeksu celnego. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie przedstawiono
zresztą żadnej argumentacji na rzecz tej tezy, w szczególności nie wiadomo dlacze-
go Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że założone konkretyzowanie normy praw-
nej powinno uwzględniać odpowiedzialność na zasadzie winy. Tymczasem zasadnie
w rewizji nadzwyczajnej wywiedziono, że przedmiotowa regulacja wystarczająco ja-
sno określa przesłanki odpowiedzialności korzystającego ze składu celnego. Chodzi
tu o osobę, która poddaje się określonej ,,procedurze zawierającej" odprawę celną
(por. art. 89 § 1 pkt 2 i art. 94 Kodeksu celnego) i odpowiada za dług celny powstają-
cy w wypadku usunięcia spod dozoru celnego towaru podlegającego należnościom
celnym przywozowym (art. 211 § 1). O tym, kiedy powstaje sytuacja długu celnego
stanowi art. 211 § 2, według którego dług celny powstaje z chwilą usunięcia towaru
spod dozoru celnego. Wreszcie regulacje te - od strony podmiotowej - dopełnia art.
211 § 3 wymieniając cztery kategorie osób będących dłużnikami zobowiązanymi do
realizacji należności celnych od towarów przywiezionych z zagranicy i poddanych
procedurze zawieszającej. Tak więc dłużnikiem jest w szczególności osoba, która
usunęła towar spod dozoru celnego (art. 211 § 3 pkt 1), ale także korzystający ze
składu celnego (art. 211 § 3 pkt 4 w związku z art. 109 Kodeksu celnego). Takie - na
zasadzie ryzyka - ukształtowanie odpowiedzialności za należności celne od towaru
przywiezionego z zagranicy i poddanego ,,procedurze zawieszającej" nie pozostaje w
sprzeczności z zasadami Kodeksu celnego, w szczególności mając na uwadze
zasadę określającą obowiązek pokrycia należności celnych przez osobę dokonującą
przywozu towarów z zagranicy.

Z powyższych przyczyn, wobec usprawiedliwionej podstawy rewizji nadzwy-
czajnej, Sąd Najwyższy orzekł stosownie do art. 39313 § 1 KPC w związku z art. 10
ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania cywilnego (Dz.U. Nr
43, poz. 189 ze zm.).
========================================