Wyrok z dnia 6 stycznia 1999 r.
III RN 108/98

Niewykonanie przez Radę Ministrów obowiązku wynikającego z kompe-
tencji do wydania rozporządzenia zapewniającego prawidłowe wykonanie
ustawy (art. 146 ust. 4 pkt 1 i 2 w związku z art. 92 Konstytucji RP) narusza
konstytucyjne zasady funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego
(art. 2 i 7 Konstytucji RP), a tym samym może stanowić delikt konstytucyjny.


Przewodniczący SSN: Kazimierz Jaśkowski, Sędziowie SN: Walerian Sanetra,
Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 stycznia 1999 r. sprawy ze skargi
Wojewody K. na postanowienie Społecznej Komisji Rewindykacyjnej z dnia 23
kwietnia 1997 r. [...] w przedmiocie odmowy ponownego rozpoznania sprawy zwrotu
majątku utraconego przez związki zawodowe w wyniku wprowadzenia stanu wojen-
nego, na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego [...]
od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23 stycznia
1998 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił skargę.

U z a s a d n i e n i e


Społeczna Komisja Rewindykacyjna orzeczeniem z dnia 26 marca 1997 r. [...]
wydanym na podstawie art. 5 ust. 1 oraz art. 1 ust. 1 i ust 2, art. 3 ust. 1, art. 31 ust.
2, ust. 4 i ust. 6, art. 32 ust. 2 i art. 33 ustawy z dnia 25 października 1990 r. o zwrocie
majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w wyniku
wprowadzenia stanu wojennego (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 143, poz. 661 -
powoływanej dalej jako: ustawa rewindykacyjna): po pierwsze - zobowiązała Nieza-
leżny Samorządny Związek Zawodowy Pracowników Zespołu Opieki Zdrowotnej [...]
w M. do zapłaty na rzecz NSZZ ,,Solidarność" Komisji Zakładowej przy Zakładzie
Opieki Zdrowotnej [...] w M. kwoty 44,- zł z ustawowymi odsetkami oraz po drugie -
zobowiązała Wojewodę K. do zapłaty na rzecz NSZZ ,,Solidarność" - Komisji Zakła-
dowej przy Zakładzie Opieki Zdrowotnej [...] w M. kwoty 16.176zł, w tym 10.000 zł w
gotówce, a pozostałej należności w kwocie 6.176 zł na zasadach i w trybie określo-
nym w art. 32 ustawy rewindykacyjnej, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia wyda-
nia orzeczenia.
Wojewoda K. powołując się na art. 127 § 3 KPA zwrócił się do Społecznej
Komisji Rewindykacyjnej o ponowne rozpatrzenie sprawy i uchylenie powyższego
orzeczenia. W uzasadnieniu swego wniosku Wojewoda K. podniósł, że art. 32 ust. 3
ustawy rewindykacyjnej stanowi, iż Rada Ministrów w drodze rozporządzenia wyda-
nego w porozumieniu z Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych i
Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym ,,Solidarność" określi zasady i
tryb regulowania między innymi takich zobowiązań, jak te, które stanowiły przedmiot
rozstrzygnięcia w powyższym orzeczeniu. Ponieważ jednak rozporządzenie takie nie
zostało wydane do chwili kiedy Społeczna Komisja Rewindykacyjna orzekała w
sprawie, Wojewoda K. wyraził opinię, że wydając to orzeczenia Komisja naruszyła
prawo, bowiem wydała je pomimo braku wymaganych podstaw prawnych w postaci
przepisów wykonawczych konkretyzujących postanowienia przedmiotowej ustawy, a
ponadto niewłaściwie zinterpretowała art. 32 w związku z art. 2 ustawy rewindykacyj-
nej. Jednakże Społeczna Komisja Rewindykacyjna postanowieniem z dnia 23 kwiet-
nia 1997 r. odmówiła ponownego rozpoznania sprawy [...], stwierdzając, że orzecze-
nie z dnia 23 kwietnia 1997 r. jest zgodne z przepisami ustawy rewindykacyjnej. W
tej sytuacji Wojewoda K. w skardze do Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9
czerwca 1997 r. wniósł o uchylenie postanowienia Społecznej Komisji Rewindyka-
cyjnej wydanego w dniu 23 kwietnia 1997 r. [...] w sprawie odmowy ponownego roz-
poznania sprawy. W uzasadnieniu skargi podniesiono, że w zaskarżonym orzecze-
niu, które mylnie nazwano postanowieniem, nie została powołana podstawa prawna
jego wydania, a ponadto ani art. 5 ust. 1, ani też art. 32 ust 2 ustawy rewindykacyjnej
nie mogły stanowić podstawy prawnej wydania rozstrzygnięcia w przedmiotowej
sprawie, tym bardziej że brak było koniecznych przepisów wykonawczych, które
powinny zostać wydane na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy rewindykacyjnej. Dlatego,
w opinii skarżącego, orzeczenie Komisji było przedwczesne i niewykonalne, co w
konsekwencji uzasadniało wniosek o stwierdzenie jego nieważności.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie, wyrokiem z dnia 23 stycznia
1998 r. [...], stwierdził nieważność zaskarżonego postanowienia oraz poprzedzające-
go je orzeczenia Społecznej Komisji Rewindykacyjnej z dnia 26 marca 1997 r. w
części zobowiązującej Wojewodę K. do zapłaty 16.176 zł na rzecz Komisji Zakła-
dowej NSZZ ,,Solidarność" przy Zespole Opieki Zdrowotnej [...] w M. W uzasadnieniu
tego wyroku podniesiono w szczególności, że jakkolwiek stosownie do uchwały
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5 listopada 1997 r. (III ZP 34/97)
warunkiem dopuszczalności skargi na orzeczenie Społecznej Komisji Rewindykacyj-
nej jest uprzednie zwrócenie się do tej Komisji z wezwaniem do usunięcia naruszenia
prawa (art. 34 ust. 3 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Admi-
nistracyjnym - Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm. - powoływana nadal jako: ustawa o
NSA), a niezwrócenie się z wnioskiem do Komisji o ponowne rozpatrzenie sprawy
(art. 127 § 3 KPA), to jednak biorąc pod uwagę, że wniosek Wojewody K. złożony
został w kwietniu 1997 r. (wedle daty prezentaty: w dniu 8 kwietnia 1997 r.), czyli
przed datą podjęcia wspomnianej uchwały przez Sąd Najwyższy, a przy tym wnie-
siony został w trybie art. 127 § 3 KPA i wyraźnie zmierzał do ponownego rozpatrze-
nia sprawy zakończonej orzeczeniem Społecznej Komisji Rewindykacyjnej z dnia 26
marca 1997 r. [...], co pozostawało w bezpośrednim związku i było zgodne z ówczes-
ną linią orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego w tego typu sprawach,
która znalazła wyraz w postanowieniu z dnia 7 marca 1997 r. (I SA 35/96), to Sąd ten
stanął na stanowisku, że ocena zgodności z prawem wniesienia skargi w rozpozna-
wanej sprawie powinna opierać się na art. 34 ust. 1 ustawy o NSA w związku z art.
127 § 3 KPA, a nie na art. 34 ust. 3 ustawy o NSA. W konsekwencji Naczelny Sąd
Administracyjny stwierdził nieważność zaskarżonego postanowienia Społecznej
Komisji Rewindykacyjnej z dnia 23 kwietnia 1997 r., które - w opinii tego Sądu - za-
równo z uwagi na jego treść, jak i wymagania formalne, powinno mieć w istocie zna-
miona decyzji administracyjnej, bowiem złożony przez skarżącego w trybie art. 127 §
3 KPA wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy powinien być załatwiony w drodze
decyzji, a nie postanowienia (art. 138 § 1 KPA). Naczelny Sąd Administracyjny zwró-
cił także uwagę na to, że w sentencji zaskarżonego postanowienia Społeczna Komi-
sja Rewindykacyjna nie powołała podstawy prawnej jego wydania oraz błędnie okreś-
liła datę wydanego uprzednio merytorycznego orzeczenia w niniejszej sprawie (w
postanowieniu podana została data ,,23 kwietnia 1997 r.", tymczasem orzeczenie
merytoryczne zostało wydane w dniu ,,26 marca 1996 r."), co również wskazywało na
to, że zaskarżone rozstrzygnięcie rażąco naruszyło wymagania prawne, jakim
powinna czynić zadość decyzja administracyjna. Oceniając natomiast przedmiotowe
rozstrzygnięcia Społecznej Komisji Rewindykacyjnej z punktu widzenia przepisów
prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny stanął na stanowisku, że zostały
one wydane nie tylko bez podstawy prawnej, ale i z rażącym naruszeniem prawa
(art. 156 § 1 pkt 2 KPA), ponieważ jako podstawę prawną orzeczenia Komisji z dnia
26 marca 1997 r. powołano art. 5 ust. 1 oraz art. 1 ust. 1 i ust 2, art. 3 ust. 1, art. 31
ust 2, ust. 4 i ust. 6, art. 32 ust. 2 i art. 33 ustawy rewindykacyjnej. Tymczasem, istotne
znaczenie w sprawie mają przepisy art. 31 ust. 2, ust. 4 i ust. 6 oraz art. 32 ust 2 i ust.
3 ustawy rewindykacyjnej. Z przepisów tych wynika w szczególności, że Skarb Pańs-
twa reprezentowany przez właściwych wojewodów ma obowiązek zaspakajać rosz-
czenia organizacji związkowych w zakresie określonym w art. 31 ust. 4 ustawy rewin-
dykacyjnej, przy uwzględnieniu reguł kompensacji w formach określonych w art. 32
ust. 1 ustawy rewindykacyjnej oraz przy równoczesnym założeniu, że szczegółowe
zasady i tryb regulowania zobowiązań Skarbu Państwa, o których mowa w art. 31 ust.
4 i ust. 5 ustawy rewindykacyjnej, określone zostaną w drodze rozporządzenia Rady
Ministrów (art. 32 ust. 3 ustawy rewindykacyjnej). Zdaniem Naczelnego Sądu
Administracyjnego, zakres wynikającego z art. 32 ust. 3 ustawy rewindykacyjnej
upoważnienia do wydania rozporządzenia przez Radę Ministrów wskazuje na to, że
do czasu wydania tego rozporządzenia Społeczna Komisja Rewindykacyjna nie
może orzekać o zobowiązaniach Skarbu Państwa, o których mowa w art. 31 ust. 4 i
ust. 5, bowiem do tego czasu nie jest znany nie tylko tryb, ale także szczegółowe
zasady regulowania tych zobowiązań. Naczelny Sąd Administracyjny stanął na sta-
nowisku, że skoro art. 32 ust. 3 ustawy rewindykacyjnej odnosi się wprost do zobo-
wiązań wymienionych w art. 31 ust. 4 i ust. 5 ustawy rewindykacyjnej, to wynika stąd,
że Społeczna Komisja Rewindykacyjna nie może orzekać także w odniesieniu do
wartości zobowiązań Skarbu Państwa nie przekraczających wartości określonych w
art. 3 ust 2 ustawy rewindykacyjnej, ponieważ nie są znane ani szczegółowe zasady,
ani tryb regulowania takich zobowiązań. Dlatego w rozpoznawanej sprawie Naczelny
Sąd Administracyjny na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 KPA stwierdził nieważność
orzeczenia Społecznej Komisji Rewindykacyjnej z dnia 26 marca 1997 r., tym bar-
dziej że orzeczenie to, w części dotyczącej nałożonego na Wojewodę K. obowiązku,
nie mogłoby zostać wykonane do czasu wejścia w życie rozporządzenia Rady Minis-
trów, o którym mowa w art. 32 ust. 3 ustawy rewindykacyjnej.

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego [...] wniósł rewizję nadzwyczajną od po-
wyższego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego [...], zarzucając mu rażące
naruszenie prawa, a w szczególności: naruszenie art. 5 ust. 1 ustawy rewindykacyj-
nej w wyniku ustalenia, że Społeczna Komisja Rewindykacyjna nie może orzekać o
zobowiązaniach Skarbu Państwa z tytułu różnic bądź nadpłat, o których mowa w art.
31 ust. 4 i ust. 5 tej ustawy, jeżeli przekroczą one wielkość określoną w ustawie, do-
póki Rada Ministrów nie wyda na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy rewindykacyjnej
rozporządzenia w sprawie szczegółowego trybu i zasad regulowania zobowiązań
Skarbu Państwa w tym zakresie; naruszenie art. 32 ust 2 ustawy rewindykacyjnej, w
wyniku jego błędnej interpretacji, która doprowadziła do wniosku, że zobowiązania
Skarbu Państwa przekraczające określone kwoty mają być w całości regulowane
wyłącznie w formach przewidzianych w art. 32 ust. 1 ustawy rewindykacyjnej; naru-
szenie przepisów regulujących właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego,
które nie przewidują możliwości wzruszania stanowiska organów publicznych w
wypadku odmowy uwzględnienia wezwania do usunięcia naruszenia prawa (art. 34
ust. 3 ustawy o NSA); naruszenie art. 22 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 22 ust. 3
ustawy o NSA wobec braku wskazania okoliczności, które mogłyby rzeczywiście
uzasadniać wydanie takiego rozstrzygnięcia, jak zawarte w sentencji zaskarżonego
wyroku. W konsekwencji powyższych zarzutów, rewizja nadzwyczajna zarzucił także
zaskarżonemu wyrokowi naruszenie interesu Rzeczypospolitej Polskiej, wobec tego
że w wyroku tym sformułowany został faktycznie ,,zakaz" realizowania przez Spo-
łeczną Komisję Rewindykacyjną ustawowych kompetencji tego organu w przedmio-
towej sprawie oraz w innych podobnych sprawach, a także z uwagi na to, że w wyni-
ku tego wyroku ulegnie powiększeniu kwota zobowiązania Skarbu Państwa (z tytułu
odsetek naliczanych od dnia wydania orzeczenia Społecznej Komisji Rewindykacyj-
nej do dnia zapłaty), wobec pozbawienia mocy tytułu prawnego zwolnienia się
Skarbu Państwa od tej części jego zobowiązania, która podlegała i podlega zaspo-
kojeniu przez zapłatę w gotówce (w danym wypadku kwoty 10.000 zł). W tej sytuacji
w rewizji nadzwyczajnej sformułowany został alternatywnie wniosek albo o uchylenie
zaskarżonego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie i
przekazanie sprawy temu Sądowi do ponownego rozpoznania, albo o jego uchylenie
i oddalenie skargi Wojewody K. na rozstrzygnięcia Społecznej Komisji Rewindykacyj-
nej. W uzasadnieniu zarzutów rewizji nadzwyczajnej podniesiono w szczególności,
że skoro w chwili orzekania w niniejszej sprawie składowi orzekającemu Naczelnego
Sądu Administracyjnego znana była uchwała składu siedmiu sędziów Sądu
Najwyższego z dnia 5 listopada 1997 r. (III ZP 34/97, OSNAPiUS 1998 nr 4, poz.
105), to Naczelny Sąd Administracyjny powinien oceniać zgodność z prawem zas-
karżonego postanowienia Społecznej Komisji Rewindykacyjnej z dnia 23 kwietnia
1997 r. wyłącznie w nawiązaniu do art. 34 ust. 3 ustawy o NSA, traktując wniosek
Wojewody K., skierowany do Społecznej Komisji Rewindykacyjnej, jako wezwanie do
usunięcia naruszenia prawa. W konsekwencji, przedmiotem wszczętego na podsta-
wie skargi Wojewody K. z dnia 9 czerwca 1997 r. postępowania przed Naczelnym
Sądem Administracyjnym powinna być wyłącznie ocena legalności wydanego w ni-
niejszej sprawie orzeczenia Społecznej Komisji Rewindykacyjnej z dnia 26 marca
1997 r., a nie wydane przez tę Komisję postanowienie z dnia 23 kwietnia 1997 r.
Rewizja nadzwyczajna wywodzi również, że błędne jest stanowisko Naczelnego
Sądu Administracyjnego, jakoby Społeczna Komisja Rewindykacyjna nie mogła
orzekać o zobowiązaniach Skarbu Państwa przekraczających (w zależności od tego,
czy podmiotem uprawnionym jest zakładowa organizacja związkowa, czy organizacja
zakładowa szczebla ponadzakładowego) odpowiednio 10.000 zł i 100.000 zł dopóki
nie zostanie wydane rozporządzenie Rady Ministrów na podstawie art. 32 ust. 3
ustawy rewindykacyjnej. Błąd ten, w opinii rewizji nadzwyczajnej, wynika stąd, że
Naczelny Sąd Administracyjny zdaje się utożsamiać kompetencję Społecznej Komisji
Rewindykacyjnej do orzekania o ewentualnych zobowiązaniach Skarbu Państwa z
tytułu różnic i nadpłat, o których mowa w art. 31 ust. 4 i ust. 5 ustawy rewindykacyjnej
(art. 5 ust. 1 ustawy rewindykacyjnej) oraz kompetencje właściwych miejscowo
wojewodów do realizacji tego typu zobowiązań w imieniu Skarbu Państwa (art. 31 ust.
6 ustawy rewindykacyjnej). Z kolei art. 32 ust. 1 i ust 2 ustawy rewindykacyjnej mówią
o formach, w jakich może dojść do realizacji zobowiązań Skarbu Państwa z tytułu
wspomnianych wyżej różnic lub nadpłat, z tym zastrzeżeniem, że jeżeli kwota zobo-
wiązania miałaby przekraczać odpowiednio 10.000 zł w stosunku do zakładowej or-
ganizacji związkowej lub 100.000 zł w stosunku do organizacji związkowej szczebla
ponadzakładowego, względnie w stosunku do organizacji społecznej, to odpowiednie
nadwyżki ponad te kwoty mogą być spłacane jedynie w formach określonych w art.
32 ust. 1 ustawy rewindykacyjnej. Przy czym, w opinii rewizji nadzwyczajnej, dla
prawidłowej interpretacji powyższych przepisów prawnych istotne znaczenie ma w
szczególności sformułowanie końcowego fragmentu art. 32 ust 2 ustawy rewindyka-
cyjnej. Analiza przedstawionej regulacji prawnej prowadzi w rezultacie do wniosku,
że: po pierwsze - zobowiązania Skarbu Państwa, które nie przekraczają stosownych
kwot, określonych różnie w zależności od tego, który podmiot jest upoważniony do
ich otrzymania (art. 32 ust 2 ustawy rewindykacyjnej), mają być realizowane wyłącz-
nie w formie gotówkowej; po drugie - zobowiązania Skarbu Państwa przekraczające
kwoty, o których mowa w art. 32 ust 2 ustawy rewindykacyjnej, mają być realizowane
w formie gotówkowej do wysokości odpowiednio 10.000 zł lub 100.000 zł oraz w for-
mie rzeczowej lub w formie obligacji w odniesieniu do tej części zobowiązania, która
stanowi nadwyżkę odpowiednio w stosunku do wymienionych wyżej kwot. I w ten
sposób - zdaniem rewizji nadzwyczajnej - prawidłowo zinterpretowała powyższe
przepisy Społeczna Komisja Rewindykacyjna, wydając orzeczenie w przedmiotowej
sprawie. Natomiast Społeczna Komisja Rewindykacyjna nie posiada kompetencji do
określania w wydawanych orzeczeniach formy kompensowania zobowiązań Skarbu
Państwa stanowiących, stosownie do postanowienia art. 32 ust 2 ustawy rewindyka-
cyjnej, odpowiednie nadwyżki ponad kwotę 10.000 zł lub 100.000 zł. Obowiązku
takiego nie może nałożyć na tę Komisję również rozporządzenie, jakie zostanie wy-
dane przez Radę Ministrów na postawie upoważnienia wynikającego z art. 32 ust. 3
ustawy rewindykacyjnej, bowiem rozporządzenie to ma określić jedynie ,,szczegółowe
zasady i tryb regulowania zobowiązań Skarbu Państwa, o których mowa w art. 31 ust.
4 i 5" ustawy rewindykacyjnej. Wreszcie w rewizji nadzwyczajnej podkreślono, że
zaskarżony nią wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego ma o tyle doniosłe
znaczenie, że dał on początek określonej linii orzecznictwa Naczelnego Sądu
Administracyjnego w tego rodzaju sprawach (co między innymi znalazło następnie
wyraz także w wyroku NSA z dnia 4 lutego 1998 r., I SA 1006/97 oraz w wyroku NSA
z dnia 19 marca 1998 r., I SA 1429/97). Tymczasem rozstrzygnięcia te, w opinii re-
wizji nadzwyczajnej, są sprzeczne nie tylko z literą prawa, ale i z oczywistymi inten-
cjami ustawodawcy, zmierzającego do możliwie szybkiego ustalenia i realizacji ist-
niejących zobowiązań Skarbu Państwa wobec organizacji związkowych i innych or-
ganizacji społecznych, które utraciły mienie w wyniku wprowadzenia stanu wojenne-
go.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona.

Stosownie do uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 5
listopada 1997 r., III ZP 34/97 (OSNAPiUS 1998 nr 4, poz. 105), od mającego walor
prawny decyzji administracyjnej orzeczenia Społecznej Komisji Rewindykacyjnej,
która nie jest organem naczelnym administracji w rozumieniu przepisów Kodeksu
postępowania administracyjnego, nie służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy
składany w trybie określonym w art. 127 § 3 KPA, lecz skarga do Naczelnego Sądu
Administracyjnego, którą można wnieść po uprzednim zwróceniu się do właściwego
organu z wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa (art. 34 ust. 3 ustawy z dnia 11
maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym - Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm. -
powoływana nadal jako: ustawa o NSA). W tej sytuacji, z formalnoprawnego punktu
widzenia, wniesiony przez stronę ,,wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy" powinien
być potraktowany przez Społeczną Komisję Rewindykacyjną jako zwrócenie się
strony z ,,wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa" (art. 34 ust. 3 ustawy o NSA).
Dlatego Społeczna Komisja Rewindykacyjna postąpiła właściwie, wydając pos-
tanowienie z dnia 23 kwietnia 1997 r. (art. 8 ustawy z dnia 25 października 1990 r. o
zwrocie majątku utraconego przez związki zawodowe i organizacje społeczne w
wyniku wprowadzenia stanu wojennego - jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 143, poz.
661 ze zm. - powoływanej dalej jako: ustawa rewindykacyjna - w związku z art. 134
KPA), w którym odmawiając ponownego rozpoznania sprawy uzasadniła to tym, że
orzeczenie Komisji ,,jest zgodne z postanowieniami znowelizowanej ustawy rewindy-
kacyjnej". W konsekwencji oznacza to, że w rozpoznawanej sprawie brak było pods-
taw prawnych do przeprowadzenia przez Naczelny Sąd Administracyjny postępo-
wania w celu zbadania legalności postanowienia Społecznej Komisji Rewindykacyj-
nej z dnia 23 kwietnia 1997 r., a tym bardziej do stwierdzenia jego nieważności, jako
wydanego bez podstawy prawnej lub też z rażącym naruszeniem prawa (art. 156 § 1
pkt 2 KPA). Należało natomiast przyjąć, że skarga strony dotyczy orzeczenia Spo-
łecznej Komisji Rewindykacyjnej z dnia 26 marca 1997 r. i wyłącznie to orzeczenie
powinno być w danym wypadku przedmiotem kontroli w postępowaniu sądowoadmi-
nistracyjnym.

Społeczna Komisja Rewindykacyjna jest organem właściwym do rozstrzygania
w sprawach o zwrot majątku lub środków finansowych na podstawie przepisów
ustawy rewindykacyjnej (art. 4, art. 5 i art. 7 ustawy rewindykacyjnej). Art. 31 ust. 4
ustawy rewindykacyjnej przesądza przy tym co do zasady, że Skarb Państwa (w
imieniu Skarbu Państwa występują wojewodowie właściwi ze względu na siedzibę
organizacji uprawnionej do uzyskania zwrotu majątku lub środków finansowych - art.
31 ust. 6 ustawy rewindykacyjnej) obowiązany jest wypłacić podmiotom uprawnionym
na podstawie art. 2 ust. 3 i ust. 3a oraz na podstawie art. 3 tej ustawy różnicę po-
między należnymi im kwotami a kwotami, które związki zawodowe i organizacje
społeczne są obowiązane zwrócić na podstawie odpowiednio art. 31 ust. 1 - 3 ustawy
rewindykacyjnej. Skarb Państwa obowiązany jest również do wyrównania nadpłaty,
jeżeli organizacje zobowiązane do zwrotu wypłaciły organizacjom uprawnionym do
uzyskania zwrotu majątku kwoty wyższe aniżeli kwoty wynikające z art. 31 ust. 1 - 3
ustawy rewindykacyjnej (art. 31 ust. 5 w związku z art. 31 ust. 6 ustawy rewindykacyj-
nej). Równocześnie w art. 32 ust. 1 ustawy rewindykacyjnej określone zostały formy
rekompensowania różnic lub nadpłat wymienionych w art. 31 ust. 4 i ust. 5 ustawy
rewindykacyjnej, które stosować należy w stosunku do nadwyżki zobowiązania
Skarbu Państwa wówczas, gdy wartość należna z tytułu różnicy wyrównania lub
nadpłaty, miałaby przekraczać 10.000 zł w stosunku do zakładowej organizacji
związkowej lub 100.000 zł w stosunku do organizacji związkowej szczebla po-
nadzakładowego względnie organizacji społecznej (art. 32 ust 2 ustawy rewindyka-
cyjnej). Co oznacza, że należności z tytułu różnicy, wyrównania lub nadpłaty, które
nie stanowią tzw. nadwyżek (a więc nie przekraczają wartości odpowiednio - 10.000
zł w wypadku zakładowej organizacji związkowej oraz 100.000 zł w wypadku organi-
zacji związkowej szczebla ponadzakładowego lub organizacji społecznej) powinny
być realizowane wyłącznie w formie gotówkowej i to zarówno wówczas, gdy cała
należność od Skarbu Państwa nie przekracza odpowiednio wartości 10.000 zł lub
100.000 zł, jak i wtedy, gdy wartości te zostały w konkretnym wypadku przekroczone.
Tak więc, w świetle przedstawionej regulacji prawnej, zaskarżone orzeczenie
Społecznej Komisji Rewindykacyjnej z dnia 27 marca 1997 r. jest w pełni zgodne z
obowiązującym prawem. Nie jest również trafny pogląd prawny sformułowany w uza-
sadnieniu zaskarżonego wyroku, wedle którego, pomimo że omawiana ustawa usta-
liła powyższe zasady, to jednak w art. 32 ust. 3 zobowiązała równocześnie Radę Mi-
nistrów do określenia w drodze rozporządzenia ,,szczegółowych zasad i trybu re-
gulowania zobowiązań Skarbu Państwa" i w konsekwencji Społeczna Komisja Re-
windykacyjna nie może orzekać o zobowiązaniach Skarbu Państwa powstałych na
zasadzie art. 31 ust. 4 i 5 tej ustawy do czasu wydania tego rozporządzenia, bowiem
nie jest znany nie tylko tryb, ale i szczegółowe zasady regulowania tych zobowiązań.
Należy zważyć przede wszystkim, że w wydanym na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy
rewindykacyjnej rozporządzeniu Rada Ministrów określić ma jedynie ,,szczegółowe
zasady i tryb regulowania zobowiązań Skarbu Państwa", z czego wynika, że posta-
nowienia tego rozporządzenia nie będą stanowiły materialnoprawnej podstawy orze-
kania w sprawie zakresu zobowiązań Skarbu Państwa oraz form kompensowania
tych należności, a w szczególności różnic lub nadpłat ponad wartości określone w
art. 32 ust. 2 w związku z art. 32 ust. 1 i art. 2 ust. 4 ustawy rewindykacyjnej, które
określone zostały wprost w ustawie. Natomiast postanowienia rozporządzenia wyda-
nego na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy rewindykacyjnej określić mają wyłącznie za-
sady i tryb regulowania zobowiązań Skarbu Państwa, w zakresie, w jakim nie zostały
one już przesądzone w samej ustawie (art. 32 ust 2 ustawy rewindykacyjnej - a
contrario). Wprawdzie okoliczność, że Rada Ministrów dotychczas nie wydała rozpo-
rządzenia, o którym mowa w art. 32 ust. 3 ustawy rewindykacyjnej, nie uniemożliwia
orzekania przez Społeczną Komisję Rewindykacyjną w sprawach zwrotu majątku na
podstawie ustawy rewindykacyjnej, jak to wywodzi w zaskarżonym wyroku Naczelny
Sąd Administracyjny, tym niemniej fakt ten w istotny sposób utrudnia, a w określo-
nym zakresie wręcz uniemożliwia realizację postanowień ustawy rewindykacyjnej, co
powoduje naruszenie praw uprawnionych podmiotów, a tym samym konstytucyjnych
zasad funkcjonowania demokratycznego państwa prawnego (art. 2 i art. 7 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. - Dz.U. Nr 78, poz. 483). Bez-
czynność Rady Ministrów w zakresie realizacji kompetencji do wydania rozporzą-
dzenia niezbędnego w celu zapewnienia wykonania ustawy stanowi delikt konstytu-
cyjny (art. 146 ust. 4 pkt 1 i pkt 2 w związku z art. 92 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej) i objęty jest odpowiedzialnością konstytucyjną przed Trybunałem Stanu (art.
198 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej).
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 236 ust 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz.
483) oraz art. 39315 KPC w związku art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie
Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej -
Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania
administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektó-
rych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) orzekł, jak w sentencji.
========================================