Wyrok z dnia 2 grudnia 1999 r.
III RN 104/99

Reguła 2a Ogólnych reguł interpretacji nomenklatury scalonej stanowią-
cych załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 czerwca 1995
r. w sprawie ceł na towary przywożone z zagranicy (Dz.U. Nr 72, poz. 357 ze
zm.) ma na celu uniemożliwienie podmiotom dokonującym obrotu towarowego
z zagranicą uchylania się od wymiaru stawek celnych od wyrobów gotowych,
poprzez ich zgłaszanie do odprawy celnej w stanie rozmontowanym.


Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Waldemara
Grudzieckiego, po rozpoznaniu w dniu 2 grudnia 1999 r. sprawy ze skargi Jana i Mi-
rosława H. na decyzję Prezesa Głównego Urzędu Ceł z dnia 28.01.1997 r. [...] w
przedmiocie wymiaru cła od samochodu osobowego, na skutek rewizji nadzwyczaj-
nej Ministra Sprawiedliwości [...] od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-
Ośrodek Zamiejscowy we Wrocławiu z dnia 24 listopada 1998 r., [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu-Ośrodkowi Zamiejscowemu we Wrocławiu do ponownego rozpozna-
nia.

U z a s a d n i e n i e


Dyrektor Urzędu Celnego w L. decyzją z dnia 25 października 1995 r. [...] do-
puścił do obrotu na polskim obszarze celnym nadwozie samochodu ,,Nissan Sunny",
zgłoszone do odprawy celnej przez Jana H., a także drugą decyzją z dnia 25 paź-
dziernika 1995 r. [...] dopuścił do obrotu na polskim obszarze celnym podzespoły
samochodu marki ,,Nissan Sunny" (tzn. silnik wysokoprężny ze skrzynią biegów, za-
wieszenie przednie i tylne oraz układ kierowniczy), zgłoszone do odprawy celnej
przez Mirosława H. Następnie postanowieniem z dnia 24 września 1996 r. Dyrektor
Urzędu Celnego w L. wznowił postępowanie w obu wymienionych sprawach i decy-
zją z dnia 11 października 1996 r. [...] uchylił obie swoje decyzje z dnia 25 paździer-
nika 1995 r. [...] z tej przyczyny, że w istocie w danym wypadku importerzy sprowa-
dzili do kraju samochód osobowy w częściach, a to w celu uniknięcia obowiązku za-
płacenia wyższego cła za cały samochód. W wyniku odwołania stron od powyższej
decyzji, Prezes Głównego Urzędu Celnego w W. decyzją z dnia 28 stycznia 1997 r.
utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Dyrektora Urzędu Celnego w L. z dnia 11 paź-
dziernika 1996 r. W uzasadnieniu tej decyzji Prezes Głównego Urzędu Ceł stwierdził,
że podstawę prawną uznania zgłoszonych do odprawy celnej części samochodu za
towar kompletny, posiadający charakter wyrobu kompletnego, stanowi reguła 2 (a)
Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej, będących załącznikiem nr 1 do
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 czerwca 1995 r. w sprawie ceł na towary
przywożone z zagranicy (Dz.U. Nr 72, poz. 357 ze zm. - powoływanych nadal jako:
Ogólne Reguły Interpretacji Nomenklatury Scalonej), bowiem na klasyfikację towa-
rów nie ma wpływu forma, w jakiej nastąpiło zgłoszenie celne. W wyniku skargi stron
na powyższą decyzję, Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy we Wro-
cławiu wyrokiem z dnia 24 listopada 1998 r. [...] uchylił zaskarżoną decyzję Prezesa
Głównego Urzędu Ceł z dnia 28 stycznia 1997 r. oraz poprzedzającą ją decyzję Dy-
rektora Urzędu Celnego w L. z dnia 11 października 1996 r., stwierdzając w uzasad-
nieniu tego wyroku, że w przedmiotowej sprawie brak było podstaw do wznowienia
postępowania w trybie art. 145 §1 pkt 5 KPA, bowiem części samochodu osobowego
,,Nissan Sunny" sprowadzone zostały z zagranicy przez dwóch różnych importerów, z
których jeden - Mirosław H. był zagranicą właścicielem samochodu składającego z
tych części, a drugi - Jan H. zarejestrował złożony z tych części samochód w Polsce
w dniu 30 października 1995 r. Natomiast, w opinii Sądu, sam fakt, że przedmiotem
obu odpraw celnych były części tego samego samochodu, ma w tym wypadku jedy-
nie znaczenie techniczne, a pozbawiony jest znaczenia prawnego, skoro według art.
2 pkt 6 ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. Prawo celne (jednolity tekst: Dz.U. z 1994 r.
Nr 71, poz. 312 ze zm. - powoływanej nadal jako: Prawo celne) dopuszczalne jest
uznanie dokonanego przez dwie lub więcej osób fizycznych obrotu towarowego z
zagranicą jako obrotu towarowego dokonanego przez zbiorowy podmiot tego obrotu,
jeżeli następuje on na wspólny rachunek i we wspólnym imieniu lub jeżeli podmioty
te godzą się na taką odprawę celną. W danym wypadku, zdaniem Sądu, odprawy
celnej dokonywały dwa różne podmioty, z których każdy dokonywał jej wyłącznie we
własnym imieniu, a w tej sytuacji nie było podstaw do zastosowania w przedmiotowej
sprawie art. 2 (a) Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej. Ponadto, w
opinii Sądu, organowi celnemu nie udało się wykazać w toku postępowania i w uza-
sadnieniu decyzji, że istniała w tym wypadku podstawa do wznowienia postępowania
w obu sprawach zakończonych już ostatecznymi decyzjami o odprawie celnej.

Minister Sprawiedliwości pismem z dnia 29 czerwca 1999 r. [...] wniósł rewizję
nadzwyczajną od powyższego wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka
Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia 24 listopada 1998 r. [...], zarzucając rażące na-
ruszenie art. 22 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Ad-
ministracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm. - powoływanej nadal jako: ustawa o
NSA) w związku z art. 145 § 1 pkt 5 KPA i w konsekwencji, na podstawie art. 57 ust.
2 ustawy o NSA, wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Na-
czelnemu Sądowi Administracyjnemu - Ośrodkowi Zamiejscowemu we Wrocławiu do
ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podniesiono w
szczególności, że Naczelny Sąd Administracyjny nie wziął pod uwagę faktu, iż właś-
cicielem przedmiotowego samochodu za granicą, który został przewieziony do Polski
w stanie rozmontowanym, był Mirosław H. Skoro więc strony dokonały oddzielnego
zgłoszenia do odprawy celnej poszczególnych elementów tego samochodu, przed-
kładając do obu odpraw komplet indywidualnych dokumentów, a następnie z impor-
towanego kompletu części ponownie zmontowały samochód marki ,,Nissan Sunny" i
jedna z nich zarejestrowała go w Urzędzie Rejonowym w L. na podstawie dokumen-
tów celnych, które wcześniej stanowiły podstawę do dokonania odprawy celnej, to
tym samym należało przyjąć, że obie strony działały w porozumieniu w celu uniknię-
cia obowiązku opłaty cła za samochód, a więc z zamiarem obejścia dyspozycji art.
23 ust. 1 Prawa celnego, który stanowił, że ,,cło wymierza się według stanu towaru i
jego wartości celnej w dniu dokonania zgłoszenia celnego i według stawek celnych w
tym dniu obowiązujących". Dopiero ujawnienie tej okoliczności uzasadniało wzno-
wienie postępowania na podstawie art. 145 § 1 pkt 5 KPA, bowiem w takim wypadku
cło należało wymierzyć z uwzględnieniem dyspozycji reguły 2 (a) Ogólnych Reguł
Interpretacji Nomenklatury Scalonej, czyli jak za rozmontowany samochód. Oceny tej
nie zmienia przy tym fakt, że importerem części kompletnego samochodu były dwie
różne osoby, bowiem reguła ta wskazuje wyłącznie na przedmiotowe kryterium kla-
syfikacji wyrobu, abstrahując od tożsamości podmiotu dokonującego obrotu towaro-
wego z zagranicą. W dwóch niezależnie od siebie wniesionych odpowiedziach na
rewizję nadzwyczajną, Zarządu Głównego Ogólnopolskiego Ruchu Ochrony Praw
Obywatelskich i Walki z Korupcją w Z. oraz Ruchu Obrony Pokrzywdzonych przez
Urzędy Celne i Urzędy Administracji Publicznej w M., wniesiono o jej oddalenie.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Sąd Najwyższy rozpoznaje rewizję nadzwyczajną w granicach podniesionych
w niej zarzutów (39311 KPC w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o
zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospo-
litej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępo-
wania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz
niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.). Zarzut rewizji nadzwyczajnej
dotyczy rażącego naruszenia prawa przez Naczelny Sąd Administracyjny wobec
przyjęcia w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, że w rozpoznawanej sprawie niedo-
puszczalne było wznowienie postępowania celnego na podstawie art. 145 § 1 pkt 5
KPA.
Art. 145 §1 pkt 5 KPA stanowi, że w sprawie zakończonej decyzją ostateczną
wznawia się postępowanie, jeżeli: ,,wyjdą na jaw istotne dla sprawy nowe okoliczno-
ści faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organo-
wi, który wydał decyzję". Równocześnie stosownie do dyspozycji art. 23 ust. 1 Prawa
celnego: ,,Cło wymierza się według stanu towaru i jego wartości celnej w dniu doko-
nania zgłoszenia celnego według stawek w tym dniu obowiązujących". W rozpozna-
wanej sprawie jest poza sporem, że w dniu 25 października 1995 r. Dyrektor Urzędu
Celnego w L. dopuścił do obrotu na polskim obszarze celnym dwiema odrębnymi
decyzjami, zgłoszone do odprawy celnej przez dwie różne osoby części samochodu
osobowego marki ,,Nissan Sunny", a mianowicie: Mirosław H. zgłosił do odprawy cel-
nej nadwozie samochodu ,,Nissan Sunny", które zostało dopuszczone do obrotu na
polskim obszarze celnym jako część samochodowa [...], natomiast Jan H. zgłosił do
odprawy celnej podzespoły samochodu marki ,,Nissan Sunny" [...]. Następnie, polskie
władze celne ustaliły jednak, że zgłoszone do odprawy celnej przez Mirosława H. i
Jana H. części samochodu ,,Nissan Sunny" pochodziły z rozmontowanego samocho-
du ,,Nissan Sunny", którego ostatnim właścicielem w Niemczech był Mirosław H. i z
których - po ich dopuszczeniu na polski obszar celny - został ponownie zmontowany
oraz zarejestrowany w Urzędzie Rejonowym w L., na nazwisko Jana H., samochód
osobowy ,,Nissan Sunny". Te nowe okoliczności faktyczne pozwoliły na ustalenie, że
Mirosław H. i Jan H., którzy niezależnie od siebie dokonali w dniu 25 października
1995 r. zgłoszenia do odprawy celnej części samochodowych samochodu osobowe-
go ,,Nissan Sunny", działali w zamiarze wwiezienia na polski obszar celny wyrobu
gotowego (samochodu osobowego ,,Nissan Sunny") w stanie rozmontowanym. W tej
sytuacji, przy ustalaniu wysokości należnego cła, powinna mieć zastosowanie reguła
2(a) Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej, która stanowi, że: ,,Wszel-
kie informacje o wyrobie zawarte w treści pozycji dotyczą wyrobu niekompletnego lub
niegotowego, pod warunkiem, że posiada on zasadniczy charakter wyrobu komp-
letnego lub gotowego. Informacje te dotyczą także wyrobu kompletnego lub
gotowego (oraz wyrobu uważanego za taki w myśl postanowień niniejszej reguły),
znajdującego się w stanie nie zmontowanym lub rozmontowanym". Należy bowiem
mieć na uwadze, że reguła 2(a) Ogólnych Reguł Interpretacji Nomenklatury Scalonej
ma na celu uniemożliwienie podmiotom dokonującym obrotu towarowego z zagrani-
cą uchylania się od wymiaru stawek celnych od wyrobów gotowych, poprzez ich
zgłaszanie do odprawy celnej w stanie rozmontowanym. W rozpoznawanej sprawie,
dopiero w świetle ujawnionych później okoliczności faktycznych, możliwe było usta-
lenie, iż już w dacie dokonania przez Mirosława H. i Jana H. zgłoszenia do odprawy
celnej części samochodu osobowego ,,Nissan Sunny", organ celny powinien naliczyć
cło od gotowego wyrobu, który wwożony był na polski obszar celny przez dwie różne
osoby w stanie rozmontowanym (czyli od samochodu osobowego ,,Nissan Sunny"), a
nie od części samochodowych. Jeżeli organ celny tego nie uczynił, to wyłącznie z tej
przyczyny, że oba zgłoszenia do odprawy celnej dokonane zostały wówczas nieza-
leżnie od siebie przez Mirosława H. oraz przez Jana H., każde z nich dotyczyło wy-
łącznie określonych części samochodowych, a w tej sytuacji - wobec braku wyraź-
nego oświadczenia woli importerów - brak było podstaw do przyjęcia, że części te
zostały wwiezione z zamiarem ponownego zmontowania z nich samochodu ,,Nissan
Sunny" i zarejestrowania go w Polsce na nazwisko jednego z importerów. W konse-
kwencji, należało stwierdzić, że sformułowana w zaskarżonym wyroku Naczelnego
Sądu Administracyjnego ocena prawna, wedle której w przedmiotowej sprawie brak
było podstawy prawnej do wznowienia postępowania celnego, stanowiła rażące na-
ruszenie art. 145 §1 pkt 5 KPA.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 236 ust. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz.
483) oraz art. 39313 §1 KPC w związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o
zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospo-
litej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępo-
wania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz.189 ze zm.) orzekł jak w sentencji.
========================================