Uchwała z dnia 1 marca 1995 r.
II UZP 5/95

Przewodniczący SSN: Maria Tyszel, Sędzia SN: Stefania Szymańska (spra-
wozdawca), Sędzia SA: Jerzy Kuźniar,

Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Jana Szewczyka, w sprawie z wniosku
Edwarda G. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. o emeryturę,
po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 1 marca 1995 r. zagadnienia prawnego
przekazanego przez Sąd Apelacyjny w Lublinie postanowieniem z dnia 26 stycznia
1995 r., [...] - do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

Czy inwalida zaliczony do trzeciej grupy w związku ze służbą wojskową i drugiej
grupy z ogólnego stanu zdrowia, może przejść na emeryturę na podstawie art. 21 ust. 1
pkt 1, w zw. z art. 41 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów
wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (tekst jedn. Dz. U. Nr 13 z 1983 r., poz. 68 z
późn. zm.)"

p o d j ą ł następującą uchwałę:

Inwalida zaliczony do trzeciej grupy w związku ze służbą wojskową i
drugiej grupy z ogólnego stanu zdrowia nie może przejść na emeryturę na
podstawie art. 21 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 41 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o
zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (jednolity tekst:
Dz. U. z 1983 r., Nr 13, poz. 68 ze zm.).


U z a s a d n i e n i e

Przedstawione zagadnienie prawne powstało na tle następującego stanu
faktycznego:
Wnioskodawca, urodzony w dniu 20 listopada 1938 r., jest inwalidą trzeciej grupy
w związku ze służbą wojskową i z tego tytułu pobiera rentę inwalidzką od dnia 1 lipca
1990 r.
W dniu 28 grudnia 1993 r. wnioskodawca złożył wniosek o emeryturę z tego
tytułu, że ma okres zatrudnienia wynoszący 34 lata, 2 miesiące i został zaliczony do II
grupy inwalidów.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w B., decyzją z dnia 19 stycznia 1994
r. odmówił wnioskodawcy przyznania emerytury, a także wcześniejszej emerytury z
ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin
(Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
Wyrokiem z dnia 24 listopada 1994 r. Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Lublinie oddalił odwołanie.
Rozpoznając rewizję wnioskodawcy od tego wyroku, Sąd Apelacyjny uznał, iż w
sprawie występuje zagadnienie prawne nasuwające istotne wątpliwości, wymagające
rozstrzygnięcia przez Sąd Najwyższy. Treść tego zagadnienia została przytoczona w
sentencji uchwały.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Bezspornym jest w sprawie, że wnioskodawca ukończył 56 lat życia, udowodnił
34 lata, 2 miesiące zatrudnienia i jest inwalidą trzeciej grupy w związku ze służbą
wojskową oraz drugiej grupy z ogólnego stanu zdrowia.
Spór sprowadza się zatem do kwestii prawnej, a mianowicie: czy inwalida za-
liczony do III grupy w związku ze służbą wojskową i II grupy z ogólnego stanu zdrowia,
może przejść na emeryturę na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 41 ustawy z
dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin
(jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., Nr 13, poz. 68 ze zm.).
W myśl ww. przepisu, inwalida wojenny, który ma wymagany do uzyskania eme-
rytury okres zatrudnienia, może przejść na emeryturę po osiągnięciu 55 lat przez
mężczyznę, jeżeli został zaliczony do I lub II grupy inwalidów.
Wątpliwość Sądu Apelacyjnego wynika stąd, że w przepisie tym nie określono,
że przez inwalidztwo I lub II grupy należy rozumieć inwalidztwo wojenne (wojskowe).
Powstaje zatem kwestia, czy zaliczenie inwalidy wojennego (wojskowego) do I lub II
grupy inwalidów z ogólnego stanu zdrowia także stanowi przesłankę do zastosowania
tego przepisu.
Trafnie jednak wywodzi dalej Sąd Apelacyjny, że skoro omawiany przepis znaj-
duje się w ustawie regulującej uprawnienia inwalidów wojennych i wojskowych. to
zbędne jest powtarzanie w poszczególnych przepisach tej samej ustawy, że chodzi o
inwalidztwo wojenne lub wojskowe, a więc powstałe w okolicznościach określonych w
art. 9 i 30 tejże ustawy. Za takim stanowiskiem przemawia także wykładnia funkcjonalna
omawianego przepisu. Celem zawartego w nim unormowania jest bowiem umożliwienie
przejścia (na wniosek) na emeryturę w wieku o 10 lat niższym niż emerytalny wiek
powszechny tym inwalidom, u których utrata zdolności do jakiegokolwiek zatrudnienia
powstaje w związku z inwalidztwem wojennym lub wojskowym. Jest to sui generis
rekompensata za tak dotkliwe skutki spowodowane inwalidztwem wojennym lub
wojskowym. Gdyby ustawodawca zamierzał objąć dobrodziejstwem omawianego
przepisu także inwalidów zaliczonych tylko do III grupy inwalidów wojennych lub
wojskowych, to zaznaczyłby, iż ich inwalidztwo II lub I grupy może być spowodowane
ogólnym stanem zdrowia.
Słusznie podkreśla Sąd Apelacyjny, iż za takim stanowiskiem przemawia poś-
rednio także pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 8 listopada 1985 r. -
sygn. akt II URN 175/85 (OSNCP 1986 z. 9 poz. 146). W uchwale tej Sąd Najwyższy
stwierdził, iż w myśl art. 10 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o z.i.w. wysokość renty
inwalidy wojennego zależy od powstałej grupy inwalidzkiej, ustalonej stosownie do art. 9
tej ustawy. Nie może mieć więc wpływu na wysokość renty inwalidy wojennego
stwierdzony stopień inwalidztwa z ogólnego stanu zdrowia.
Wprawdzie przedmiotem rozważania w ww. sprawie była kwestia wysokości
renty inwalidzkiej, tym niemniej argumenty w obu sprawach - z uwagi na przedmiot
rozważań - częściowo się pokrywają.
Mając powyższe argumenty na uwadze Sąd Najwyższy podjął uchwałę o treści
przytoczonej w sentencji.

========================================