Uchwała z dnia 24 stycznia 1996 r.
II UZP 26/95


Przewodniczący SSN: Stefania Szymańska, Sędziowie SN:
Jerzy Kuźniar (sprawozdawca), Jadwiga Skibińska-Adamowicz,


Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Iwony Kaszczyszyn,
w sprawie z wniosku Eugeniusza D. przeciwko Komendzie
Wojewódzkiej Policji w S. o rentę inwalidzką, po rozpoznaniu
na posiedzeniu jawnym dnia 24 stycznia 1996 r. zagadnienia
prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny w Łodzi postano-
wieniem z dnia 18 października 1995 r., [...] do
rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.


Czy osobie pełniącej służbę w Rezerwowych Oddziałach
Milicji Obywatelskiej przysługuje renta inwalidzka
przewidziana w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu
inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z
1983 r. Nr 13, poz. 68 z późniejszymi zmianami) od Komendy
Wojewódzkiej Policji, czy też od właściwego Oddziału Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych ?


p o d j ą ł następującą uchwałę:


Osobie pełniącej służbę w Rezerwowych Oddziałach Milicji
Obywatelskiej przysługuje renta inwalidzka na zasadach
przewidzianych w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu
inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (jednolity
tekst: Dz. U. z 1983 r. Nr 13, poz. 68 ze zm.), do której
prawo ustala i świadczenie wypłaca właściwy do spraw rent
Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

U z a s a d n i e n i e


Omawiane zagadnienie prawne powstało na tle następującego
stanu faktycznego:

Decyzją z dnia 26 sierpnia 1993 r. Komenda Wojewódzka
Policji w S. odmówiła przyznania wnioskodawcy Eugeniuszowi D.
urodzonemu 23 stycznia 1940 r. policyjnej renty inwalidzkiej,
stwierdzając, że świadczenie takie przysługuje tylko fun-
kcjonariuszom Policji i b. członkom ORMO na podstawie art. 16
ust. 1 i 77 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1959 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (d. Milicji
Obywatelskiej) oraz ich rodzin (tekst jednolity: Dz. U. z 1983
r., Nr 46, poz. 210). Wnioskodawca jako pełniący służbę w ROMO
nie jest objęty działaniem powyższej ustawy, a więc nie
spełnia warunków do przyznania świadczeń w niej przewidzia-
nych.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca podał, że
na podstawie karty mobilizacyjnej został powołany do służby w
ROMO w dniu 13 grudnia 1981 r. i będąc w służbie uległ
wypadkowi w dniu 1 marca 1982 r., doznając skomplikowanego
złamania nogi, co początkowo spowodowało 20% uszczerbek na
zdrowiu, a wobec pogarszania się stanu zdrowia - inwalidztwo
II grupy.

Pozwana Komenda Policji wniosła o oddalenie odwołania, a
w toku postępowania, w piśmie z dnia 27 grudnia 1993 r. o
"niewyznaczenie terminu rozprawy albo zawieszenie
postępowania" wskazując, że istnieje możliwość przyznania
odwołującemu się wojskowej renty inwalidzkiej na podstawie
przepisów niepublikowanej uchwały nr 275 Rady Ministrów z dnia
23 grudnia 1981 r. w sprawie dodatkowych uprawnień osób
pełniących służbę w niektórych jednostkach zmilitaryzowanych i
członków ich rodzin, o ile zostanie uznane, że inwalidztwo
wnioskodawcy jest następstwem wypadku z dnia 1 marca 1982 r. i
powstało w terminie 3 lat od chwili wypadku.

W orzeczeniu z dnia 16 sierpnia 1994 r. Wojewódzka
Komisja Lekarska MSW w Ł. zaliczyła wnioskodawcę do II grupy
inwalidów w związku z wypadkiem w ROMO, stwierdzając, że
inwalidztwo istnieje od "XII.1993 r." i jest trwałe. Okręgowa
Komisja Lekarska MSW w Ł. orzeczeniem z dnia 16 listopada 1994
r. zaliczyła wnioskodawcę do II grupy inwalidów stwierdzając,
że inwalidztwo to nie pozostaje w związku z wypadkiem w
służbie ani w związku ze służbą w Policji.

Wyrokiem z dnia 5 czerwca 1995 r. Sąd Wojewódzki-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi zmienił zaskarżoną
decyzję i przyznał wnioskodawcy prawo do renty inwalidzkiej
III grupy wojskowej z tytułu wypadku w czasie służby "w
organach obrony" od dnia 1 lipca 1993 r., [...].

Świadczenie to wypłacać powinien resort Spraw
Wewnętrznych, stosownie do ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o
zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin
(jednolity tekst: Dz. U. z 1983 r., nr 13, poz. 68), stosując
wymienioną wyżej uchwałę Rady Ministrów nr 275/81 z dnia 23
grudnia 1981 r.

W rewizji od powyższego wyroku, pozwana Komenda
Wojewódzka Policji wniosła o jego zmianę i oddalenie
odwołania, stwierdzając, że świadczenie winno być przyznane i
wypłacane przez właściwy Oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecz-
nych.

Sąd Apelacyjny przedstawiając zagadnienie prawne budzące
poważne wątpliwości wskazał na rozbieżność wynikającą z art. 4
ust. 1 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o z.i.w. i art. 2 § 2
uchwały Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1981 r. Według pierw-
szego przepisu, prawo do świadczeń ustalają i świadczenia
wypłacają właściwe do spraw rent organy ZUS, zaś według
drugiego - przysługujące świadczenia rentowe przewidziane
ustawą z 29 maja 1974 r. "na zasadach ustalanych dla żołnierzy
niezawodowych" przyznają organy resortu spraw wewnętrznych.
Zdaniem Sądu przepis § 2 ust. 2 uchwały Rady Ministrów jest
zbędny, skoro powołane w ust. 1 ustawy wskazują organy, od
których przysługują świadczenia.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Uchwała nr 275 Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1981 r. w
sprawie dodatkowych uprawnień osób pełniących służbę w
niektórych jednostkach zmilitaryzowanych (niepublikowana)
wydana została z powołaniem się na upoważnienie zawarte w art.
134 ust. 2 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym
obowiązku obrony PRL (Dz. U. z 1979 r., Nr 18, poz. 111)
określając, że dodatkowe uprawnienia w niej przewidziane
przysługują "osobom powołanym na podstawie przydziałów
organizacyjno-mobilizacyjnych do służby w zmilitaryzowanych
jednostkach Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej".

Uprawnienia te, to - według przepisu § 2 ust. 1 pkt 1 i 2
wymienionej uchwały - świadczenia przewidziane w ustawie z
dnia 16 grudnia 1972 r. o świadczeniach odszkodowawczych
przysługujących w razie wypadków i chorób pozostających w
związku ze służbą wojskową (Dz. U. Nr 53, poz. 342) oraz w
ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów
wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (jednolity tekst: Dz.
U. z 1983 r., Nr 13, poz. 68 ze zm.) "na zasadach ustalonych
dla żołnierzy niezawodowych".

Wątpliwości Sądu Apelacyjnego dotyczą rozumienia ust. 2 §
2, który uprawnienia przewidziane w tych ustawach dla organów
wojskowych "w zakresie postępowania oraz w zakresie wypłaty
świadczeń" przekazuje odpowiednio organom spraw wewnętrznych i
sprawiedliwości.

W istocie jednak - w tym zakresie - nie dochodzi do
sygnalizowanej sprzeczności powołanego wyżej przepisu z art. 4
ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o z.i.w., gdyż regulują one
różną materię. [...]

Przepis ust. 2 § 2 uchwały odnosi się do obu rodzajów
świadczeń, tj. - mówiąc najogólniej - wypadkowych (ustawa z
dnia 16 grudnia 1972 r.) oraz rentowych (ustawa z dnia 29 maja
1974 r.).

Przy świadczeniach wypadkowych te "uprawnienia dla
organów wojskowych", które przysługują organom spraw
wewnętrznych, w przypadku osób, o których mowa w przepisie § 1
uchwały nr 275 Rady Ministrów, to wymienione w art. 11 ust. 1
ustawy (orzekanie wojskowych komisji lekarskich o stopniu
uszczerbku na zdrowiu w związku z wypadkiem), w art. 12 (prawo
do odszkodowania oraz jego wysokość ustalają właściwe organy
wojskowe) oraz w art. 13 (odszkodowanie wypłaca właściwy organ
wojskowy).

W przypadku świadczeń rentowych przewidzianych w
rozdziale 4 "Uprawnienia inwalidów wojskowych" oraz w
rozdziale 6 "Przepisy wspólne", to jedynie określone w art. 56
ust. 4 tej ustawy obowiązki zakładów pracy wynikające z
przepisów o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym oraz w art.
57 ust. 1, który upoważnia wojskowe komisje lekarskie do
określenia związku...obrażeń lub chorób... ze służbą wojskową.

Artykuł 4 ust. 1 ustawy z 29 maja 1974 r. wyraźnie
stanowi, że prawo do świadczeń pieniężnych, w tym do rent
inwalidzkich - art. 2 pkt 1 lit. a - "ustalają i świadczenia
wypłacają właściwe do spraw rent organy Zakładu Ubezpieczeń
Społecznych", a więc uprawnienie to nie jest przewidziane dla
organów wojskowych, i tym samym nie przeszło,w stosunku do
osób wymienionych w uchwale nr 275 Rady Ministrów,na organy
spraw wewnętrznych. Podobnie reguluje - w przepisach wspólnych
- art. 56 ust. 2 wskazując, że prawo do świadczeń ustala organ
rentowy (por. art. 4 ust. 1) w formie decyzji, od której
osobie zainteresowanej przysługują środki prawne przewidziane
w odrębnych przepisach.

Rozważania te prowadzą więc do wniosku, że prawo do renty
inwalidzkiej przysługującej osobie pełniącej służbę w
Rezerwowych Oddziałach Milicji Obywatelskiej na zasadach
przewidzianych w ustawie z dnia 29 maja 1974 r. o z.i.w.
ustala i świadczenie wypłaca właściwy do spraw rent Zakład
Ubezpieczeń Społecznych, a to zgodnie z cyt. art. 4 ust. 1
ustawy.

Z tych względów podjęto uchwałę jak w sentencji. Sąd
Najwyższy zauważa, że wobec zajętego stanowiska, pogląd
Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.W. [...] nie może
być uznany za prawidłowy.

Skoro sprawa toczy się przed Sądem Apelacyjnym w związku
z rewizją pozwanej Komendy Wojewódzkiej Policji w S. od wyroku
Sądu Wojewódzkiego, nie jest już możliwe ewentualne
przekształcenie powództwa w trybie art. 194 § 1 k.p.c., wobec
przepisu art. 393 § 1 k.p.c. Nie byłoby to jednak wyłączone w
trakcie postępowania przed Sądem Wojewódzkim jako sądem I
instancji. =======================================