Uchwała z dnia 25 maja 1994 r.
II UZP 17/94

Przewodniczący SSN: Krzysztof Kolasiński (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Stefania Szymańska, Maria Tyszel,



Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Jana Szewczyka, w sprawie z wnio-
sku Rudolfa P. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. o
wysokość emerytury, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 25 maja 1994 r.
zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu posta-
nowieniem z dnia 26 stycznia 1994 r. [...] do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.,

"Czy trzyletni okres (1989-1991), z którego wynagrodzenie stanowić może
podstawę wymiaru obliczonego ponownie świadczenia, zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt. 1
ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach
ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450
z późn. zm.) może być uwzględniony mimo, że wnioskodawca tylko częściowo po-
zostawał w tym okresie w zatrudnieniu, częściowo nie pracował i pobierał emery-
turę?"


p o d j ą ł następującą uchwałę:


Trzyletni okres (1989-1991), z którego wynagrodzenie stanowić może
podstawę wymiaru obliczonego ponownie świadczenia, zgodnie z art. 7 ust. 1
pkt 1 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o
zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr
104, poz. 450 ze zm.) może być uwzględniony, mimo, że wnioskodawca tylko
częściowo pozostawał w tym okresie w zatrudnieniu, a w pozostałym okresie
pobierał emeryturę.

U z a s a d n i e n i e

Zagadnienie prawne przedstawione Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia
przez Sąd Apelacyjny we Wrocławiu powstało w związku z następującym stanem
faktycznym. Wnioskodawca pobierał od 1 stycznia 1982 r. wcześniejszą emeryturę
na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 lipca 1981 r. w sprawie
szczególnych zasad przechodzenia na emeryturę pracowników uspołecznionych
zakładów pracy w okresie do 31 grudnia 1981 r. (Dz. U. Nr 19, poz. 95). W okresie
od 1 lutego 1990 r. do 28 lutego 1993 r. podjął on zatrudnienie jako główny księ-
gowy, zawieszając pobieranie emerytury. Wnioskiem z dnia 22 grudnia 1992 r.
zwrócił się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w O. o obliczenie na
nowo wysokości emerytury w oparciu o zarobki uzyskiwane w latach 1990, 1991 i
1992. Organ rentowy decyzją z dnia 31 marca 1993 r. odmówił przeliczenia emery-
tury w oparciu o zarobki ze wskazanego wyżej okresu. W odpowiedzi na odwołanie
wnioskodawcy Zakład Ubezpieczeń Społecznych - Oddział w O. wyjaśnił, że wnio-
skodawca nie przepracował po zawieszeniu wypłaty emerytury wymaganego okresu
do przeliczenia emerytury zgodnie z art. 79 ustawy z 14 grudnia 1982 r. o za-
opatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.).
Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu wyrokiem z dnia
17 czerwca 1993 r. oddalił odwołanie od decyzji organu rentowego, podzielając
wskazaną argumentację.

Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych we Wrocławiu roz-
poznając rewizję od tego wyroku powziął wątpliwość ujętą w rozpoznawanym za-
gadnieniu prawnym. W uzasadnieniu zagadnienia prawnego Sąd Apelacyjny zwrócił
uwagę, iż Sąd Najwyższy w uchwale z 8 listopada 1993 r., II UZP 21/93, zajął sta-
nowisko, iż trzyletni okres z którego wynagrodzenie może stanowić podstawę wymi-
aru emerytury przypadać może na okres ostatnich 12 lat zatrudnienia przed
zgłoszeniem wniosku o wypłatę świadczenia, jeżeli mimo ustalenia prawa do emery-
tury uprawniony nie pobierał świadczenia, pozostając w zatrudnieniu. Uchwała ta
została podjęta w odpowiedzi na pytanie prawne, czy trzyletni okres, z którego wy-
nagrodzenie może stanowić podstawę wymiaru ponownie obliczonego świadczenia
przypadać musi na okres ostatnich 12 lat kalendarzowych przed zgłoszeniem
wniosku o przyznanie prawa do emerytury, czy na okres 12 lat przed zgłoszeniem
wniosku o wypłatę świadczenia, jeżeli mimo przyznania prawa do emerytury
uprawniony nie pobierał świadczenia, pozostając w zatrudnieniu.

Sąd Apelacyjny akceptując stanowisko wyrażone w tej uchwale, iż wskazany
okres trzyletni przyjmowany za podstawę wymiaru emerytury przypadać może na
okres 12 lat przed zgłoszeniem wniosku o wypłatę świadczenia stawia problem, czy
może mieć to miejsce także wówczas, gdy uprawniony okresowo pobierał
świadczenie, a okresowo pozostawał w zatrudnieniu, zawieszając pobieranie emery-
tury. Za tym stanowiskiem przytacza argumentację odwołującą się do nowego
brzmienia § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie
szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U. z 1989 r.,
Nr 11, poz. 63), ustalonego rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 5 października
1990 r. zmieniającym niektóre przepisy w sprawie ustalania podstawy wymiaru
emerytury i rent (Dz. U. Nr 71, poz. 418). Przyjmuje się w nim, iż przy ustalaniu kole-
jnych trzech lat kalendarzowych, z których wynagrodzenie uwzględnia się przy oblic-
zaniu podstawy wymiaru świadczeń bierze się pod uwagę następujące po sobie lata
kalendarzowe, chociażby w niektórych z tych lat lub w części z nich pracownik nie
osiągnął wynagrodzenia lub nie był zatrudniony. Sąd Apelacyjny zwraca uwagę
także na to, iż art. 7 ustawy z dnia 17 października 1991 r. o rewaloryzacji emerytur i
rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U.
Nr 104, poz. 450) posługuje się sformułowaniem "wynagrodzenie wypłacone za czas
kolejnych lat kalendarzowych", w miejsce poprzednio stosowanego określenia "wy-
nagrodzenie wypłacone za kolejne miesiące zatrudnienia."

Sąd Najwyższy przychylił się do argumentacji przytoczonej w uzasadnieniu
zagadnienia prawnego. Sąd Najwyższy uwzględnił nadto, iż art. 1 pkt 23 ustawy z
dnia 24 maja 1990 r. o zmianie niektórych przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym
(Dz. U. Nr 36, poz. 206) nadał nową treść art. 79 ust. 2 cyt. ustawy z dnia 14 grudnia
1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin. Pominięto w nim
sformułowany uprzednio alternatywnie warunek, aby emeryt lub rencista po
przyznaniu świadczenia - wskutek dalszego wykonywania zatrudnienia nie podjął
świadczeń albo pobierał świadczenie i miał co najmniej 24 miesięczny okres zatrud-
nienia po jego przyznaniu. W nowym brzmieniu art. 79 ust. 2 cyt. ustawy z dnia 14
grudnia 1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin - nową pod-
stawę wymiaru od wyższego wynagrodzenia, wypłaconego pracownikowi po
przyznaniu świadczenia ustala się na wniosek zainteresowanego za cały okres wy-
magany do ustalenia podstawy wymiaru. Podjęcie emerytury za część okresu, z
którego wynagrodzenie ma stanowić podstawę wymiaru ponownie obliczonego
świadczenia nie stoi więc obecnie na przeszkodzie ponownemu obliczeniu emery-
tury na podstawie zarobków osiągniętych w całym tym okresie.

Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 391 k.p.c. podjął uchwałę
jak w sentencji.
========================================