Uchwała z dnia 25 maja 1994 r.II UZP 16/94


Przewodniczący SSN: Krzysztof Kolasiński, Sędziowie: SN Stefania Szy-
mańska (sprawozdawca), Maria Tyszel,


Sąd Najwyższy, przy udziale prokuratora Jana Szewczyka, w sprawie z
wniosku Remigiusza B. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w Ł., o
zasiłek rodzinny, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym dnia 25 maja 1994 r. za-
gadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Apelacyjny w Łodzi postanowieniem z
dnia 22 marca 1994 r. [...] do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.,


"Czy pracownik z którym rozwiązano stosunek pracy w trybie ustawy z 28
grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków
pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (Dz. U. Nr 4/90 poz. 19 ze zm.) i który
otrzymał w myśl art. 361 § 1 odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za miesi-
ące o jakie skrócono okres wypowiedzenia - zachowuje prawo do zasiłku rodzinnego
za te miesiące o które okres wypowiedzenia umowy o pracę został skrócony, jeżeli
pozostaje w tym czasie bez pracy ?"


p o d j ą ł następującą uchwałę:


Pracownik, z którym rozwiązano stosunek pracy na podstawie ustawy z
dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z praco-
wnikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy (Dz. U. z 1990
r., Nr 4, poz. 19 ze zm.), i który otrzymał z mocy art. 361 § 1 k.p. odszkodowanie
w wysokości wynagrodzenia za miesiące o jakie skrócono okres wy-
powiedzenia, nie zachowuje prawa do zasiłku rodzinnego za miesiące o które
okres wypowiedzenia umowy o pracę został skrócony, chociażby w tym czasie
pozostawał bez pracy.

U z a s a d n i e n i e

Zakład pracy rozwiązał z wnioskodawcą stosunek pracy z dniem 1 marca
1993 r. w trybie ustawy z dnia 28 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach rozwi-
ązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładów pracy
(Dz. U. z 1990 r., Nr 4, poz. 19 ze zm.) skracając okres wypowiedzenia do 1-go mie-
siąca. Równocześnie odmówił wypłaty zasiłku rodzinnego na dziecko za 2 miesiące,
o które skrócono okres wypowiedzenia.

ZUS Oddział w Ł. w decyzji z dnia 8 czerwca 1993 r. stwierdził, że zasiłek
rodzinny wnioskodawcy nie przysługuje za miesiące o które skrócono mu okres wy-
powiedzenia, ponieważ za miesiące te przysługuje tylko odszkodowanie, a nie wy-
nagrodzenie. Pozwany Oddział powołał się na § 16 ust. 1 rozporządzenia Ministra
Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 10 kwietnia 1989 roku w sprawie zasiłków rodzin-
nych i pielęgnacyjnych (Dz. U. Nr 23 poz. 125 ze zm.), który stanowi, że zasiłek
rodzinny wypłaca się za każdy miesiąc kalendarzowy, za który pracownikowi przys-
ługuje wynagrodzenie lub zasiłek z ubezpieczenia społecznego na wypadek choroby
i macierzyństwa.

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi wyrokiem z
dnia 27 grudnia 1993 r. oddalił odwołanie wnioskodawcy od powyższej decyzji, pod-
zielając pogląd Oddziału ZUS. W motywach wyroku Sąd Wojewódzki zaznaczył, że
odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia, jakie wnioskodawca otrzymał z tytułu
skróconego okresu wypowiedzenia, nie jest wynagrodzeniem za pracę.

Rewizja wnioskodawcy od powyższego wyroku zarzuca naruszenie prawa
materialnego oraz zasad współżycia społecznego. Powołuje się przy tym, między
innymi, na przepis art. 49 k.p. Przy rozpatrywaniu sprawy Sąd Apelacyjny powziął
wątpliwości, które sformułował w zagadnieniu prawnym o treści przytoczonej w sen-
tencji uchwały.


Sąd Najwyższy zważył co następuje:


Zgodnie z art. 7 ustawy z dnia 29 grudnia 1989 r. o szczególnych zasadach
rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn dotyczących zakładów
pracy (Dz. U. z 1990 r., Nr 4. poz. 19 ze zm.), pracownikowi, z którym następuje
rozwiązanie stosunku pracy w drodze wypowiedzenia z przyczyn określonych w art.
1 ust. 1 i 2, zakład pracy może skrócić okres wypowiedzenia, ale tylko na zasadach
określonych w art. 361 § 1 k.p.

Przepis art. 361 § 1 k.p. pozwala w takim przypadku na skrócenie okresu wy-
powiedzenia najwyżej do 1-go miesiąca i stanowi, że pracownikowi przysługuje
wówczas odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu
wypowiedzenia. Na podstawie art. 361 § 2 k.p. okres, za który przysługuje odszko-
dowanie wlicza się pracownikowi pozostającemu w tym okresie bez pracy do okresu
zatrudnienia.

Zgodnie z § 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 10
kwietnia 1989 r., w sprawie zasiłków rodzinnych i pielęgnacyjnych (jednolity tekst Dz.
U. z 1993 r. Nr 110, poz. 492 ze zm.) zasiłek rodzinny wypłaca się za każdy miesiąc
kalendarzowy, za który pracownikowi przysługuje wynagrodzenie lub zasiłek z ubez-
pieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Z powyższego przepisu
wynika zatem, że zasiłki rodzinne przysługują osobom, które z tytułu umowy o pracę
pobierają wynagrodzenie bądź zasiłek chorobowy lub macierzyński.

W myśl art. 80 k.p. wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną; za czas
niewykonywanej pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko
wówczas, gdy kodeks lub przepis szczególny tak stanowi. Odszkodowanie wypła-
cane na podstawie art. 361 k.p. nie jest wynagrodzeniem z tytułu wykonywania pracy
w ramach stosunku pracy, choć jest równe jego wysokości.

Jak bowiem wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale składu siedmiu sędziów z 9
lipca 1992 - I PZP 20/92 (OSNCP 1993 z. 1-2 poz. 2) skrócenie przez zakład pracy
okresu wypowiedzenia umowy o pracę na podstawie art. 361 § 1 k.p. powoduje
rozwiązanie tej umowy z upływem skróconego okresu. W uzasadnieniu uchwały
wskazano, że okres, za który przysługuje odszkodowanie z art. 361 § 1 nie jest ani
okresem zatrudnienia ani zrównanym z okresem zatrudnienia, a tylko okresem zalic-
zalnym z mocy art. 361 § 2 k.p. do okresu zatrudnienia przy jego obliczaniu na potr-
zeby stwierdzenia nabycia uprawnień pracowniczych uzależnionych od posiadania
określonego stażu pracy. Natomiast w czasie tego okresu nie można nabyć
uprawnień pracowniczych zależnych od istnienia stosunku pracy. W okresie, za który
przyznano pracownikowi odszkodowanie (do końca pozostałej części okresu wy-
powiedzenia), pracownik nie nabywa żadnych uprawnień, których warunkiem jest
istnienie stosunku pracy. Skoro zatem przepisy § 1 i 16 wyżej wymienionego rozpor-
ządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 10 kwietnia 1989 r. w sprawie zasiłków
rodzinnych [...] jednoznacznie określają, że zasiłek rodzinny przysługuje tylko za te
miesiące, w których pracownik uzyskał wynagrodzenie za pracę lub pobrał zasiłek
chorobowy bądź macierzyński, na przedstawione zagadnienie prawne należało
udzielić odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

Należy podkreślić, że takie samo stanowisko zajął Sąd Najwyższy już w wy-
roku z 12 maja 1993 r. - II URN 24/93 (nie publikowany).
========================================