Postanowienie z dnia 5 marca 1998 r.
III RN 5/98

Odmowa udzielenia prasie informacji przez Najwyższą Izbę Kontroli
może być zaskarżona do Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 4 ust. 4
ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. - Prawo prasowe, Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.).

Przewodniczący SSN: Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Adam Józefowicz,
Walerian Sanetra (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 5 marca 1998 r. sprawy ze skargi Re-
dakcji Biuletynu Studentów Politechniki W. "S." na odmowę udzielenia informacji
przez Najwyższą Izbę Kontroli na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego
Sądu Administracyjnego w Warszawie [...] od postanowienia Naczelnego Sądu Ad-
ministracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we Wrocławiu z dnia 24 listopada 1997 r.
[...]

p o s t a n o w i ł:

u c h y l i ć zaskarżone postanowienie.

U z a s a d n i e n i e

Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł rewizję nadzwyczajną od
postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego we
Wrocławiu z dnia 24 listopada 1997 r. [...], w sprawie ze skargi Redakcji Biuletynu
Studentów Politechniki W. "S." na odmowę udostępnienia przez Najwyższą Izbę
Kontroli - Delegaturę w W. do wglądu dokumentów sporządzonych przez tę Izbę w
Politechnice W. w 1997 r. Podstawą tej rewizji jest zarzut rażącego naruszenia art.
16 ust. 2 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.
U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) w związku z art. 4 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 26 stycznia
1984 r. Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24 ze zm.), a także naruszenia interesu
Rzeczypospolitej Polskiej.

- 2 -

Zaskarżonym postanowieniem Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił skargę
wniesioną przez Redakcję Biuletynu Studentów Politechniki W. "S." na odmowę
udostępnienia jej do wglądu przez Najwyższą Izbę Kontroli - Delegaturę w W. doku-
mentów urzędowych sporządzonych przez nią w 1997 r. w Politechnice W. Według
zaskarżonego postanowienia przedmiot skargi wniesionej przez Redakcję Biuletynu
"S." wykraczał poza kognicję Naczelnego Sądu Administracyjnego określoną w art.
16 ust. 1 i art. 17 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Z tego względu
skarga jako niedopuszczalna podlegała odrzuceniu na podstawie art. 27 ust. 2 tej
ustawy.
Stanowisko to według Prezesa NSA jest oczywiście nietrafne. Kognicję Na-
czelnego Sądu Administracyjnego określają nie tylko przepisy powołane przez NSA
w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, ale - jak stanowi art. 16 ust. 2 ustawy
o Naczelnym Sądzie Administracyjnym - także przepisy ustaw szczególnych przewi-
dujące sądową kontrolę (stosuje on wtedy środki określone w tych przepisach).
Jednym z takich przepisów ustaw szczególnych jest art. 4 ustawy z dnia 26
stycznia 1984 r. Prawo prasowe, stosownie do którego organy państwowe, przed-
siębiorstwa państwowe i inne państwowe jednostki organizacyjne, a w zakresie
działalności społeczno-gospodarczej również organizacje spółdzielcze i osoby pro-
wadzące działalność gospodarczą na własny rachunek, są obowiązane do udzielenia
prasie informacji o swej działalności (ust. 1). Odmowę udzielenia informacji można
zaskarżyć do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie miesiąca; w
postępowaniu przed Sądem stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowa-
nia administracyjnego o zaskarżaniu do sądu decyzji administracyjnej (ust. 4).
Zdaniem Prezesa NSA odrzucenie skargi Redakcji Biuletynu "S.", jako niedo-
puszczalnej, nie tylko stanowi obrazę określonych przepisów, ale jest także
sprzeczne z interesem Rzeczypospolitej Polskiej. Narusza ono bowiem prawo każ-
dego do sądu zagwarantowane w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, a przez to również
prawo do pozyskiwania i rozpowszechniania informacji, określone w art. 54 ust. 1 i
art. 61 Konstytucji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


- 3 -

Rewizja nadzwyczajna jest zasadna. Wadliwość zaskarżonego postanowienia
wynika przede wszystkim z pominięcia przez NSA przepisu art. 16 ust. 2 ustawy o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym, a w konsekwencji także art. 4 Prawa prasowe-
go. W myśl art. 4 ust. 1 tego Prawa organy państwowe, przedsiębiorstwa państwowe
i inne państwowe jednostki organizacyjne, a w zakresie działalności społeczno-gos-
podarczej również organizacje spółdzielcze i osoby prowadzące działalność gospo-
darczą na własny rachunek, są obowiązane do udzielania prasie informacji o swojej
działalności. Odmowa udzielenia informacji może nastąpić jedynie ze względu na
ochronę tajemnicy państwowej i służbowej oraz innej tajemnicy chronionej ustawą
(art. 4 ust. 2). Na żądanie redaktora naczelnego odmowa powinna przy tym zostać
doręczona zainteresowanej redakcji w formie pisemnej (w terminie trzech dni - art. 4
ust. 3) i może być zaskarżona do Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 4 ust. 4).
Możliwość wniesienia skargi do NSA w razie odmowy udzielenia informacji dotyczą-
cej działalności określonego organu państwowego i innych jednostek organizacyj-
nych wymienionych w art. 4 ust. 1 Prawa prasowego jest wyraźnie przewidziana w
art. 4 ust. 4 tego Prawa. Stąd też, między innymi, chybione jest powoływanie się w
uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia NSA na okoliczność, iż w myśl art. 17
ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym w razie bezczynności organów Sąd
ten rozpoznaje skargi (na bezczynność organów) tylko w przypadkach określonych w
jej art. 16 ust. 1 pkt 1-4. Odmowa udzielenia informacji o swojej działalności nie może
być przy tym identyfikowana z bezczynnością organu w rozumieniu art. 17 ustawy o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Zakresem kontroli (kognicji) NSA objęte są
przypadki odmowy udzielania informacji niezależnie od tego czy odmowa ta jest, czy
nie jest uzasadniona, byleby tylko przedmiotem skargi była odmowa dotycząca
udzielenia prasie "informacji o swojej działalności" przez jednostki organizacyjne
wskazane w art. 4 ust. 1 (a także ust. 5) Prawa prasowego. W szczególności
przedmiotem badania przez NSA ma być przy tym to, czy odmowa udzielenia infor-
macji była uzasadniona ze względu na ochronę tajemnicy państwowej i służbowej
oraz innej tajemnicy chronionej ustawą. Z mocy art. 4 ust. 6 Prawa prasowego wyłą-
czenie kognicji NSA dotyczy tylko organów władzy państwowej i wymiaru sprawiedli-
wości; do organów tych nie odnosi się również powinność doręczenia odmowy
udzielania informacji zainteresowanej redakcji. Do kategorii organów wymienionych

- 4 -

w art. 4 ust. 6 Prawa prasowego nie należy Naczelna Izba Kontroli i stąd bezpods-
tawne było odrzucenie przez NSA zaskarżonym postanowieniem skargi Redakcji
Biuletynu Studentów Politechniki W. "S.". Z powodów w niej wskazanych zasadny
jest również zarzut rewizji nadzwyczajnej dotyczący naruszenia interesu Rzeczypos-
politej Polskiej.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 39313 KPC w
związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i Prawo
o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego, ustawy o
kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr
43, poz. 189) orzekł jak w sentencji.
========================================