Postanowienie z dnia 9 czerwca 1999 r.
III RN 17/99

Nieumieszczenie na drzwiach mieszkania adresata albo biura lub innego
pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawodowe (bądź
w miejscu widocznym na nieruchomości, której postępowanie dotyczy) zawia-
domienia o złożeniu pisma w placówce pocztowej (urzędzie gminy) oznacza, iż
wezwanie skierowane do strony postępowania przed Naczelnym Sądem Admi-
nistracyjnym nie zostało prawidłowo doręczone (art. 44 KPA w związku z art. 59
ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Dz.U. Nr
74, poz. 368 ze zm.).


Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Walerian Sanetra
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, z udziałem prokuratora Prokuratury Krajowej Włodzimierza
Skoniecznego, po rozpoznaniu w dniu 9 czerwca 1999 r. na rozprawie sprawy ze
skargi Zdzisława O. na decyzję Izby Skarbowej w K. z dnia 16 kwietnia 1998 r. [...] w
przedmiocie odmowy zaniechania ustalania i poboru zryczałtowanego podatku do-
chodowego za okres od maja do grudnia 1997 r., na skutek rewizji nadzwyczajnej
Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego od postanowienia Naczelnego Sądu
Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Katowicach z dnia 14 września 1998
r. [...]

p o s t a n o w i ł:

u c h y l i ć zaskarżone postanowienie.

U z a s a d n i e n i e


Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego wniósł rewizję nadzwyczajną od
postanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Ka-
towicach z dnia 14 września 1998 r. [...], którym odrzucono skargę w przedmiocie
odmowy zaniechania ustalania i poboru zryczałtowanego podatku dochodowego za
okres od maja do grudnia 1997 r. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił on, że ra-
żąco narusza art. 45 ust. 1 Konstytucji RP, art. 44 KPA w związku z art. 59 ustawy z
dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368
ze zm.) a także art. 27 ust. 2 tej ustawy.

Skarżący, Zdzisław O., kwestionował legalność decyzji Izby Skarbowej w K. z
dnia 16 kwietnia 1998 r., utrzymującej w mocy decyzję [...] Urzędu Skarbowego w K.,
którą odmówiono zaniechania ustalania i poboru zryczałtowanego podatku docho-
dowego od przychodów ewidencjonowanych za okres od maja do grudnia 1997 r. Na
podstawie zarządzenia sędziego z dnia 20 lipca 1998 r. wezwano skarżącego do
uzupełnienia w terminie tygodniowym braków formalnych skargi przez nadesłanie jej
oryginału oraz podania wartości przedmiotu sporu, pod rygorem odrzucenia skargi.
Wezwanie to wysyłano dwukrotnie na adres skarżącego podany w skardze, z tym że
ostatnie, wysłane 14 sierpnia 1998 r., nie zostało doręczone skarżącemu w trybie
przewidzianym w art. 42 i 43 KPA, lecz z powodu nieobecności adresata złożono je
w urzędzie pocztowym w dniu 18 sierpnia 1998 r.(druk ,,potwierdzenie odbioru").

Postanowieniem z 14 września 1998 r. Naczelny Sąd Administracyjny-Ośro-
dek Zamiejscowy w Katowicach skargę odrzucił, podając, że skoro z adnotacji poczty
wynika, iż ,,zawiadomienie o złożeniu przesyłki do odbioru złożono w dniu 18 sierpnia
1998 r.", zaś braków skargi nie uzupełniono w terminie tygodniowym liczonym od 26
sierpnia 1998 r., to odrzucenie skargi na mocy art. 27 ust. 2 ustawy o Naczelnym
Sądzie Administracyjnym jest uzasadnione.

Twierdzenia te zostały zakwestionowane przez Prezesa NSA. Zgodnie z art.
44 KPA w związku z art. 59 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, w przy-
padku niemożności doręczenia pisma procesowego adresatowi osobiście (art. 42
KPA) lub innej osobie wymienionej w ustawie (art. 43 KPA), pismo takie składa się na
okres siedmiu dni w urzędzie pocztowym lub w urzędzie gminy, z tym że równocześ-
nie zawiadomienie o tym należy między innymi umieścić na drzwiach mieszkania
adresata albo biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje
czynności zawodowe. Spełnienie powyższych warunków rodzi domniemanie prawne,
że doręczenie zostało dokonane z upływem ostatniego dnia wymienionego wyżej
okresu siedmiodniowego. Z akt sprawy wynika, że wezwanie skarżącego do uzupeł-
nienia w terminie tygodniowym braków formalnych skargi nie zostało mu doręczone
w trybie art. 42 i 43 KPA. Na odwrocie bowiem druku ,,potwierdzenie odbioru" dorę-
czyciel pocztowy podkreślił i potwierdził własnym podpisem, że nie zastał adresata
pod wskazanym adresem (pkt 1 lit. c zawartej tam instrukcji doręczania). Brak nato-
miast jakiejkolwiek informacji na odwrocie powyższego druku co do innych form do-
ręczenia wezwania, a w szczególności o złożeniu go we właściwym urzędzie pocz-
towym oraz o umieszczeniu na drzwiach jego mieszkania bądź w skrzynce pocztowej
stosownego zawiadomienia dla adresata (pkt 2 lit. a i b druku). W tym stanie rzeczy
przyjęcie przez Sąd, że wezwanie o uzupełnienie braków formalnych skargi zostało
skutecznie doręczone narusza w sposób rażący art. 44 KPA. Nie zachowano bowiem
warunków formalnoprawnych zastosowania tego przepisu, co w konsekwencji wy-
klucza możliwość przyjęcia domniemania skutecznego doręczenia wezwania.
Przedstawiona wadliwość postępowania sądowego spowodowała w konsekwencji -
w wyniku błędnego odrzucenia skargi - rażące naruszenie art. 45 ust. 1 Konstytucji
RP gwarantującej każdemu prawo do rozpoznania sprawy przez niezawisły sąd.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rewizja nadzwyczajna jest uzasadniona, gdyż wezwanie skarżącego do uzu-
pełnienia w terminie tygodniowym braków formalnych skargi nie zostało mu dorę-
czone zgodnie z przepisami KPA stosowanymi na podstawie art. 57 ust. 2 ustawy o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Z akt sprawy wynika bowiem, że brak jest in-
formacji co do zastępczego doręczenia wezwania. W myśl art. 44 KPA w razie nie-
możności doręczenia pisma w sposób wskazany w art. 42 i 43 KPA pismo składa się
na okres siedmiu dni w urzędzie pocztowym - telekomunikacyjnym lub w urzędzie
gminy, a zawiadomienie o tym umieszcza się na drzwiach mieszkania adresata albo
biura lub innego pomieszczenia, w którym adresat wykonuje swoje czynności zawo-
dowe bądź w miejscu widocznym na nieruchomości, której postępowanie dotyczy, w
tym przypadku doręczenie uważa się za dokonane z upływem ostatniego dnia tego
okresu. W aktach sprawy brak jest dowodu na to, iż wymaganie przewidziane w art.
44 KPA zostało spełnione przez doręczyciela. Z ,,potwierdzenia odbioru" wynika bo-
wiem jedynie, że pismo doręczył on ,,z powodu nieobecności adresata", ale bez
wskazania komu i w jaki sposób. W szczególności z ,,potwierdzenia odbioru" wynika,
że nie doręczył on wezwania dorosłemu domownikowi, ani też nie umieścił na
drzwiach mieszkania skarżącego zawiadomienia o złożeniu go w urzędzie poczto-
wym lub w urzędzie gminy. Wynika z niego także, że zawiadomienia takiego nie
umieścił w skrzynce pocztowej, co zresztą z uwagi na brzmienie art. 44 KPA (przy
uwzględnieniu wykładni gramatycznej, a także wniosków wynikających z wykładni
systemowej, w szczególności porównania art. 44 KPA i art. 139 § 1 KPC, który w
przeciwieństwie do art. 44 KPA przewiduje umieszczenie zawiadomienia w skrzynce
pocztowej nie mogłoby stanowić podstawy - wbrew temu co sugeruje uzasadnienie
rewizji nadzwyczajnej - do uznania doręczenia za odpowiadające wymaganiom
ustawy. W tym stanie rzeczy należy stwierdzić, że zasadne są zarzuty postawione
zaskarżonemu postanowieniu, w tym także teza, iż w następstwie odrzucenia skargi
doszło do pozbawienia strony prawa do sądu gwarantowanego w art. 45 ust. 1 Kons-
tytucji RP.

Z powyższych względów, przy uwzględnieniu przepisu art. 39315 KPC w
związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i
Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego,
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 43, poz. 189), Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji postanowienia.
========================================