Postanowienie z dnia 11 maja 2000 r.
III RN 165/99

Przepis art. 14 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym oraz o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administra-
cyjnego (Dz.U. Nr 4, poz. 8), według którego zaskarżenie decyzji administracyj-
nych z powodu ich niezgodności z prawem stosuje się do decyzji wydanych w
sprawach, w których postępowanie zostało wszczęte po wejściu w życie
ustawy, tzn. po dniu 1 września 1980 r. (art. 18 tej ustawy), utracił moc prawną z
chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Ad-
ministracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), tzn. z dniem 1 października 1995
r. (art. 16 ust. 1 pkt 1 w związku z art. 67 oraz art. 69 tej ustawy).


Przewodniczący: SSN Andrzej Wasilewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Jerzy Kwaśniewski, Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 11 maja 2000 r. sprawy ze skargi Jana
Ł. n a decyzję Wojewody S. z dnia 4 czerwca 1998 r. [...] w przedmiocie nadania
prawa własności gospodarstwa rolnego, na skutek rewizji nadzwyczajnej Pierwszego
Prezesa Sądu Najwyższego [...] od postanowienia Naczelnego Sądu Administracyj-
nego-Ośrodka Zamiejscowego w Białymstoku z dnia 17 marca 1999 r. [...]

p o s t a n o w i ł :


u c h y l i ć zaskarżone postanowienie.

U z a s a d n i e n i e


Naczelny Sąd Administracyjny-Ośrodek Zamiejscowy w Białymstoku postano-
wieniem z dnia 17 marca 1999 r. [...] odrzucił skargę Jana Ł. na decyzję Wojewody
S. z dnia 4 czerwca 1998 r. w przedmiocie nadania prawa własności gospodarstwa
rolnego. W uzasadnieniu tego postanowienia Naczelny Sąd Administracyjny pod-
niósł, że ,,zaskarżone rozstrzygnięcie jako podjęte w następstwie rozpoznania sprawy
wszczętej jeszcze przed poddaniem działań organów administracji kontroli Naczel-
nego Sądu Administracyjnego, nadal wyłączone jest spod kontroli sądowo-adminis-
tracyjnej". Bowiem ,,zaskarżona decyzja i poprzedzająca jej wydanie decyzja Kierow-
nika Urzędu Rejonowego w E. z dnia 29 kwietnia 1998 r. są decyzjami rozstrzygają-
cymi o wniosku skarżącego z dnia 20 lipca 1950 r.". Tymczasem, jak wywiedziono w
uzasadnieniu tego wyroku: ,,W myśl zaś art. 14 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy Kodeks postępowania
administracyjnego (Dz.U. Nr 4, poz. 8 ze zm.), przepisy KPA o zaskarżaniu do sądu
decyzji administracyjnych stosuje się w sprawach, w których postępowanie zostało
wszczęte po wejściu w życie ustawy, tj. po dniu 31 stycznia 1980 r. Przepis powyż-
szy nie utracił swej mocy z chwilą wejścia w życie nowej ustawy o Naczelnym Sądzie
Administracyjnym z 11 maja 1995 r. (Dz.U. Nr 74, poz. 368), albowiem zgodnie z art.
67 obecnie obowiązującej ustawy o NSA, ustawa z 31 stycznia 1980 r. o NSA utra-
ciła moc jedynie w zakresie uregulowanym nową ustawą, a ta nie zawiera regulacji w
zakresie początkowej daty poddania kontroli sądowo-administracyjnej działań orga-
nów administracji publicznej".

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego pismem z dnia 28 września 1999 r. [...]
wniósł rewizję nadzwyczajną od powyższego postanowienia Naczelnego Sądu Ad-
ministracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w Białymstoku z dnia 17 marca 1999 r. [...],
zarzucając mu rażące naruszenie art. 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 Konstytucji Rze-
czypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483) oraz art. 16
pkt 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr
74, poz. 368 ze zm.) oraz art. 2 i art. 5 dekretu z dnia 6 września 1951 r. o ochronie i
uregulowaniu własności osadniczych gospodarstw chłopskich na obszarze Ziem
Odzyskanych (Dz.U. Nr 46, poz. 340 - powoływanego nadal jako: dekret z 1951 r.) -
wobec odmowy poddania sądowej kontroli decyzji administracyjnej wydanej w spra-
wie, do wszczęcia której nie był potrzebny wniosek obywatela, zaś pierwsza decyzja
została wydana przez organ administracji pierwszej instancji w 1986 r. W konse-
kwencji rewizja nadzwyczajna wnosi o uchylenie zaskarżonego postanowienia. W
uzasadnieniu rewizji nadzwyczajnej podniesiono w szczególności, że art. 5 ust. 1
dekretu z 1951 r., który miał zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, stanowił wy-
raźnie, iż: ,,W celu poświadczenia własności gospodarstwa rolnego i jego przynależ-
ności, powiatowa komisja ziemska wydaje z urzędu akty nadania, które zawierają
określenie osób uprawnionych oraz powierzchnię gruntów i innych składników gos-
podarstwa rolnego", z czego wynika, że taki akt nadania powinien być wydany z
urzędu i miał charakter deklaratywny; dowodzi to, jak wywiedziono w uzasadnieniu
rewizji nadzwyczajnej, że: ,,osoba, która spełniła warunki nabycia własności z same-
go prawa, określone w dekrecie z 1951 r., jej następca prawny, a także - jak się wy-
daje - inna osoba, która ma w tym interes prawny, może - bez jakichkolwiek ograni-
czeń czasowych - poinformować właściwy organ o konieczności wykonania przez
ten organ powinności określonej w art. 5 powołanego dekretu, o ile nie została ona
dopełniona wcześniej". Tymczasem jest poza sporem, że w przedmiotowej sprawie
pierwsza decyzja w załatwieniu wniosku skarżącego z dnia 20 lipca 1950 r. wydana
została dopiero w 1986 r. Ponadto, w opinii rewizji nadzwyczajnej, przy rozpozna-
waniu niniejszej sprawy Naczelny Sąd Administracyjny powinien uwzględnić konse-
kwencje wejścia w życie nowej Konstytucji RP (w szczególności zaś art. 2, art. 32,
art. 45, art. 77 ust. 2, art. 175 i art. 184 Konstytucji RP).


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rewizja nadzwyczajna jest zasadna.

Wbrew poglądowi prawnemu wyrażonemu w uzasadnieniu zaskarżonego pos-
tanowienia Naczelnego Sądu Administracyjnego-Ośrodka Zamiejscowego w
Białymstoku z dnia 17 marca 1999 r. [...], art. 14 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r o
Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy - Kodeks postępowania
administracyjnego (Dz.U. Nr 4, poz. 8), wedle którego ,,zaskarżenie decyzji adminis-
tracyjnych z powodu ich niezgodności z prawem stosuje się do decyzji wydanych w
sprawach, w których postępowanie zostało wszczęte po wejściu w życie niniejszej
ustawy", tzn. po dniu 1 września 1980 r. (art. 18 tej ustawy), utracił moc prawną z
chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Adminis-
tracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.), czyli z dniem 1 października 1995 r. (art.
67 w związku z art. 69 ustawy o NSA). Bowiem, stosownie do dyspozycji art. 16 ust.
1 pkt 1 w związku z art. 34 i art. 35 ustawy o NSA, dopuszczalność wniesienia skargi
do Naczelnego Sądu Administracyjnego na decyzje administracyjne nie została
ograniczona cezurą czasową dotyczącą daty wszczęcia postępowania administra-
cyjnego, w wyniku którego wydana została zaskarżona decyzja. Z tej przyczyny na-
leżało stwierdzić, że zaskarżone postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego
rażąco naruszyło nie tylko art. 16 ust. 1 pkt 1 ustawy o NSA, ale w konsekwencji
także konstytucyjnie gwarantowane prawo do sądu (art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2
Konstytucji RP).
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Najwyższy na podstawie art. 236 ust. 2
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz.
483) oraz art. 39313 § 1 KPC w związku art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o
zmianie Kodeksu postępowania cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospo-
litej - Prawo upadłościowe i Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępo-
wania administracyjnego, ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz
niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) orzekł, jak w sentencji.
========================================