Postanowienie z dnia 20 grudnia 1999 r.
I PZ 60/99

Kasacja nie przysługuje od postanowienia sądu drugiej instancji zawie-
szającego rygor natychmiastowej wykonalności nadany wyrokowi przez sąd
pierwszej instancji.


Przewodniczący Prezes SN Jan Wasilewski (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Teresa Flemming-Kulesza, Walerian Sanetra.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 grudnia
1999 r. sprawy z powództwa Krzysztofa C. przeciwko Krzysztofowi P. i Marianowi K.
o wynagrodzenie, na skutek zażalenia powoda na postanowienie Sądu Apelacyjnego
w Katowicach z dnia 16 lipca 1999 r. [...]

p o s t a n o w i ł:

o d d a l i ć zażalenie.

U z a s a d n i e n i e

Powód Krzysztof C. wniósł o zasądzenie od Krzysztofa P. i Mariana K. spółki
cywilnej ,,A." w K. zaległego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z zatrud-
nieniem. Sąd Wojewódzki wydał wyrok zaoczny i zaopatrzył go w części w rygor na-
tychmiastowej wykonalności. Od wyroku zaocznego pozwani wnieśli sprzeciw, do-
magając się między innymi zawieszenia rygoru natychmiastowej wykonalności nada-
nego wyrokowi. Sąd Wojewódzki oddalił ten wniosek. Postanowienie w tym przed-
miocie zostało zaskarżone przez pozwanych do Sądu Apelacyjnego-Sądu Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach. Sąd Apelacyjny zmienił zaskarżone posta-
nowienie w ten sposób, że zawiesił rygor natychmiastowej wykonalności, orzeczony
przez Sąd pierwszej instancji. Powód wniósł od tego orzeczenia kasację, która zos-
tała przez Sąd Apelacyjny odrzucona postanowieniem z dnia 16 lipca 1999 r. Sąd
Apelacyjny stwierdził, że powód zmierzał do zaskarżenia postanowienia Sądu Apela-
cyjnego, wydanego w postępowaniu egzekucyjnym, podczas gdy w tego rodzaju
postępowaniu, na podstawie art. 7751 § 1 KPC, obowiązuje generalna zasada, iż od
postanowienia sądu drugiej instancji, wydanego po rozpoznaniu zażalenia, kasacja
nie przysługuje. Kasacja służy jedynie od postanowień w kwestiach enumeratywnie
wyliczonych w art. 7751 § 2 KPC, a ponieważ zaskarżone orzeczenie nie dotyczy
żadnej z nich, to kasacja od niego jest niedopuszczalna. Sąd podkreślił, że zgodnie z
art. 392 KPC kasacja od przedmiotowego postanowienia nie przysługuje także na
zasadach ogólnych, gdyż postanowienie to nie jest postanowieniem kończącym pos-
tępowanie w sprawie.
Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach zostało przez powoda zas-
karżone zażaleniem do Sądu Najwyższego. Podniesiono w nim, że niewłaściwe było
przyjęcie przez Sąd Apelacyjny, iż kwestia rygoru natychmiastowej wykonalności
dotyczy postępowania egzekucyjnego, i że w związku z tym Sąd ten błędnie powołał
się na art. 775 KPC. Zdaniem wnoszącego zażalenie, postanowienie wydane przez
Sąd drugiej instancji o zmianie orzeczenia w części dotyczącej rygoru natychmiasto-
wej wykonalności jest postanowieniem sądu drugiej instancji w postępowaniu rozpo-
znawczym, w związku z czym podlega wyłącznie przepisom o dopuszczalności ka-
sacji z art. 392 i nast. KPC. Powód wniósł o uchylenie postanowienia o odrzuceniu
kasacji.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Powód słusznie podniósł, że kwestia rygoru natychmiastowej wykonalności nie
dotyczy postępowania egzekucyjnego lecz postępowania rozpoznawczego, i że w
związku z tym Sąd Apelacyjny błędnie powołał przepisy Działu I Tytułu I Księgi dru-
giej Części drugiej Kodeksu postępowania cywilnego (nota bene Sąd Apelacyjny
wskazał tu art. 775 KPC, podczas gdy z uzasadnienia postanowienia wynika, że
chodziło o przepisy art. 7751 § 1 i 2 KPC). Na błąd ten wskazuje sama systematyka
przepisów Kodeksu postępowania cywilnego, w którym przepisy, powołujące instytu-
cję rygoru natychmiastowej wykonalności znajdują się w Części pierwszej zatytuło-
wanej ,,Postępowanie rozpoznawcze". Rygoru natychmiastowej wykonalności nie
należy mylić z właściwą postępowaniu egzekucyjnemu instytucją klauzuli wykonalno-
ści. Wykonalność orzeczenia jest z reguły wynikiem uprawomocnienia się orzeczenia
zasądzającego jakieś świadczenia. Wykonalność orzeczenia może jednak w pew-
nych wypadkach powstać przed uprawomocnieniem się orzeczenia i wówczas wyko-
nalność jest natychmiastowa. Temu właśnie służy instytucja rygoru natychmiastowej
wykonalności. Wyroki opatrzone przez Sąd w rygor natychmiastowej wykonalności
są wykonalne z mocy orzeczenia sądowego. Rygor ten jest nadawany specjalnym
postanowieniem i, jak to miało miejsce w rozpatrywanej sprawie, z reguły stanowi
jeden z punktów sentencji wyroku. Czym innym jest klauzula wykonalności. Nią opa-
truje się tytuły egzekucyjne. Tytuł egzekucyjny opatrzony klauzulą wykonalności staje
się zaś tytułem wykonawczym, czyli podstawą do wszczęcia postępowania egzeku-
cyjnego. W szczególności klauzula wykonalności może być nadana tytułowi egzeku-
cyjnemu w postaci wyroku sądu, opatrzonego rygorem natychmiastowej wykonalno-
ści (art. 777 § 1 pkt 1 KPC). W związku z tym Sąd Najwyższy stwierdził, że Sąd
Apelacyjny, rozpatrując sprawę w przedmiocie odrzucenia kasacji, powinien oprzeć
się wyłącznie na brzmieniu art. 392 § 1 KPC. Kasacja podlega bowiem odrzuceniu w
oparciu o ten przepis.
Zgodnie z art. 392 § 1 KPC postanowienie, wydane przez sąd drugiej instancji
jest zaskarżalne kasacją tylko wtedy, gdy kończy sprawę jako pewną całość poddaną
pod osąd. Tymczasem, zaskarżone kasacją postanowienie Sądu Apelacyjnego rozs-
trzygnęło jedynie o kwestii rygoru natychmiastowej wykonalności, a więc wyłącznie o
określonym skutku prawnym wydania wyroku zaocznego, uwzględniającego po-
wództwo (art. 333 § 1 pkt 3 KPC). Takie orzeczenie nie może być uznane za orze-
czenie kończące postępowanie w sprawie i w konsekwencji skutkować dopuszczal-
nością wniesienia od niego kasacji. W niniejszej sprawie określoną całość, poddaną
pod osąd, stanowiło zgłoszone przez powoda żądanie zasądzenia zaległego wyna-
grodzenia i innych świadczeń, a nie żądanie nadania rygoru natychmiastowej wyko-
nalności, będącego jedynie konsekwencją uwzględnienia wyrokiem zaocznym po-
wództwa o zapłatę. W związku z tym, chociaż Sąd Apelacyjny, obok poprawnego
powołania art. 392 KPC, błędnie powołał art. 7751 § 1 i 2 KPC, to w rezultacie słusz-
nie postąpił odrzucając kasację.
Wobec powyższego Sąd Najwyższy na podstawie art. 39318 w związku z art.
397 § 2 i 385 KPC orzekł, jak w sentencji.
========================================