Postanowienie z dnia 9 sierpnia 2001 r.
I PZ 45/01

Wymaganie przedstawienia okoliczności uzasadniających rozpoznanie
kasacji (art. 3933 § 1 pkt 3 KPC) nie jest spełnione, jeżeli skarżący wyraźnie ich
nie przytacza, choćby dało się je wywieść z uzasadnienia kasacji.


Przewodniczący SSN Andrzej Kijowski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera
(sprawozdawca), Zbigniew Myszka.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 9 sierpnia
2001 r. sprawy z powództwa Bolesława S., Jerzego B., Wiesława S., Wacława B.,
Tadeusza M., Bolesława K., Jacka Ł. przeciwko Rejonowemu Przedsiębiorstwu In-
westycji Sp. z o.o. w S. i Gminie B. w B. o zapłatę, na skutek zażalenia pozwanej
Gminy B. na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 8 lutego 2001 r.
[...]


o d d a l i ł zażalenie.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Apelacyjny w Katowicach wyrokiem z 12 grudnia 2000 r. zmienił zaskar-
żony apelacją powodów wyrok Sądu Okręgowego w Katowicach z 16 marca 2000 r. -
oddalający powództwo w całości - w ten sposób, że zasądził od pozwanej Gminy B.
na rzecz powodów: Jerzego B. kwotę 1.225,59 zł, Wacława B. kwotę 1.725,59 zł,
Tadeusza M. kwotę 1.725,59 zł, Bolesława K. kwotę 2.725,59 zł, Jacka Ł. kwotę
2,725, 59 zł i Wiesława S. kwotę 2.951,19 zł, wszystkie kwoty z ustawowymi odset-
kami, tytułem wynagrodzenia za stosowanie projektu racjonalizatorskiego współau-
torstwa powodów. W pozostałej części apelacja powodów - a tym samym ich po-
wództwo - zostało oddalone.
Wyrok ten zaskarżyła kasacją pozwana Gmina B. - w części uwzględniającej
powództwo w stosunku do niej i orzekającej o kosztach procesu - zarzucając naru-
szenie przepisów prawa materialnego (art. 98 ust. 1 ustawy o wynalazczości w
związku z § 42 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 czerwca 1984 r. w sprawie
projektów wynalazczych oraz art. 85 ust. 2 ustawy o wynalazczości) oraz proceso-
wego (art. 233 KPC) i domagając się uchylenia kwestionowanego orzeczenia oraz
przekazania sprawy Sądowi pierwszej lub drugiej instancji do ponownego rozpozna-
nia ewentualnie jego zmiany i oddalenia powództwa w pozostałym zakresie. Wartość
przedmiotu zaskarżenia skarżąca oznaczyła na kwotę 13.079,14 zł, co stanowi sumę
świadczeń zasądzonych od niej na rzecz wszystkich sześciu powodów łącznie.
Zaskarżonym postanowieniem z 8 lutego 2001 r. Sąd Apelacyjny w Katowi-
cach odrzucił kasację, stwierdzając, że do złożenia i rozpoznania tego środka odwo-
ławczego mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w brzmie-
niu nadanym ustawą z dnia 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowa-
nia cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, o kosztach są-
dowych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzekucji
(Dz.U. Nr 48, poz. 554), albowiem zaskarżone orzeczenie zostało wydane po dniu
wejścia w życie tej ustawy, to jest po dniu 1 lipca 2000 r. (art. 5 ust. 2 tej ustawy).
Stosownie do przepisu art. 3933 § 1 KPC, w nowym brzmieniu, kasacja - obok ozna-
czenia zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem zakresu zaskarżenia, przytoczenia
podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia oraz wniosku o uchylenie lub zmianę orze-
czenia z oznaczeniem zakresu uchylenia lub zmiany - powinna zawierać także
przedstawienie okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie (art. 3933 § 1 pkt 3
KPC w związku z art. 393 KPC). Na ich podstawie Sąd Najwyższy decyduje o wadze
kasacji, a w konsekwencji o jej przyjęciu do rozpoznania. W kasacji wniesionej przez
skarżącą brak jest wskazania takich okoliczności ani też nie można ich w sposób
jednoznaczny wywieść z jej treści. Brak ten jest na tyle istotny, że dyskwalifikuje pis-
mo procesowe jako kasację i wyklucza możliwość jego uzupełnienia, podobnie jak
brak przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia albo brak wniosków o
uchylenie lub zmianę orzeczenia (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 12
grudnia 2000 r., V CKN 1780/00, OSNC 2001 z. 3, poz. 52 oraz z dnia 9 listopada
2000 r., II CKN 1385/00, OSNC 2001, z. 3, poz. 51). Z tych przyczyn Sąd Apelacyjny
odrzucił kasację na podstawie art. 3935 KPC w związku z art. 3933 § 1 pkt 3 KPC.
Postanowienie o odrzuceniu kasacji zaskarżyła zażaleniem pozwana Gmina
B., domagając się jego uchylenia i nadania biegu kasacji. W uzasadnieniu zażalenia
skarżąca podniosła, że - jej zdaniem - wniesiona przez nią kasacja spełnia wymogi
art. 3933 KPC, albowiem oprócz takich elementów, jak oznaczenie orzeczenia, od
którego została wniesiona, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienia
oraz wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia, zawiera także przedstawienie oko-
liczności uzasadniających jej rozpoznanie. Skarżąca ,,pragnie poddać ocenie Sądu
Najwyższego, czy w kasacji pozwanej brak jest wskazania okoliczności uzasadniają-
cych jej rozpoznanie, ani też, czy nie można ich w sposób jednoznaczny wywieść z
treści kasacji". Powołując się na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lipca
1999 r., II UZ 74/99, OSNAPiUS 2000 nr 22, poz. 837, skarżąca stwierdziła, że - jej
zdaniem - Sąd Apelacyjny de facto dokonał merytorycznej oceny kasacji, do czego
nie był uprawniony, albowiem sąd drugiej instancji nie może dokonywać oceny za-
sadności i legalności wydanego przez siebie orzeczenia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zażalenie jest nieuzasadnione. Nie jest w szczególności usprawiedliwiony za-
rzut naruszenia art. 3933 § 1 pkt 3 KPC.
Skarżąca w istocie zaprzecza własnemu twierdzeniu, że wymóg kasacji z art.
3933 § 1 pkt 3 KPC został spełniony, skoro jednocześnie zaznacza, że poddaje oce-
nie Sądu Najwyższego, czy z treści uzasadnienia kasacji nie można w sposób jedno-
znaczny wywieść okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie. Oznacza to, że
skarżąca sugeruje, iż Sąd Najwyższy powinien dokonać we własnym zakresie inter-
pretacji uzasadnienia kasacji pod kątem ustalenia, czy nie można z niego wyczytać,
jakie okoliczności uzasadniające przyjęcie kasacji do rozpoznania miał na względzie
wnoszący kasację.
Odnosząc się do stanowiska prezentowanego przez skarżącą podnieść nale-
ży, że wynikający z art. 3933 § 1 pkt 3 KPC wymóg kasacji, polegający na przedsta-
wieniu okoliczności uzasadniających jej rozpoznanie, nie jest spełniony także wtedy,
gdy - w sytuacji ich nieprzytoczenia przez skarżącego - dają się one wywieść z treści
uzasadnienia kasacji (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2001
r., V CZ 131/00, niepublikowana).
Zgodnie z art. 3933 § 1 KPC, kasacja - obok oznaczenia zaskarżonego orze-
czenia ze wskazaniem zakresu zaskarżenia, przytoczenia podstaw kasacyjnych i ich
uzasadnienia oraz wniosku o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakre-
su uchylenia lub zmiany - powinna zawierać także przedstawienie okoliczności uza-
sadniających jej rozpoznanie. Niespełnienie tych wymagań konstrukcyjnych kasacji,
które doktryna określa mianem jej "cech istotnych (kreatywnych)" sprawia, że podej-
mowana przez stronę czynność procesowa nie nosi cechy kasacji (nie jest kasacją).
Skoro wymóg przedstawienia okoliczności uzasadniających rozpoznanie kasacji (art.
3933 § 1 pkt 3 KPC) ma taką samą wagę i znaczenie jak pozostałe istotne cechy ka-
sacji, to wymóg spełnienia omawianej cechy kasacji badać należy według kryteriów,
przy pomocy których badane są kryteria pozostałe.
Sąd Najwyższy, oceniając kasację pod kątem spełnienia wymogu przytocze-
nia podstaw kasacji, wielokrotnie w swoich orzeczeniach podkreślał, że działając jako
sąd kasacyjny, nie może wyręczać stron oraz nie jest uprawniony do samodzielnego
dokonywania konkretyzacji zarzutów lub stawiania hipotez, czy też ryzykowania do-
mysłów co do tego, jakiego aktu prawnego dotyczy podstawa kasacji. Działanie takie
byłoby nieuprawnione, a nawet mogłoby być niezgodne z intencją i interesem strony
wnoszącej kasację. Jest tak również dlatego, że ustawodawca, wprowadzając przy-
mus adwokacko-radcowski, postawił kasacji wysokie wymagania profesjonalne (por.
m.in. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 1996 r., I PKN 33/96,
OSNAPiUS 1997 nr 14, poz. 250). Argumenty dotyczące podstaw kasacji, prezento-
wane w dotychczasowych orzeczeniach Sądu Najwyższego, mogą być odniesione
także do wymogu przedstawienia okoliczności uzasadniających rozpoznanie kasacji.
Prowadzi to do wniosku, że prawidłowa jest ocena Sądu Apelacyjnego, że kasacja
wniesiona w rozpoznawanej sprawie nie spełnia istotnego wymogu z art. 3933 § 1 pkt
3 KPC.
W utrwalonym i wielokrotnie publikowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego,
przekonująco wyjaśniono, że braki kasacji w zakresie elementów konstrukcyjnych
powodują, że kasacja jest dotknięta tzw. brakiem istotnym, nienaprawialnym w trybie
właściwym dla usuwania braków formalnych kasacji (te powstają w przypadku nieza-
chowania wymagań określonych w § 2 art. 3933 KPC), i w związku z tym podlega
odrzuceniu a limine (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 marca
2000 r., II CKN 711/00, OSNC 2000, z. 7-8, poz. 151, a także powołane w postano-
wieniu Sądu Apelacyjnego postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 12 grudnia
2000 r., V CKN 1780/00, OSNC 2001 z. 3, poz. 52 oraz z dnia 9 listopada 2000 r., II
CKN 1385/00, OSNC 2001, z. 3, poz. 51).
Powołanie się przez skarżącą w zażaleniu na postanowienie Sądu Najwyż-
szego z dnia 6 lipca 1999 r., II UZ 74/99, OSNAPiUS 2000 nr 22, poz. 837, jest chy-
bione z tego względu, że przytoczone orzeczenie dotyczyło innej kwestii i innej sytu-
acji procesowej, a mianowicie odrzucenia przez sąd drugiej instancji kasacji, która
zawierała uzasadnienie podstaw kasacyjnych, lecz było to - w ocenie tego sądu -
uzasadnienie niedoskonałe. Sąd Najwyższy stwierdził w powołanym orzeczeniu, że
niedostatki uzasadnienia podstaw kasacyjnych nie mogą być traktowane na równi z
brakiem uzasadnienia i z tego względu nie mogą stanowić samodzielnej podstawy do
odrzucenia kasacji, a dokonując oceny skuteczności i poprawności uzasadnienia
podstaw kasacyjnych, sąd drugiej instancji dokonał w istocie merytorycznej oceny
samej kasacji, do czego nie był uprawniony. Tymczasem w rozpoznawanej sprawie
nie chodzi o to, czy przytoczone przez stronę skarżącą okoliczności uzasadniające
przyjęcie kasacji do rozpoznania są wystarczające, czy też nie, lecz o to, że w ogóle
nie zostały przytoczone. Odrzucenie kasacji w tych okolicznościach nie ma rangi me-
rytorycznej oceny kasacji ani oceny zasadności lub legalności orzeczenia wydanego
przez sąd drugiej instancji. Było bowiem wynikiem wyłącznie negatywnej oceny speł-
nienia przez skarżącą formalnych wymogów konstrukcyjnych kasacji.
Z powyższych względów zażalenie podlegało oddaleniu na podstawie art. 385
KPC w związku z art. 397 § 2 i art. 39318 § 3 KPC.
========================================