Postanowienie z dnia 19 czerwca 2001 r.
I PZ 31/01

Wyrażenie przez Sąd Najwyższy w uchwale stanowiska w sprawie inter-
pretacji prawa, które w ocenie strony zwiększa prawdopodobieństwo wygrania
przez nią procesu, nie stanowi okoliczności uzasadniającej twierdzenie, że
przekroczenie terminu do wniesienia kasacji nastąpiło bez jej winy (art. 168 § 1
KPC).


Przewodniczący Prezes SN Walerian Sanetra (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Katarzyna Gonera, Andrzej Kijowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 19 czerwca
2001 r. sprawy z powództwa Zofii C. i Katarzyny D. przeciwko ,,P.P." SA w P. i Skar-
bowi Państwa - Ministrowi Skarbu Państwa o ustalenie prawa do nabycia nieodpłat-
nych akcji, na skutek zażalenia wniesionego przez powódki na postanowienie Sądu
Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 lutego 2001 r. [..]


o d d a l i ł zażalenie.

U z a s a d n i e n i e


W imieniu powódek Zofii C. i Katarzyny D. wniesione zostało zażalenie na po-
stanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 13 lutego 2001 r. [...], którym
odrzucona została ich kasacja od wyroku tego Sądu z dnia 26 października 2000 r.
Odrzucenie kasacji przez Sąd Apelacyjny było następstwem wniesienia jej z naru-
szeniem art. 3934 § 1 KPC (który przewiduje, że kasację wnosi się w terminie mie-
sięcznym od dnia doręczenia orzeczenia stronie skarżącej) oraz oddalenia wniosku
powódek o przywrócenie terminu do złożenia kasacji. Motywem, który skłonił powód-
ki do złożenia tego wniosku stała się uzyskana przez nie informacja o uchwale Sądu
Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r., III ZP 20/00, w myśl której spadkobiercy
pracownika, który miał prawo do preferencyjnego zakupu akcji - w określonych wa-
runkach - są uprawnieni do nieodpłatnego nabycia akcji skomercjalizowanego przed-
siębiorstwa państwowego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego wniosek powódek o przy-
wrócenie terminu do wniesienia kasacji jest nieuzasadniony. Zgodnie z art. 168 KPC
przesłankami uzasadniającymi przywrócenie terminu jest brak winy strony w uchy-
bieniu terminu (przy założeniu, że uchybienie terminu pociąga za sobą ujemne skutki
procesowe dla strony - art. 168 KPC). W ocenie Sądu Apelacyjnego kryterium braku
winy jako przesłanki zasadności wniosku o przywrócenie terminu wiąże się z obo-
wiązkiem strony do szczególnej staranności przy wykonywaniu czynności proceso-
wej. Powódki w sposób prawidłowy były powiadomione o terminie rozprawy apela-
cyjnej w dniu 26 października 2000 r., na którą się nie stawiły. Nie wystąpiły również
z wnioskiem o nadesłanie wyroku z uzasadnieniem. Dopiero w dniu 16 listopada
2000 r. jedna z powódek (Zofia C.) wystąpiła z wnioskiem o przesłanie wyroku Sądu
Apelacyjnego wraz z uzasadnieniem. W ocenie tego Sądu powódki nie wykazały sta-
ranności w prowadzeniu własnego procesu, ,,mimo że o każdej czynności podejmo-
wanej przez Sąd były prawidłowo informowane. Uzyskanie informacji o uchwale
Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r., która nie przesądza oceny meryto-
rycznej roszczeń powódek, nie może stanowić przesłanki do przywrócenia terminu,
skoro winę za brak czynności podejmowanych w sprawie ponoszą same powódki".

W uzasadnieniu zażalenia w szczególności podniesiono, że wprawdzie samo
uzyskanie informacji o wspomnianej wyżej uchwale Sądu Najwyższego ,,nie stanowi
wyłącznej przesłanki do przywrócenia terminu, jednakże, gdy uchwała ta w sposób
zasadniczy zmienia sytuację prawną spadkobierców pracownika co do prawa prefe-
rencyjnego zakupu akcji, przyznając im uprawnienie, to brak możliwości wniesienia
kasacji z powodu uchybienia terminu spowodowałoby po stronie powódek
nierówności wobec prawa".


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Argumentacja przedstawiona przez Sąd Apelacyjny w uzasadnieniu zaskarżo-
nego postanowienia jest prawidłowa. Z okoliczności sprawy wynika, że powódki zre-
zygnowały z dalszego toczenia procesu i świadomie nie zamierzały wnosić kasacji.
W tym też znaczeniu dopuszczenie przez nie do przekroczenia terminu do
wniesienia kasacji (w następstwie niewystąpienia z wnioskiem o doręczenie im
wyroku z uzasadnieniem) zostało przez nie zawinione. Powodem niezachowania
tego terminu nie były jakieś okoliczności od nich niezależne, brak rozeznania czy też
obiektywne utrudnienia lub przeszkody, które uniemożliwiły bądź znacznie
ograniczyły ich możliwości w podjęciu określonych działań, co uzasadniałoby ocenę,
że uchybienie terminu nastąpiło bez ich winy. Nie jest przy tym prawdą, że uchwała
Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 r. ,,zmieniła sytuację prawną
spadkobierców pracownika co do preferencyjnego zakupu akcji", bo uchwały Sądu
Najwyższego nie zmieniają (nie kształtują) stanu prawnego (uchwała ta dotyczy przy
tym akcji nabywanych nieodpłatnie, a nie na zasadach preferencyjnych). Po wydaniu
tej uchwały powódki prawdopodobnie oceniają, że miałyby większą szansę na
wygranie sprawy, ale okoliczność ta nie uzasadnia jeszcze poglądu, iż powinno to
mieć znaczenie dla osądu ich winy (braku winy) w przekroczeniu terminu do
wniesienia kasacji. Brak po ich stronie winy w przekroczeniu terminu zasadniczo
powinien być przy tym oceniany według stanu ich świadomości i woli w czasie , w
którym możliwe było wniesienie środka zaskarżenia, a nie według tego, że pod
wpływem nowych informacji - już po upływie terminu przewidzianego w ustawie -
zmieniły swoje oceny oraz zamierzenia i postanowiły kontynuować rozpoczęty spór.
Wyrażenie w uchwale przez Sąd Najwyższy określonego stanowiska w sprawie
interpretacji prawa, które w ocenie strony zwiększa prawdopodobieństwo wygrania
przez nią procesu, nie stanowi okoliczności, która uzasadnia twierdzenie, że
przekroczenie terminu do wniesienia przez nią środka odwoławczego - z wniesienia,
którego wcześniej ona zrezygnowała - nastąpiło bez jej winy (art. 168 § 1 KPC).
========================================