Postanowienie z dnia 15 stycznia 2001 r.
I PZ 29/00

Sąd Najwyższy dokonuje wykładni wydanego przez siebie orzeczenia
(sentencji lub uzasadnienia) wówczas, gdy jego treść została sformułowana w
sposób niejasny, uniemożliwiający jednoznaczne rozumienie tekstu.


Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Jadwiga Skibińska-
Adamowicz (sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 stycznia
2001 r. sprawy z powództwa Józefa T. przeciwko Rafinerii ,,T." S.A. w T. o przywró-
cenie do pracy, na skutek wniosku powoda o dokonanie wykładni uzasadnienia po-
stanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2000 r. [...]

p o s t a n o w i ł :


o d d a l i ć wniosek.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy w Chrzanowie wyrokiem z dnia 4 grudnia 1998 r. zasądził od
Rafinerii ,,T." S.A. w T. na rzecz Józefa T. kwotę 5.008,74 zł z odsetkami ustawowymi
od dnia 11 listopada 1997 r. tytułem odszkodowania za rozwiązanie w drodze wypo-
wiedzenia umowy o pracę niezgodnie z przepisami i oddalił powództwo o sprostowa-
nie świadectwa pracy i zapłatę wynagrodzenia za czas od 1995 r. do chwili przywró-
cenia do pracy.

Sąd Okręgowy w Katowicach wyrokiem z dnia 18 listopada 1999 r. oddalił
apelację obu stron.

Od powyższego wyroku złożył kasację tylko powód, zarzucając w niej nieważ-
ność postępowania wynikającą z pozbawienia go możliwości obrony jego praw
wskutek odmowy ustanowienia adwokata z urzędu oraz wskutek braku zdolności
procesowej reprezentantów strony pozwanej, ponadto naruszenie prawa materialne-
go oraz przepisów postępowania w sposób, który miał istotny wpływ na wynik
sprawy. Wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponow-
nego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Katowicach lub Sądowi Rejonowemu w
Chrzanowie. Kasację tę sporządził osobiście.

Ponadto w dniu 26 listopada 1999 r. powód złożył wniosek o ustanowienie dla
niego adwokata z urzędu.

W dniu 17 stycznia 2000 r. Sąd Okręgowy w Katowicach wydał dwa postano-
wienia: jedno - o odrzuceniu kasacji i drugie - o oddaleniu wniosku o ustanowienie
adwokata z urzędu. Postanowienie o odrzuceniu kasacji Sąd Okręgowy uzasadnił
sporządzeniem jej osobiście przez powoda, co jest niezgodne z art. 3932 § 1 KPC, i
zaznaczył, że powód nie należy do kręgu wymienionych w art. 3932 § 2 KPC osób,
które mogłyby same wnieść kasację. Dlatego z mocy art. 3935 KPC kasacja podle-
gała odrzuceniu.

Na postanowienie o odrzuceniu kasacji powód złożył zażalenie, w którym
wniósł o jego uchylenie i przywrócenie mu terminu do wniesienia kasacji oraz o usta-
nowienie adwokata z urzędu dla potrzeb postępowania kasacyjnego. Jego zdaniem,
nierozpoznanie w terminie do wniesienia kasacji jego wniosku o ustanowienie adwo-
kata z urzędu spowodowało konieczność osobistego sporządzenia kasacji. Odrzuce-
nie tej kasacji, a jednocześnie nieuwzględnienie wniosku o ustanowienie adwokata z
urzędu pozbawia go możliwości obrony praw, wskutek czego postępowanie w tym
zakresie jest - stosownie do art. 379 pkt 5 KPC - dotknięte nieważnością.
Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 25 maja 2000 r. oddalił zażalenie.
Stwierdził, że Sąd Okręgowy, wydając postanowienie o odrzuceniu kasacji, nie naru-
szył przepisów postępowania. Według bowiem art. 3922 § 1 KPC kasacja powinna
być wniesiona przez pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym, nato-
miast kasacja wniesiona przez stronę osobiście jest niedopuszczalna i podlega od-
rzuceniu. Zasadnie więc Sąd Okręgowy, powołując się na wskazany przepis oraz art.
3935 KPC, odrzucił kasację powoda, którą sporządził osobiście.
Ponadto Sąd Najwyższy zaznaczył, że do jego właściwości nie należy rozpo-
znawanie wniosków o przywrócenie terminu do dokonania spóźnionych czynności
procesowych, jak również rozpoznawanie zażaleń na inne postanowienia niż o od-
rzuceniu kasacji. Gdyby więc nawet powód zaskarżył zażaleniem postanowienie
Sądu Okręgowego o oddaleniu wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu, Sąd
Najwyższy musiałby uznać, że było ono niedopuszczalne i odrzucić je.

W dniu 13 listopada 2000 r. powód złożył do Sądu Najwyższego wniosek o
dokonanie wykładni uzasadnienia postanowienia z dnia 25 maja 2000 r. ,,w zakresie
obligatoryjnego (obowiązkowego) uwzględnienia przez SN nieważności postępowa-
nia przed Sądem II instancji z powodu naruszenia przez Sąd Odwoławczy art. 379
pkt 5 kpc, polegającego na odmowie ustalenia adwokata z urzędu, koniecznego do
wniesienia kasacji" oraz ,,w zakresie całego postępowania w związku z brakiem zdol-
ności sądowej pozwanego, co jest naruszeniem art. 379 pkt 2 kpc".

Zdaniem powoda, nieważność postępowania powinna być uwzględniana w
każdym stadium postępowania, i to bez wniosku strony, co wynika z przepisów Ko-
deksu postępowania cywilnego oraz z komentarza do tego Kodeksu autorstwa T.
Erecińskiego, J. Gudowskiego i M. Jędrzejwskiej. Dlatego też Sąd Najwyższy, wy-
dając postanowienie z dnia 25 maja 2000 r., powinien uwzględnić nieważność pos-
tępowania zaistniałą w postępowaniu przed tym Sądem.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Wniosek powoda o dokonanie wykładni uzasadnienia postanowienia z dnia 25
maja 2000 r. należało oceniać z punktu widzenia treści art. 352 KPC. Przepis ten
stanowi, że sąd, który wydał wyrok, rozstrzyga postanowieniem wątpliwości co do
jego treści. Konieczność dokonania wykładni wyroku zachodzi wówczas, gdy jego
treść została sformułowana w sposób niejasny, uniemożliwiający jednoznaczne ro-
zumienie tekstu. Wykładni podlega zarówno sentencja wyroku, jak i jego uzasadnie-
nie. Ponadto z art. 352 KPC wynika, że wyjaśnienie wątpliwości dotyczących treści
rozstrzygnięcia należy do sądu, który wydał wyrok. Na podstawie przytoczonej regu-
lacji można więc stwierdzić, że o ile dopuszczalny był wniosek powoda o wykładnię
uzasadnienia, a także wniosek o dokonanie tej wykładni przez Sąd Najwyższy, o tyle
wniosek ten nie zasługiwał na uwzględnienie. Uzasadnienie postanowienia Sądu
Najwyższego o oddaleniu zażalenia powoda na postanowienie Sądu Okręgowego w
Katowicach z dnia 17 stycznia 2000 r. o odrzuceniu kasacji wskazywało bowiem w
sposób jasny i zrozumiały, że przyczyną nieuwzględnienia zażalenia była ocena
postanowienia Sądu Okręgowego jako zgodnego z art. 3935 w związku z art. 3922 §
1 KPC. Powód bowiem wniósł kasację osobiście, podczas gdy mógł ją wnieść tylko
jego pełnomocnik będący adwokatem lub radcą prawnym. Zatem kasacja podlegała
odrzuceniu.

Jak wynika z przedmiotowego wniosku, jego celem było wprowadzenie do
uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 25 maja 2000 r. dodatkowej
treści, a nie wyjaśnienie treści istniejącej. Powodowi chodziło bowiem o zamieszcze-
nie dwu stwierdzeń. Mianowicie, że nieważne było postępowanie przed Sądem dru-
giej instancji ze względu na odmowę ustanowienia adwokata z urzędu dla powoda
oraz że nieważne było postępowanie w obu instancjach ze względu na brak zdolno-
ści sądowej strony pozwanej. W uzasadnieniu postanowienia, którego wniosek doty-
czy, nie ma wszakże żadnej wzmianki o nieważności postępowania, z którą wiąza-
łyby się jakiekolwiek wątpliwości, i wzmianki tej nie mogło być, skoro w ogóle nie do-
szło do rozpoznania kasacji, lecz do jej odrzucenia jako niedopuszczalnej.

Biorąc powyższe pod rozwagę Sąd Najwyższy orzekł jak w sentencji postano-
wienia.
========================================