Postanowienie z dnia 15 stycznia 2007 r.
I PZ 22/06

Skarga kasacyjna pozwanego pracodawcy od wyroku sądu drugiej in-
stancji przywracającego do pracy dwóch powodów będących współuczestni-
kami formalnymi w sprawie, w której wartość przedmiotu sporu nie przewyższa
kwoty 50.000 zł, podlega dwóm opłatom podstawowym.

Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza, Sędziowie SN: Józef Iwulski
(sprawozdawca), Andrzej Wróbel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 15 stycznia
2007 r. sprawy z powództwa Witolda K. i Jadwigi M. przeciwko C. Spółdzielni Mle-
czarskiej ,,M." w C. o przywrócenie do pracy, na skutek zażalenia strony pozwanej na
postanowienie Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Czę-
stochowie z dnia 4 lipca 2006 r. [...]

o d d a l i ł zażalenie.

U z a s a d n i e n i e

Postanowieniem z dnia 4 lipca 2006 r. [...] Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubez-
pieczeń Społecznych w Częstochowie odrzucił skargę kasacyjną pozwanej C. Spół-
dzielni Mleczarskiej ,,M." w C. w części dotyczącej powoda Witolda K., wniesioną w
sprawie z powództwa Witolda K. i Jadwigi M. o przywrócenie do pracy. W uzasadnie-
niu postanowienia Sąd Okręgowy wskazał, że w sprawie występuje współuczestnic-
two formalne po stronie powodowej. Wobec tego skarga kasacyjna, choć złożona
przez stronę przeciwną, powinna podlegać dwóm opłatom podstawowym w łącznej
kwocie 60 zł (od każdego z powodów, względem którego skarżący kwestionuje roz-
strzygnięcie Sądu drugiej instancji), gdyż obejmuje ona dwie, odrębne w stosunku do
każdego z powodów, wartości przedmiotu zaskarżenia. Tymczasem, skarżąca uiściła
od skargi kasacyjnej opłatę podstawową w kwocie 30 zł, a na wezwanie przewodni-
czącego wskazała, że opłata ta dotyczyła roszczenia Jadwigi M. Mimo że skarżąca
uiściła dodatkową opłatę w kwocie 30 zł tytułem uzupełnienia opłaty podstawowej od
skargi kasacyjnej, to czynność ta nie może wywoływać skutków procesowych (art.
1302 § 3 k.p.c.).
Powyższe postanowienie pozwana zaskarżyła zażaleniem, w którym podnio-
sła, że po stronie pozwanej nie zachodzi współuczestnictwo formalne w żadnej po-
staci, toteż wobec pozwanej nie można na zasadzie analogii zastosować regulacji
wynikającej z art. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach
cywilnych (Dz.U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.). Skoro więc pozwana złożyła jedno pi-
smo procesowe (skargę kasacyjną), to była zobowiązana tylko do uiszczenia jednej
opłaty podstawowej w wysokości 30 zł.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 35 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy o kosztach sądowych, w spra-
wach z zakresu prawa pracy od skargi kasacyjnej pobiera się opłatę podstawową w
kwocie 30 zł. W rozpoznawanej sprawie rzeczywiście po stronie pozwanej występuje
tylko jeden podmiot, a więc nie mamy po tej stronie do czynienia ze współuczestnic-
twem procesowym (w szczególności formalnym). W sprawie współuczestnictwo
formalne (art. 72 § 1 pkt 2 k.p.c.) występuje po stronie powodowej. Współuczestnic-
two formalne, w przeciwieństwie do współuczestnictwa materialnego (art. 72 § 1 pkt
1 k.p.c.), charakteryzuje się brakiem materialnoprawnej więzi między współuczestni-
kami, a ich współwystępowanie po jednej ze stron procesu ma charakter stricte pro-
cesowy. Współuczestnictwo formalne może być następstwem odpowiedniego sfor-
mułowania żądań pozwu (wniesienia go przez kilka lub przeciwko kilku podmiotom).
Może także wynikać (tak, jak w niniejszej sprawie) z postanowienia sądu, który kieru-
jąc się względami ekonomiki procesowej, jest uprawniony połączyć do wspólnego
rozpoznania (rozstrzygnięcia) kilka spraw, w których występują po stronie pozwanej
lub powodowej te same podmioty (art. 219 k.p.c.). W takiej sytuacji mamy do czynie-
nia z jedną sprawą wyłącznie w znaczeniu formalnym (technicznym). Natomiast, przy
współuczestnictwie formalnym występuje tyle różnych przedmiotów sporu (zaskarże-
nia), ilu jest współuczestników formalnych, bowiem każdy z nich mógłby występować
w procesie samodzielnie, tok postępowania w stosunku do każdego z nich jest nieza-
leżny (można wydać wyrok częściowy lub rozłączyć sprawy do oddzielnego rozpo-
znania), wreszcie różne mogą być rozstrzygnięcia w stosunku do każdego ze współ-
uczestników (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 kwietnia 1997 r., I
CKN 154/97, LEX nr 153214 oraz z dnia 26 maja 1998 r., III CZ 69/98, Wokanda
1998 nr 9, poz. 7).
Trafnie strona pozwana wskazuje, że zasadą wynikającą z art. 4 ust. 1 zdanie
pierwsze ustawy o kosztach sądowych jest, iż pismo wnoszone przez kilka osób pod-
lega jednej opłacie, a wyjątkiem od niej jest przypadek wskazany w art. 4 ust. 1 zda-
nie drugie tej ustawy dotyczący współuczestnictwa formalnego (wniesienia jednego
pisma procesowego przez takich współuczestników). W takim przypadku, każdy
współuczestnik uiszcza opłatę oddzielnie, stosownie do swojego roszczenia lub zo-
bowiązania. Rację ma też strona pozwana, że przepis ten wprost nie ma zastosowa-
nia do jej sytuacji procesowej. Dotyczy on bowiem wniesienia jednego pisma przez
kilka osób, a więc przykładowo jednego pozwu lub jednej skargi kasacyjnej przez
kilku współuczestników występujących po tej samej stronie procesowej. W rozpozna-
wanej sprawie po stronie pozwanej występuje jeden podmiot, który wnosi skargę ka-
sacyjną, a więc nie jest to pismo wniesione przez kilka osób. Trafnie też strona pozw-
ana podnosi, że opłacie podlega pismo procesowe, a więc skarga kasacyjna (art. 3
ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych). Jednakże w rozpoznawanej sprawie
skarga kasacyjna jako jedno pismo procesowe dotyczy w istocie dwóch różnych
przedmiotów rozpoznania, które są połączone w jednej sprawie tylko w sposób for-
malny. Zaskarżenie orzeczenia wobec kilku współuczestników formalnych (przeciwko
nim), choćby było dokonane w jednym piśmie procesowym, jest w istocie wniesie-
niem kilku środków zaskarżenia wobec odrębnych rozstrzygnięć, formalnie tylko za-
mieszczonych w jednym orzeczeniu. Stąd też każdy z tak wniesionych (w jednym
piśmie procesowym) środków zaskarżenia powinien podlegać odrębnej opłacie.
Użyte w art. 3 ust. 2 pkt 3 ustawy o kosztach sądowych pojęcie ,,pismo" należy inter-
pretować w funkcjonalnym znaczeniu tego słowa, a więc jako czynność procesową
(środek zaskarżenia) sporządzoną w formie pisma procesowego, nie zaś w znacze-
niu technicznym (jednego dokumentu). Taka wykładnia prowadzi do wniosku, że
jedno pismo w znaczeniu technicznym (dokument) może obejmować kilka czynności
procesowych (środków zaskarżenia) dokonanych w formie pisemnej. Wnosząc
skargę kasacyjną od orzeczenia Sądu drugiej instancji w stosunku do kilku współ-
uczestników formalnych (przeciwko nim), skarżący dokonuje więc kilku pisemnych
czynności procesowych (wnosi kilka pism w rozumieniu art. 3 ust. 1 ustawy o kosz-
tach sądowych), chociażby sporządził tylko jeden dokument. Zgodnie z art. 18 ust. 1
ustawy o kosztach sądowych, całą opłatę pobiera się od pozwu. Według tego prze-
pisu w związku z art. 4 ust. 1 zdanie drugie ustawy, w przypadku wniesienia pozwu
przez kilku współuczestników formalnych każdy nich jest zobowiązany uiścić całą
opłatę oddzielnie, stosownie do swojego roszczenia lub zobowiązania. Przepisy
ustawy przewidujące pobranie opłaty od pozwu stosuje się również do opłaty od
skargi kasacyjnej (art. 18 ust. 2 ustawy). Oznacza to, że do opłaty od skargi kasacyj-
nej skierowanej przeciwko kilku współuczestnikom formalnym należy stosować (art.
18 ust. 2 ustawy) przepisy o pozwie, a więc zgodnie z art. 18 ust. 1 w związku z art. 4
ust. 1 zdanie drugie ustawy, pobrać od niej oddzielne opłaty, stosownie do roszczenia
lub zobowiązania, przeciwko któremu skarga jest skierowana.
Strona pozwana wniosła skargę kasacyjną, kwestionując w całości rozstrzy-
gnięcie Sądu Okręgowego, na podstawie którego do pracy na poprzednich warun-
kach zostali przywróceni obydwoje powodowie. Zatem, choć technicznie w ramach
jednego dokumentu, to w znaczeniu materialnym (funkcjonalnym), skarżąca wniosła
dwie skargi kasacyjne: pierwszą - w stosunku do rozstrzygnięcia przywracającego do
pracy Witolda K. i drugą - co do rozstrzygnięcia przywracającego do pracy Jadwigę
M. Każda z tych skarg podlegała odrębnej opłacie podstawowej (art. 35 ust. 1 zdanie
pierwsze ustawy o kosztach sądowych). Ponieważ skarżąca jest reprezentowana
przez zawodowego pełnomocnika, a w terminie uiściła tylko jedną opłatę podsta-
wową, to skarga kasacyjna w stosunku do jednego z dwu powodów (współuczestni-
ków formalnych) podlegała odrzuceniu (art. 1302 § 3 k.p.c.). Sprawie nie można jed-
nak było nadać biegu, gdyż strona pozwana nie określiła, którego z powodów doty-
czy uiszczona opłata, wobec czego Sąd Okręgowy trafnie wezwał o uzupełnienie
tego braku. Uiszczenie opłaty sądowej w stosunku do drugiego z powodów po upły-
wie terminu do złożenia skargi prawidłowo zostało ocenione przez Sąd Okręgowy
jako niedopuszczalne i prowadzące do jej odrzucenia w tym zakresie (art. 1302 § 3
k.p.c.).
Mając powyższe na uwadze, Sąd Najwyższy na podstawie wyżej powołanych
przepisów oraz art. 39814 w związku z art. 3941 § 3 k.p.c. orzekł jak w sentencji.
========================================