POSTANOWIENIE Z DNIA 8 STYCZNIA 2008 R.
V KK 416/07

Jeżeli podstawą umorzenia postępowania jest ustalenie znikomej
szkodliwości społecznej czynu (art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k.), to - kierując się
kryteriami określonymi w art. 115 § 2 k.k. - należy rozważyć, między inny-
mi, postać zamiaru i motywację sprawcy, a to w konsekwencji rodzi wyma-
ganie usytuowania sprawcy w procesowym charakterze podejrzanego.
Skoro organ procesowy tego nie uczynił (choć powinien), to z tego tytułu,
kosztem praw gwarancyjnych określonej osoby, organ ten nie może uzy-
skać swoistego ułatwienia w postaci możliwości podjęcia w każdym czasie,
w trybie art. 327 § 1 k.p.k., umorzonego wcześniej postępowania karnego.
Negatywna przesłanka procesowa stanowi przeszkodę kontynuacji postę-
powania, umorzonego postanowieniem prokuratora.

Przewodniczący: sędzia SN M. Gierszon.
Sędziowie: SN A. Kapłon (sprawozdawca),
SA (del. do SN) G. Salamon.
Prokurator Prokuratury Krajowej: D. Barski.

Sąd Najwyższy w sprawie Piotra Ś., wobec którego umorzono postę-
powanie karne o czyn z art. 231 § 1 k.k. i innych, po rozpoznaniu w Izbie
Karnej na rozprawie w dniu 8 stycznia 2008 r., kasacji, wniesionej przez
Prokuratora Generalnego - na niekorzyść, od wyroku Sądu Okręgowego w
O. z dnia 11 maja 2007 r., zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w O. z
dnia 7 listopada 2006 r.,

o d d a l i ł kasację (...).

U Z A S AD N I E N I E

Zastępca Prokuratora Rejonowego w O. postanowieniem z dnia 19
marca 2005 r., umorzył śledztwo w sprawie ,,przekroczenia uprawnień
przez starszego posterunkowego Piotra Ś. z Komisariatu Policji w P. w dniu
16 listopada 2004 r., polegającego na zaniechaniu spowodowania powtór-
nego badania rowerzysty Ireneusza N. alkosensorem, po ujawnieniu w wy-
dychanym przez niego powietrzu 0,21 ? alkoholu i niesporządzenia proto-
kołu użycia elektronicznego urządzenia kontrolno-pomiarowego do ilościo-
wego oznaczenia alkoholu w wydychanym powietrzu i zaniechaniu sporzą-
dzenia dokumentacji niezbędnej do skierowania wniosku o ukaranie za wy-
kroczenie oraz sfałszowania wyniku badania alkosensorem przez przero-
bienie cyfry 0,21 ? na 0,19 ? na rejestrze użycia alkosensora oraz w no-
tatniku służbowym", tj. o przestępstwo z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2
k.k. - na mocy art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. - wobec znikomej społecznej szko-
dliwości czynu.
Prokurator Prokuratury Rejonowej w O., na podstawie art. 327 § 1
k.p.k., postanowieniem z dnia 4 stycznia 2006 r., podjął na nowo, umorzo-
ne postanowieniem Zastępcy Prokuratora Rejonowego w O. z dnia 19
marca 2005 r., śledztwo w sprawie przekroczenia uprawnień przez
policjanta Piotra Ś. z Komisariatu Policji w P. w dniu 16 listopada 2004 r. i
sfałszowania przez niego wyniku badania alkosensorem rowerzysty
Ireneusza N.
Sąd Rejonowy w O., wyrokiem z dnia 7 listopada 2006 r., uznał Piotra
Ś. za winnego tego, że ,,w dniu 16 listopada 2004 r. w P., jako starszy po-
sterunkowy Komisariatu Policji w P., po ujawnieniu w powietrzu wydycha-
nym przez rowerzystę Ireneusza N. 0,21 ? alkoholu, zaniechał spowodo-
wania powtórnego badania stanu trzeźwości Ireneusza N. i nie sporządził
protokołu użycia elektronicznego urządzenia kontrolno-pomiarowego do
ilościowego oznaczania alkoholu w wydychanych powietrzu oraz dokumen-
tacji niezbędnej do skierowania wniosku o ukaranie za wykroczenie, a tak-
że sfałszował w rejestrze użycia alkosensora i notatniku służbowym uzy-
skany wynik badania stanu trzeźwości przez przerobienie cyfry 0,21 ? na
cyfrę 0,19 ?, przez co nie dopełnił swoich obowiązków oraz je przekroczy-
ł", tj. popełnienia przestępstwa z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k.
przy zastosowaniu art. 11 § 2 k.k., za co skazał go na karę grzywny w wy-
sokości 50 stawek dziennych, przyjmując jedną stawkę dzienną grzywny za
równoważną kwocie 20 zł.
Sąd Okręgowy w O., po rozpoznaniu sprawy z powodu apelacji wnie-
sionej przez obrońcę oskarżonego, wyrokiem z dnia 11 maja 2007 r., za-
skarżony wyrok uchylił i postępowanie karne, na zasadzie art. 17 § 1 pkt 7
k.p.k., wobec oskarżonego Piotra Ś. o czyn z art. 231 § 1 k.k. w zw. z art.
270 § 1 k.k. przy zastosowaniu art. 11 § 2 k.k. - umorzył.
Wyrok ów zaskarżył kasacją w całości - na niekorzyść oskarżonego
Piotra Ś., Prokurator Generalny, zarzucając ,,rażące i mające istotny wpływ
na treść orzeczenia naruszenie prawa procesowego, a to art. 439 § 1 pkt 8
k.p.k. w zw. z art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k., polegające na uznaniu, że wyrok Są-
du Rejonowego w O., skazujący Piotra Ś. obarczony był bezwzględną
przyczyną odwoławczą, gdyż zapadł w wyniku kontynuowania uprzednio
prawomocnie umorzonego postępowania, mimo, że postępowanie to
zostało podjęte na nowo na podstawie art. 327 § 1 k.p.k. przez właściwego
prokuratora, a wcześniej w jego toku nie przedstawiono żadnej osobie za-
rzutu popełnienia przestępstwa".
W oparciu o tak sformułowany zarzut autor kasacji wniósł o uchylenie
zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Okręgowemu w O. do
ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja nie jest zasadna.
W treści powołanego postanowienia prokuratora z dnia 19 marca
2005 r. jawi się precyzyjny opis czynu oraz nie ulega wątpliwości, kto tego
czynu się dopuścił i wobec kogo ostatecznie, dokonując oceny, iż stopień
społecznej szkodliwości jest znikomy, postępowanie umorzono. Postano-
wienie to nie zostało zaskarżone i wobec tego uprawomocniło się.
Sąd Najwyższy generalnie aprobuje stanowisko wyrażone w posta-
nowieniu Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 1994 r., WZ 122/94
(OSNKW 1994, z. 9-10, poz. 64), który to judykat słusznie przywołał także
Sąd odwoławczy w części motywacyjnej zaskarżonego wyroku, a mianowi-
cie, że ,,prawomocne postanowienie prokuratora o umorzeniu postępowa-
nia przygotowawczego na podstawie art. 280 § 1 i art. 11 pkt 2d k.p.k., w
którym stwierdzono popełnienie przez oznaczoną osobę czynu o znamio-
nach określonych w ustawie karnej, ale o znikomym stopniu społecznego
niebezpieczeństwa (obecnie - społecznej szkodliwości) stwarza stan rze-
czy osądzonej w rozumieniu art. 11 pkt 7d k.p.k. również wtedy, gdy przed
wydaniem tego postanowienia osobie tej ani nie przedstawiono zarzutów,
ani nie przesłuchano jej w charakterze podejrzanego (art. 269d k.p.k.)".
Interpretacja obowiązujących przepisów i wynikające z niej ich prak-
tyczne stosowanie musi mieć na uwadze, poza oczywiście innymi aspek-
tami, także realną ochronę podstawowych praw uczestników postępowania
karnego, w tym podejrzanego i oskarżonego (zob. Janusz Tylman - glosa
do powołanego postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 1994
r., WPP 1995 r., nr 3-4, s.85).
Instytucja przedstawienia zarzutów ma bez wątpienia charakter gwa-
rancyjny i powinna mieć zastosowanie, gdy zebrane dowody dostatecznie
uzasadniają podejrzenie, że czyn popełniła dana osoba. Wiążąc to z re-
aliami rozpoznawanej sprawy, jeśli ustala się znikomą szkodliwość spo-
łeczną czynu, to - kierując się kryteriami określonymi w art. 115 § 2 k.k.,
należy rozważyć, m.in., postać zamiaru i motywację sprawcy, a to w kon-
sekwencji rodzi wymaganie usytuowania sprawcy w procesowym charakte-
rze podejrzanego.
Skoro zaś organ procesowy tego nie uczynił (choć powinien), to z te-
go tytułu, kosztem praw gwarancyjnych określonej osoby, nie może uzy-
skać swoistego ułatwienia w postaci możliwości podjęcia w każdym czasie,
w trybie art. 327 § 1 k.p.k. umorzonego wcześniej postępowania karnego
(zob. Tomasz Grzegorczyk: Kodeks postępowania karnego - Komentarz,
Kraków 2003, str. 853-854).
Innymi słowy rzecz ujmując, negatywna przesłanka procesowa bez
wątpienia odnosi się także do kontynuacji postępowania, umorzonego po-
stanowieniem prokuratora. Zatem in concreto, przy uwzględnieniu rozwa-
żań wyżej przedstawionych, zaistniała powaga rzeczy osądzonej, (zob. Z.
Gostyński red.: Kodeks postępowania karnego - Komentarz, Dział I - Z.
Gostyński, S. Zabłocki, s. 311, 312, Warszawa 2003).
To z kolei, wobec sytuacji określonej w art. 439 § 1 pkt 8 k.p.k. i art.
17 § 1 pkt 7 k.p.k., przyniosło skutek w postaci uchylenia wyroku Sądu
pierwszej instancji i umorzenia postępowania karnego wobec oskarżonego
Piotra Ś.
Na koniec zauważyć należy, iż art. 327 § 1 k.p.k. może być i zapew-
ne będzie stosowany w praktyce, jednak nie w sytuacji będącej przedmio-
tem rozważań w sprawie niniejszej.
W tego rodzaju sprawach powrót do tego postępowania, o ile zaist-
nieją przesłanki określone w art. 327 § 2 k.p.k., może nastąpić poprzez
wznowienie owego postępowania.
W tym stanie rzeczy, nie znajdując podstaw do uwzględnienia kasa-
cji, Sąd Najwyższy orzekł jak na wstępie.