Europejskie poświadczenie spadkowe - co da dziedziczącym?

Unijna regulacja służyć ma ujednoliceniu reguł rządzących postępowaniami w sprawach spadkowych z elementem międzynarodowym, tj. czyli tych, w których np. ostatnie miejsce pobytu spadkodawcy, lub miejsce znajdowania się składników majątkowych wchodzących w skład masy spadkowej znajdują się w państwie członkowskim innym niż państwo, którego obywatelem w chwili śmierci był spadkodawca. Zawarte w Rozporządzeniu normy kolizyjne dotyczącą określania jurysdykcji organów właściwych do rozpoznania spraw spadkowych, określania prawa właściwego stanowiącego podstawę orzeczeń właściwych organów, reguł uznawania wykonalności i wykonywania orzeczeń lub innych dokumentów (np. ugód sądowych, dokumentów sporządzonych przed innymi niż sądy organami lub osobami wykonującymi zawody zaufania publicznego).

Oczywiście wprowadzenie do porządku prawnego tego aktu normatywnego nie oznacza jednak, że dla państw członkowskich nastąpiło skodyfikowanie reguł prawa prywatnego międzynarodowego w zakresie spadkobrania. W dalszym ciągu, zgodnie z art. 75 Rozporządzenia, państwa członkowskie powinny honorować zobowiązania wynikające z zawartych umów międzynarodowych, w tym w szczególności z konwencji haskiej z 5 października 1961 r. dotyczącej kolizji praw w przedmiocie formy rozporządzeń testamentowych (Polska jest zobowiązana do stosowania reguł tej konwencji od 2 listopada 1969 r.). Zatem Rozporządzenie powinno być stosowane przez państwo członkowskie w sposób nie naruszający konwencji międzynarodowych, których dane państwo jest sygnatariuszem.

Niezależnie od powyższego, Rozporządzenie wprowadza instytucję prawną o potencjalnym dużym znaczeniu praktycznym. Zgodnie z art. 62 ust. 1 Rozporządzenia, ustanowione zostało tzw. europejskie poświadczenie spadkowe (dalej: poświadczenie spadkowe) tj. swoiste zaświadczenie mające dokumentować status prawny uczestnika postępowania spadkowego przed odpowiednimi organami administracji (w tym sądami) innego państwa członkowskiego.

Co prawda, zgodnie z art. 62 ust. 3 Rozporządzenia, w przypadkach gdy przepisy danego państwa członkowskiego przewidują określony zestaw dokumentów, którymi mogą legitymować się osoby mające interes prawny (np. spadkobiercy, zapisobiercy), nie powinno się dokumentów tych zastępować poświadczeniem spadkowym. Niemniej jednak, przedstawienie dokumentu poświadczenia spadkowego przez daną osobę sprawia, że administracja nie jest uprawniona do żądania od takiej osoby dodatkowych dokumentów na okoliczności zbieżne z udokumentowanymi w poświadczeniu spadkowym.

Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/211/m129491.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/podatek;od;spadku;i;darowizn;-;bedzie;nowelizacja;przepisow,221,0,1138397.html) *Będą ulgi w podatku dla dalekich krewnych * Chodzi o osoby, które do końca 2006 r. sprawowały opiekę nad spadkodawcą na podstawie umowy zawartej z nim przed organem gminy. Prawo do wystąpienia o wydanie poświadczenia spadkowego przysługuje osobom, w celu udokumentowania przysługującego im statusu (dotyczy spadkobierców, zapisobierców, zarządców lub wykonawców spadku), udziałów w spadku, uprawnień do konkretnych składników masy spadkowej, ale także innych okoliczności związanych z regułami dziedziczenia (czy dziedziczenie nastąpiło z mocy przepisów prawa czy na podstawie ważnego testamentu, kwestia zawarcia i skutków umowy zawartej na wypadek śmierci, okoliczność złożenia
przez inne osoby oświadczeń o przyjęciu bądź nieprzyjęciu spadku - pełny katalog zawiera art. 68 Rozporządzenia).

Organ ma obowiązek wydać poświadczenie spadkowe w sytuacji, gdy podniesione we wniosku okoliczności zostaną udokumentowane na podstawie przepisów prawa właściwego dla dziedziczenia lub na mocy innego prawa właściwego dla danych kwestii (art. 67 ust. 1 Rozporządzenia). Istotną regulacją jest zakaz wydania poświadczenia spadkowego w sytuacji, gdy okoliczności, które mają ulec poświadczeniu _ są kwestionowane, _oraz gdy poświadczenie nie byłoby zgodne z orzeczeniem dotyczącym tych samych okoliczności (art. 67 ust. 1 lit. a) i b) Rozporządzenia).

Z uwagi na swoje przeznaczenie (przedłożenie przed sądami lub innymi organami administracji publicznej innego państwa członkowskiego), poświadczenie spadkowe nie stanowi materialnoprawnej podstawy praw i obowiązków związanych ze spadkobraniem. Poświadczenie spadkowe jest dokumentem rodzącym jedynie wzruszalne domniemania prawne. Artykuł 69 ust. 2 Rozporządzenia przewiduje domniemanie prawdziwości okoliczności ustalonych w poświadczeniu spadkowym.

Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/240/130544.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/dziedziczenie;przez;dziadkow;oraz;pasierbow;kiedy;mozliwe,249,0,1116409.html) *Pasierb może dziedziczyć spadek, jeżeli... * Pasierb jest ostatnią w hierarchii osobą uprawnioną do dziedziczenia spadku, wprowadzoną w nowelizacji Kodeksu cywilnego.

Ochronie interesów osób trzecich dokonujących w dobrej wierze czynności prawnych z osobą legitymującą się poświadczeniem spadkowym służy domniemanie z art. 69 ust. 3 i ust. 4 Rozporządzenia, zgodnie z którym skuteczna jest czynność prawna z osobą wskazaną w poświadczeniu spadkowym, skutkująca rozporządzeniem lub przysporzeniem na rzecz osoby trzeciej, jeżeli osoba trzecia nie miała wiedzy o nieprawidłowości danych stwierdzonych w poświadczeniu spadkowym, a brak tej wiedzy nie wynikał z rażącego niedbalstwa.

Osoba, która uzyskała poświadczenie spadkowe nie jest zobowiązana do przeprowadzania dodatkowych procedur związanych z uznaniem tego dokumentu w innych państwie członkowskim. Jednakże, odpis poświadczenia spadkowego wywołuje skutki prawne jedynie przez okres sześciu miesięcy. Aby móc posłużyć się tym dokumentem po upływie tego okresu należy wystąpić do właściwego organu o przedłużenie okresu ważności lub o nowy dokument.

Ramy prawne funkcjonowania w obrocie prawnym wspomnianego wyżej dokumentu niewątpliwie przysłużą się usprawnieniu procedur związanych z dowodzeniem praw do masy spadkowej. Obecnie jednak ocena skutków wprowadzenia poświadczenia spadkowego jest co najmniej przedwczesna, bowiem do 17 sierpnia 2015 r. został odłożony w czasie moment stosowania Rozporządzenia. Do tego momentu organy ustawodawcze państw członkowskich mają też czas na wprowadzenie odpowiednich przepisów służących wykonaniu Rozporządzenia.

Autor jest aplikantem radcowskim w Kancelarii Malinowski, Płachta i Wspólnicy