*W praktyce działalności gospodarczej zdarza się od czasu do czasu, że napotykamy zapisy na sąd polubowny lub arbitrażowy, co oznacza, że nasza sprawa nie może być rozpoznawana przez sąd państwowy, tylko przez sąd polubowny czy arbitrażowy, taki, o jakim mowa jest w zapisie. *
Skutkiem takiego zapisu jest, że sprawy wynikające z danego stosunku prawnego (np. umowy) będą rozpoznawane przez sąd arbitrażowy stały lub powołany ad hoc. Taki zapis może pojawić się również w umowach międzynarodowych. Warto zatem wiedzieć, o co w takim zapisie chodzi, i to zanim podpiszemy lub odmówimy podpisania stosownej klauzuli umownej, albo zanim wdamy się w spór przed takim sądem.
Żeby sprawa była rozpoznana przez sąd arbitrażowy, musi być jasny i nie budzący wątpliwości zapis na ten sąd. Zapis niejasny powoduje, że przedłuża nam się sprawa, gdyż istnienie zapisu lub jego brak musi być wyjaśniony.
Istnieją dwa rodzaje sądów arbitrażowych: sądy stałe, posiadające własne listy arbitrów oraz regulaminy postępowania, a także systemy opłat, oraz sądy powoływane ad hoc, tzn. według zasad określonych przez same strony w umowie, oraz rozstrzygające sprawę według tychże zasad. Sądy ad hoc powoływane są tylko do rozstrzygnięcia konkretnego sporu.
[
]( http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/sad;arbitrazowy;-;polubownie;i;szybko,145,0,237457.html )Sąd arbitrażowy - polubownie i szybko
Warto wiedzieć, że istnieją wspólne zasadnicze reguły czy zasady związane z sądem arbitrażowym. Z najważniejszych warto podać:
- zasada, że sąd arbitrażowy nie musi (chyba że strony postanowią inaczej) trzymać się ściśle prawa materialnego, może orzec na zasadzie słuszności, byleby nie naruszył podstawowych zasad porządku prawnego RP,
- że strony same mogą ustalić tryb postępowania przed sądem powołanym ad hoc, natomiast przed sądem stałym obowiązuje regulamin tego sądu z dnia dokonania zapisu na sąd,
- że strony muszą mieć wpływ na wybór arbitrów.
Tak w przypadku sądu powołanego ad hoc, jak i sądu stałego, należy pamiętać, że zanim dokonamy zapisu na taki sąd, albo zanim wdamy się w spór przed sądem, musimy dokładnie zapoznać się z procedurą i zasadami obowiązującymi. W przypadku sądu stałego, sprawdzamy regulamin, w przypadku sądu ad hoc dopilnowujemy, żeby postanowienia zapisu były jasne, precyzyjne i nie zawierające postanowień, jakie by mogły utrudnić nam pracę.
Najważniejsze kwestie do wyjaśnienia, to:
- język sądu – bardzo często mamy propozycje zapisów na sąd arbitrażowy w kontraktach międzynarodowych, wtedy proces może być prowadzony – zgodnie z zapisem, w obcym kraju i w języku, jakiego nie znamy,
- miejsce sądu –dobrze, żeby to było miasto z dobrą komunikacją, bo na rozprawę musimy zazwyczaj dojechać,
- prawo obowiązujące – istnieje ryzyko wdawania się w spór w oparciu o prawo, którego nie znamy, lub też w oparciu o prawo inne, niż prawo kraju, w jakim spór powstał. Również, jeśli to ma być spór rozstrzygany w oparciu o zasadę słuszności, to należy to zastrzec w umowie. Jeżeli jest to sąd stały, to należy bardzo starannie przestudiować jego regulamin,
- koszty – jeżeli jest to sąd stały, to ma stałe koszty i trzeba je znać. Przy sądzie ad hoc poziom kosztów można ustalić w umowie,
- procedura – w przypadku sądów stałych procedurę określają regulaminy, w przypadku sądów ad hoc określają ją same strony albo sąd.
Powyższe uwagi wskazują na to, że w sądach arbitrażowych tkwi sporo pułapek. Prawdą jednak jest i to, że jest to dobry sposób rozstrzygania sporów, o ile tylko zostanie przygotowany prawidłowo. Przede wszystkim, może to być sposób szybszy i tańszy od sądu powszechnego, a ze względu na niestosowanie w nim zasady tzw. prekluzji dowodowej (że jeżeli nie przedstawi się wszystkich dowodów w pierwszym piśmie, nie można ich potem już powoływać dalej, co w praktyce powoduje, że się sprawę przegrywa mimo tego, że ma się rację) ma się większą szansę na wygranie sprawy merytorycznie, jeśli ma się rację.
Istnieje w Polsce pewna ilość stałych sądów polubownych i arbitrażowych, jak choćby sąd Arbitrażowy Izb i Organizacji Gospodarczych Wielkopolski, które mają do dyspozycji stron wielu doświadczonych arbitrów i dobre regulaminy. Korzystanie z rozstrzygania sporów przez takie sądy jest powszechną praktyką na świecie, w Polsce niestety niezbyt popularną.
Warto też zaznaczyć, że wyrok sądu arbitrażowego ma moc wyroku sądu państwowego i sąd państwowy nadaje mu klauzulę wykonalności. Jedynie w przypadku naruszenia najbardziej podstawowych zasad sąd państwowy w wyniku odrębnego procesu może wyrok taki uchylić.
Czytaj w Money.pl
Autor jest adwokatem z Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych Celichowski- Szyndler i Partnerzy