Wyczerpanie patentu - kiedy do niego dochodzi?

Przedsiębiorcy inwestujący niejednokrotnie olbrzymie kwoty w badania naukowe starają się chronić swoje interesy oraz spodziewane zyski między innymi na drodze uzyskiwania patentów, które mają zapewnić im wyłączność na korzystanie z opracowanych wynalazków.

Uzyskanie patentu powoduje nabycie przez uprawnioną osobę prawa do wyłącznego korzystania z danego wynalazku w sposób zarobkowy lub zawodowy na całym terenie Polski. Podmiot, któremu przysługuje patent może zabronić wszystkim osobom trzecim nieposiadającym jego zgody wytwarzania, używania, oferowania oraz wprowadzania do obrotu przedmiotów będących przedmiotem wynalazku lub otrzymanych sposobem objętym patentem. Niedozwolone jest również importowanie takich przedmiotów w wyżej wymienionych celach oraz stosowanie opatentowanego sposobu ich wytwarzania.

Uprawnienia powyższe nie mają jednak charakteru nieograniczonego. Jeżeli bowiem posiadacz patentu lub podmiot działający za jego zgodą (np. na podstawie licencji na korzystanie z patentu) wprowadzi wyrób opatentowany do obrotu dochodzi do tzw. wyczerpania patentu. Oznacza to, że osoby, która nabyła taki przedmiot nie obejmuje już zakaz jego odsprzedaży lub zbycia w inny sposób. W przypadku, gdy uprawniony dokonał wprowadzenia danego wyrobu do obrotu na terytorium Europejskiego Obszaru Gospodarczego (obejmującego poza krajami Unii Europejskiej również Norwegię, Islandię i Liechtenstein) dozwolony jest również jego import do Polski, a następnie dalszy nim obrót. Dotyczy to oczywiście jedynie konkretnych egzemplarzy danego produktu, które wprowadzone zostały uprzednio na rynek przez uprawnionego lub za jego zgodą.

Powyższa regulacja ma istotne znaczenie przede wszystkim dla przedsiębiorców prowadzących sklepy internetowe, które mogą być narażone na próby zablokowania sprzedaży chronionych patentem towarów, podejmowane przez konkurentów, na których rzecz patent został zastrzeżony. Z tego punktu widzenia bardzo ważne jest zatem po pierwsze upewnienie się przez osobę nabywającą dany wyrób z zamiarem jego dalszej sprzedaży, czy jest on chroniony patentem, a jeśli tak, to na czyją rzecz został on udzielony.

W przypadku odpowiedzi pozytywnej należy zapewnić, by wszystkie towary nabyte zostały od podmiotu uprawnionego do ich sprzedaży. W optymalnej sytuacji będzie to sam uprawniony z patentu lub jego licencjobiorca. Jeżeli jednak nie ma możliwości nabycia określonych wyrobów bezpośrednio od wskazanych osób, warto spróbować uzyskać od sprzedawcy oświadczenie, że dokonanie transakcji, a następnie dalsze wprowadzanie do obrotu objętych nią towarów nie naruszy praw wynikających z patentu (najczęściej będzie tak właśnie z powodu wyczerpania patentu).

Niezbędne jest wreszcie zabezpieczenie całości dokumentacji potwierdzającej dokonanie nabycia - w szczególności wskazującej możliwie precyzyjnie na objęte nim towary oraz osobę, od której zostały nabyte - aby umożliwić skuteczną obronę w razie wystąpienia przez uprawnionego przeciwko sprzedawcy z roszczeniami z tytułu naruszenia patentu.

Należy również podkreślić, że rejestr patentów prowadzony przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej jest jawny, a przepisy Prawa własności przemysłowej wprowadzają domniemanie znajomości treści znajdujących się w nim wpisów przez wszystkie osoby. W praktyce zatem wyłączone jest powoływanie się przez osobę naruszającą prawa wynikające z patentu na nieznajomość wpisu w rejestrze patentów, co w tym aspekcie istotnie utrudnia ich sytuację w razie ewentualnego sporu sądowego, Stąd też prowadząc działalność handlową w zakresie sprzedaży wyrobów opatentowanych duży nacisk należy położyć na zapewnienie by ich pochodzenie nie budziło najmniejszych wątpliwości.

Autor jest adwokatem w Celichowski Spółka Partnerska Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych