Czy świadczenie z polisy ubezpieczeniowej wypłacone osobie uprawnionej lub na podstawie dziedziczenia podlega podatkowi od spadków i darowizn?
Decydując o zawarciu umowy ubezpieczenia, powinniśmy się zastanowić czy chcemy aby na wypadek naszej śmierci ubezpieczyciel wypłacił umówione świadczenie wskazanej przez nas osobie (co będzie regułą przy ubezpieczeniach na życie), czy też nie wskazując uprawnionego godzimy się na to, aby świadczenie ubezpieczyciela było przez naszych spadkobierców dziedziczone. Jednym z czynników, który powinniśmy wziąć pod uwagę są konsekwencje podatkowe.
Co do zasady, nabycie praw majątkowych (w tym praw do uzyskania świadczenia z tytułu polisy ubezpieczeniowej) na podstawie dziedziczenia podlega podatkowi od spadków i darowizn. Stawka podatku jest zależna od stopnia pokrewieństwa oraz wielkości uzyskanego świadczenia i w przybliżeniu wynosi pomiędzy 3% a 7% dla osób najbliższych, zaliczanych do I grupy podatkowej (takich jak dzieci, rodzice, teściowie), pomiędzy 7% a 12% dla dalszej rodziny zaliczanej do II grupy podatkowej (np. bratanka czy wuja) oraz pomiędzy 12% a 20% dla osób najdalej spokrewnionych oraz obcych, stanowiących III grupę podatkową.
_ Dla najbliższych, podstawa uzyskania świadczenia jest bez znaczenia. Dla dalej spokrewnionych i obcych - korzystniej jest być uprawnionym z tytułu umowy ubezpieczenia niż dziedziczyć świadczenie. _Trzeba przy tym pamiętać, że ostatnia nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn znacznie osłabiła pole rażenia tego podatku. Od 1 stycznia 2007 roku, co do zasady nabycie rzeczy lub praw majątkowych w drodze dziedziczenia przez określony krąg osób najbliższych jest zwolnione od podatku od spadków i darowizn.
W konsekwencji, przy zachowaniu niezbyt wygórowanych wymogów formalnych - takich jak zgłoszenie nabycia spadku właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku - dziedziczący małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym czy macocha nie będą podlegać podatkowi od spadków i darowizn. Dotyczy to również nabycia przez te osoby na podstawie dziedziczenia świadczeń z tytułu umowy ubezpieczenia przysługujących spadkodawcy.
Jak wynika z powyższego, opodatkowanie świadczeń z umowy ubezpieczenia należnych zmarłemu i dziedziczonych przez spadkobierców w praktyce mogłoby dotyczyć jedynie zięcia, synowej czy teściów (z I grupy podatkowej) lub osób dalej spokrewnionych i obcych.
Inaczej jest w przypadku nabycia świadczenia z tytułu umowy ubezpieczenia przez osobę uprawnioną na wypadek śmierci ubezpieczonego. Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego (art. 831§3), suma ubezpieczenia należna uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym. Jest to świadczenie należne bezpośrednio osobie wskazanej w polisie ubezpieczeniowej. Świadczenie to nie jest zatem dziedziczone i w konsekwencji nie podlega podatkowi od spadków i darowizn.
Autor jest mecenasem w kancelarii Allen & Overy