Od pierwszego lipca 2009 r. przestały obowiązywać paragrafy 3 i 4 art. 1302 Kodeksu postępowania cywilnego. Uchylenie wspomnianych przepisów miało zmniejszyć formalizm wnoszenia pism procesowych w postępowaniu cywilnym, w tym apelacji. Wydaje się jednak, że skutek wprowadzonych zmian w procedurze cywilnej może być odwrotny od zamierzonego.
Uchylone przepisy wprowadzono do kpc 2 marca 2006 r.
Zgodnie z paragrafem 3 art. 1302 - sąd odrzucał bez wezwania o uiszczenie opłaty pismo wniesione przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego środki odwoławcze lub środki zaskarżenia (apelację, zażalenie, skargę kasacyjną, skargę o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia, sprzeciw od wyroku zaocznego, zarzuty od nakazu zapłaty, skargę na orzeczenie referendarza sądowego) podlegające opłacie w wysokości stałej lub stosunkowej obliczonej od wskazanej przez stronę wartości przedmiotu zaskarżenia.
Zgodnie z § 4, przepisy § 3 miały zastosowanie do pism wnoszonych w postępowaniu w sprawach gospodarczych również, gdy przedsiębiorcy nie reprezentował adwokat lub radca prawny.
2 marca 2006r. znowelizowano także art. 370 kpc regulujący przesłanki do odrzucenia apelacji. Podstawą do oddalenia apelacji stało się także jej _ nieopłacenie _.
Odrzucenie pism procesowych, bez wezwania do uzupełnienia braków, było od początku krytykowane. Wskazywano na zbytni formalizm takich rozwiązań. W latach 2007 i 2008
Trybunał Konstytucyjny dwukrotnie orzekł, że zdanie pierwsze § 4 art. 1302 jest niezgodny z Konstytucją. Niezgodność ta dotyczyła odrzucenia przez sąd w postępowaniu gospodarczym nieopłaconych zarzutów od nakazu zapłaty, środków odwoławczych czy też środków zaskarżenia, wniesionych przez przedsiębiorcę niereprezentowanego przez profesjonalnego pełnomocnika **(Dz.U. z 2007 r. Nr 247, poz. 1845 i Dz.U. z 2008 r. Nr 122, poz. 796).
Do usunięcia rygorystycznych przepisów zmusiła ustawodawcę powszechna krytyka. Niefortunne paragrafy 3 i 4 art. 1302 ostatecznie uchylono ustawą nowelizującą kodeks postępowania cywilnego z dnia 28 grudnia 2008 r. (Dz.U. z 2008 r. Nr 234, poz.1571 art. 1). Teoretycznie zatem, wnoszenie pism procesowych uległo odformalizowaniu.
Można mieć jednak wątpliwości, co do praktycznych skutków wspomnianej nowelizacji w odniesieniu do apelacji. Od 1 lipca 2009 r. art. 1302 § 3 i 4 nie obowiązują, ale nadal aktualny jest art. 370 nakazujący odrzucić apelację nieopłaconą. Jednoczesne obowiązywanie wymienionych przepisów pozwalało na ich łączną interpretację. Sądy, stosując art. 370 _ a __ contrario _ do art. 1302 § 3 i 4, uznawały, że przepisy o odrzuceniu nieopłaconej apelacji należy odnosić tylko do apelacji wnoszonej przez adwokata, radcę prawnego lub rzecznika patentowego.
Uchylenie art. 1302 § 3 i 4 kpc spowodowało, że taka interpretacja nie może być stosowana. Wygląda więc na to, że skutkiem uchylenia zmian jest sytuacja, w której sądy będą odrzucać wszystkie nieopłacone apelacje, w tym również te wnoszone przez strony niereprezentowane przez adwokata, radcę prawnego, czy rzecznika patentowego. Dotyczy to spraw wszczętych po 1 lipca 2009 r.
Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Prawnej Atys i Wspólnicy sp. k.