Podział majątku małżeńskiego przez sąd

W momencie zawarcia związku małżeńskiego, pomiędzy małżonkami powstaje ustawowa wspólność majątkowa. Jest to wspólność łączna, oznacza to, że nie można w niej wyodrębnić konkretnych, przysługujących poszczególnym osobom udziałów. Ten rodzaj ustroju majątkowego, powstaje bez jakiejkolwiek woli stron, istnieje bowiem z mocy prawa.

Narzeczeni jednak, jeszcze przed złożeniem oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński, mogą zawrzeć umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową. W przypadku braku tejże umowy, zwanej popularnie intercyzą, funkcjonuje wspólność ustawowa małżeńska. Wiąże się to z rozpoczęciem gromadzenia majątku wspólnego, w którego w skład wchodzą określone przedmioty majątkowe. Zostały one enumeratywnie wyliczone w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym.

W skład majątku wspólnego wchodzą:

1. przedmioty majątkowe nabyte przez oboje małżonków,
2. przedmioty majątkowe nabyte przez jednego z małżonków w czasie trwania wspólności majątkowej. Majątek wspólny jest jedną z mas majątkowych istniejących w małżeństwie. Poza tą masą istnieją ponadto majątki osobiste każdego z małżonków, obejmujące przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową, co do których kodeks rodzinny i opiekuńczy również zajmuje bardzo klarowne stanowisko.

Istniejąca z mocy prawa wspólność majątkowa, nie musi trwać przez cały okres małżeństwa. Może zakończyć swój byt, na skutek zawarcia umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową, dla której wymagana jest forma aktu notarialnego.

Przedmioty majątkowe nabyte od daty zawarcia tejże umowy, będą stanowić składniki majątków osobistych każdego z małżonków. Wspólność majątkowa może być zakończona w trakcie [

Jak skutecznie egzekwować alimenty? ]( http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/jak;skutecznie;egzekwowac;alimenty,99,0,541795.html )

małżeństwa, także na skutek jej rozwiązania przez sąd, z dniem oznaczonym w wyroku.

W trakcie małżeństwa wspólność majątkowa może ustać ponadto, jeżeli jedno z małżonków zostanie ubezwłasnowolnione, w stosunku do jednego z małżonków zostanie ogłoszona upadłość, a także sąd orzeknie separację małżonków. Ustrój wspólności majątkowej, ustaje również, co jest najczęstszą przyczyną jego zakończenia, po ustaniu małżeństwa, tj. z dniem, kiedy staje się prawomocny wyrok rozwodowy. Małżeństwo ustaje także z powodu śmierci jednego z małżonków albo obojga małżonków, oraz z momentem uprawomocnienia się wyroku unieważniającego małżeństwo.

Warto podkreślić, że w trakcie wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Stanowi o tym art. 35 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Co istotne, w kwestii podziału majątku małżeńskiego, podlega mu jedynie ten wspólny, przedmioty z majątków osobistych nie podlegają podziałowi.

Majątek wspólny może zostać podzielony, w przypadku zgodnej woli stron w drodze umownego podziału, a także w razie jakiegokolwiek sporu, na mocy orzeczenia sądu, podczas sądowego podziału. W razie zgodnego, umownego podziału majątku, kwestie jego dokonania nie budzą wątpliwości, wyznaczają go złożone wzajemnie zgodne oświadczenia woli. Inaczej rzecz się ma, przy wyborze drugiej z form, kiedy w jego sposób ingeruje władza sądownicza.

Podział sądowy majątku małżeńskiego jest jednym z rodzajów postępowania cywilnego. Jest to postępowanie wszczynane na wniosek. Sprawy o podział majątku wspólnego należą do kompetencji wydziałów cywilnych sądów rejonowych. W sprawach o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej sądem właściwym jest sąd rejonowy miejsca położenia rzeczy, a jeśli wspólność ustała wskutek śmierci jednego z małżonków właściwym jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania zmarłego. Sprawy o podział majątku wspólnego mogą być także poddane pod rozstrzygniecie sądu polubownego.

Wniosek o podział majątku winien spełniać określone wymogi formalne, m. in. zawierać oznaczenie stron, wartość majątku podlegającemu podziałowi, zgłoszone żądanie, uzasadnienie żądania oraz powołanie dowodów w sprawie. Wnioskodawca winien szczegółowo wymienić majątek będący przedmiotem postępowania. Wniosek o podział majątku podlega opłacie sądowej stałej w kwocie 1000 złotych. Jeżeli wniosek zawiera zgodny projekt podziału majątku, pobiera się opłatę stałą w wysokości 300zł.

Do wniosku o
[

Konkubinat i małżeństwo - jakie mamy prawa? ]( http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/konkubinat;i;malzenstwo;-;jakie;mamy;prawa,21,0,600853.html )
podział majątku należy dołączyć dokument, z którego wynika ustanie wspólności majątkowej, np. wyrok rozwodowy, małżeńską umowę majątkową, wyrok sądu ustanawiający rozdzielność majątkową w trakcie małżeństwa. Skład oraz wartość majtku wspólnego podlegają ustaleniu przez sąd. Skład majątku ustala się według stanu na dzień ustania wspólności majątkowej, zaś jego wartość według cen rynkowych z daty podziału. W sprawach o podział majątku, często pojawia się konieczność skorzystania z pomocy biegłego, który wyceni wartość majątku. Opinia biegłego jest jednym ze źródeł dowodowych.

Sposób podziału majątku małżeńskiego, ustalany jest przede wszystkim z uwzględnieniem zgodnej propozycji przedstawionej przez strony postępowania. W przypadku braku takowej, sąd podejmuje autorytatywną decyzję w tym zakresie, w orzeczeniu końcowym rozstrzygając szczegółowo o dziale. Pamiętać należy, że udziały małżonków, o których można mówić dopiero po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, co do zasady są równe. Jest to jednak domniemanie, które można obalić. Małżonkowie mogą żądać ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym a także, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego lub odwrotnie podlegają zwrotowi. Małżonkowie mogą również ustalić nierówne udziały w intercyzie i określić, że po ustaniu wspólności udziały w majątku wspólnym będą różne.

Majątek może zostać podzielony na trzy sposoby. Jednym z nich jest podział w naturze. Obejmuje on głównie nieruchomości, z racji charakteru tego elementu majątku wspólnego. Sąd przyznaje uczestnikom części odpowiadające wartością ich udziałów, uwzględnia przy tym stan faktyczny adekwatny dla konkretnej sprawy. Jeśli w wyniku podziału fizycznego powstaną różnice, można przyznać stosowne dopłaty pieniężne.

Kolejnym sposobem jest przyznanie danego składnika majątku jednemu z uczestników postępowania, przy jednoczesnym zobowiązaniu do spłaty drugiego małżonka. Ten sposób podziału pojawia się w przypadku, kiedy dany składnik nie da się podzielić fizycznie, a jego wartość jest na tylne znaczna, że zasady współżycia społecznego nakazują spłacić stronę pozbawioną tej części majątku. Sposób spłaty sąd reguluje z uwzględnieniem stanowiska uczestników, zgodnie z przepisami prawa oraz z zasadami współżycia społecznego. W przypadku braku możliwości podziału majątku dorobkowego z uwzględnieniem dwóch powyższych sposobów, sąd zdecyduje o sprzedaży rzeczy i podziale sumy uzyskanej ze sprzedaży.

Nadmienić należy, że możliwość wystąpienia z wnioskiem o dokonanie podziału majątku jest prawem, z którego można skorzystać w dowolnym czasie po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej. Oznacza to, że prawo do złożenia wniosku o podział majątku nie podlega przedawnieniu.

Anna Hejnar – Zawisza jest adwokatemz Kancelarii Adwokackiej z Warszawy