Jedną z najpoważniejszych przeszkód jest dziś dla Polski zastój inwestycyjny w dwóch dziedzinach: infrastruktura i budownictwo publiczne.
Brak odpowiedniej infrastruktury drogowej, kolejowej, lotniczej oraz telekomunikacyjnej negatywnie wpływa na warunki prowadzenia działalności gospodarczej oraz na liczbę inwestycji zagranicznych w Polsce.
Przez ostatnie 10 lat zbudowano w Polsce tylko 393 km autostrad, a zmodernizowano niewiele ponad 200 km. Właściwym krokiem do ułatwienia inwestycji jest szybkie i efektywne wprowadzenie modelu Partnerstwa Publiczno-Prywatnego, ale do tego potrzebna są zmiany, m.in. w prawie budowlanym, ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawie o gospodarce nieruchomościami.
Z powodu koniecznych inwestycji w ciągu najbliższych dwóch lat większość polskich miast zbliży się do konstytucyjnej granicy poziomu zadłużenia, sięgającego 60% rocznych dochodów. Obecnie Kraków tę granicę już osiągnął, zakładając w budżecie na rok 2008 zadłużenie na poziomie ponad 58% dochodów. Również Warszawa niebawem osiągnie konstytucyjną granicę poziomu zadłużenia. Przy środkach unijnych, dzięki którym możliwe jest finansowanie potrzebnych inwestycji, konieczny jest udział własny. Ale jak przy zadłużeniu na poziomie 60% miasto może znaleźć sposób na wyłożenie własnych środków?
_ W celu pobudzenia publicznych inwestycji budowlanych potrzebne jest uproszczenie procedur oraz rozszerzenie zakresu inwestycji możliwych do realizacji w ramach PPP. _Chcąc nie chcąc - aby nie zaprzepaścić szansy na unijne źródła finansowania - najpóźniej za 2 lata sektor publiczny będzie zmuszony do sięgnięcia po alternatywne środki finansowe. W tej sytuacji jako jedyny ratunek jawi się model partnerstwa publiczno-prywatnego.
W celu pobudzenia publicznych inwestycji budowlanych potrzebne jest uproszczenie procedur oraz rozszerzenie zakresu inwestycji możliwych do realizacji w ramach PPP.
Wspólne przedsięwzięcia inwestycyjne o charakterze partnerstwa publiczno - prywatnego są w Polsce rzadkością. Podstawową przyczyną jest brak klimatu sprzyjającego PPP po stronie instytucji państwa, obawa przed oskarżeniami o działania w złej wierze, o korupcję. Ten klimat był w ostatnich latach podsycany przez polityków. Jednocześnie rozporządzenia do ustawy wydano z rocznym opóźnieniem. Ponadto są one oceniane jako zbyt restrykcyjne.
Co należy zmienić w prawie, żeby usprawnić inwestycje PPP?
Potrzebne jest przede wszystkim rozszerzenie katalogu dziedzin życia społecznego i gospodarczego, w których można stosować PPP oraz wzajemne dostosowanie do siebie przepisów ustawy o PPP i przepisów ustawy EURO 2012.
Potrzebna jest również mała nowelizacja ustawy o PPP, umożliwiająca zmianę przepisów wykonawczych i prowadząca do zmniejszenia zakresu obligatoryjnych analiz wymaganych na etapie przygotowania PPP. Nowelizacja powinna wprowadzić możliwości stosowania uproszczonych form analiz dla przedsięwzięć mniejszych (do kwoty 500 tys. Euro). Dodatkowo rząd powinien rozważyć konieczność nowelizacji ustaw o VAT i CIT w kierunku neutralności podatkowej projektów PPP.
_ Potrzebna jest również mała nowelizacja ustawy o PPP, umożliwiająca zmianę przepisów wykonawczych i prowadząca do zmniejszenia zakresu obligatoryjnych analiz wymaganych na etapie przygotowania PPP. _
Konieczne ułatwienia w prawie zamówień publicznych
Kluczem do realizacji modeli inwestycyjnych PPP są dalsze ułatwienia w zakresie prawa zamówień publicznych. Jest to niezbędne, aby doprowadzić m.in. do szybkiej realizacji inwestycji związanych z EURO 2012.
Należy rozważyć, m.in.: - rozszerzenie możliwości negocjowania przedmiotu zamówienia i warunków umowy;
- umożliwienie zamawiającemu unieważnienia postępowania w przypadku braku wystarczających środków bez potrzeby dodatkowych działań;
- dalsze skrócenie postępowania w przypadku realizacji dużych zamówień, jeżeli zostaną wniesione protesty;
-usprawnienie arbitrażu oraz skarg do sądów powszechnych poprzez wprowadzenie tzw. szybkiego trybu orzekania w sprawach o zamówienia publiczne.
Ponadto właściwym krokiem do ułatwienia inwestycji są zmiany w prawie budowlanym, ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawie o gospodarce nieruchomościami. Proponujemy wdrożyć je jak najszybciej.
Nowelizacja obowiązujących przepisów powinna być przeprowadzona w sposób nie wstrzymujący rozpoczętych już prac nad projektami PPP w dziedzinie nieruchomości i infrastruktury.
_ Właściwym krokiem do ułatwienia inwestycji są zmiany w prawie budowlanym, ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz ustawie o gospodarce nieruchomościami. _ Kluczem do rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego jest nie tylko gruntowna nowelizacja ramowej Ustawy o PPP, ale odbudowa utraconego przez ostatnie lata zaufania pomiędzy inwestorami prywatnymi a sektorem publicznym. Potrzebne są jednolite standardy oraz fachowa, profesjonalna pomoc obiektywnych ekspertów.
PPP nie jest uniwersalnym środkiem, który rozwiąże zastój w publicznych inwestycjach nieruchomościowych czy brak funduszy, jest jednak alternatywą do klasycznych form prowadzenia inwestycji publicznych, a z perspektywy okresu prowadzenia danego przedsięwzięcia w odniesieniu do infrastruktury lub budynku publicznego jest często korzystniejsze, i to przy regularnie krótszym czasie realizacji.
Strona publiczna musi jednak poprzez przepływ know-how być w stanie podjąć decyzję, która forma inwestowania jest dla niej odpowiedniejsza. Obecnie z powodu braku wystarczającego know-how na temat PPP nie jest to możliwe.
PPP legitymują przede wszystkim korzyści płynące z wydajności. W ramach projektów PPP można często osiągnąć lepszy stosunek kosztów do korzyści. Jednak obywatele muszą mieć udział w tych korzyściach. Projekty PPP nie mogą służyć tylko jako dodatkowe źródło finansowania administracji publicznej przy jednoczesnym zachowaniu poziomu obciążenia obywateli podatkami.
Należy także zwrócić uwagę na interesy średnich przedsiębiorstw i umożliwić udział w projektach PPP małym i średnim przedsiębiorstwom. Takie przedsiębiorstwa zagranicą angażowane są w projekty PPP w najróżniejszych formach, np. w formie zorganizowanej współpracy pomiędzy podmiotami w celu wdrożenia konkretnego projektu lub poprzez udzielenie zleceń przedsiębiorcom małym i średnim przedsiębiorstwom przez spółki projektowe.
Autor jest partner zarządzający w kancelarii BSJP Legal and Tax Advice