W celu wyeliminowania trwałego charakteru następstw skazania ustawodawca przewidział instytucje zatarcia skazania.
Skazanie sprawcy przestępstwa pociąga za sobą wielorakie skutki. Jednym z nich jest swoiste naznaczenie osoby skazanej, między innymi poprzez umieszczenie jej danych w Krajowym Rejestrze Karnym.
Pociąga to za sobą szereg następstw dla takiej osoby, między innymi negatywny odbiór ze strony społeczeństwa, co nierzadko prowadzi do problemów ze znalezieniem pracy, uniemożliwia wykonywanie określonych zawodów i ogólnie ogranicza jej perspektywy życiowe.
W celu wyeliminowania trwałego charakteru wskazanych powyżej następstw skazania, w szczególności efektu naznaczenia i umożliwienie skazanemu ponownego osiągnięcia statusu pełnoprawnego członka społeczności, polski ustawodawca przewidział instytucje zatarcia skazania, którą regulują art. 76 oraz 106 - 108 kodeksu karnego.
Zatarcie skazania jest pewnego rodzaju fikcją prawną, polegającą na tym, że _ z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe. _ (art.106 kk).
Skazanie zatarte nie może więc rodzić żadnych konsekwencji prawnych, nikt też nie może ograniczać praw osoby, której skazanie uległo zatarciu.
Skutkiem powyższego jest to, że osoba, której skazanie uległo zatarciu, może twierdzić, iż jest osobą niekaraną. Dotyczy to wszelkich składanych publicznie deklaracji, w tym o charakterze urzędowym. Dodatkowo wszystkie adnotacje o jej karalności powinny zostać usunięte z dokumentów oraz rejestrów, w których je umieszczono, czego sprawca może się skutecznie domagać (_ tak Grzegorz Bogdan w komentarzu do kodeksu karnego, Warszawa 2007 str. 1109 - 1110). _
Kiedy następuje zatarcie skazania
Zatarcie skazania może nastąpić z urzędu lub na wniosek. W razie skazania na karę pozbawienia wolności zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 10 lat od wykonania, uznania jej za wykonaną lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania.
Sąd może jednak na wniosek skazanego zarządzić zatarcie skazania już po upływie 5 lat, jeżeli skazany w tym okresie przestrzegał porządku prawnego, a wymierzona kara pozbawienia wolności nie przekraczała 3 lat.
W razie skazania na grzywnę albo karę ograniczenia wolności, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem 5 lat od wykonania lub darowania kary albo od przedawnienia jej wykonania. Na wniosek skazanego sąd może zarządzić zatarcie skazania już po upływie 3 lat.
| Zatarcie skazania jest pewnego rodzaju fikcją prawną, polegającą na tym, że _ z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe. _ (art.106 kk). Skazanie zatarte nie może więc rodzić żadnych konsekwencji prawnych, nikt też nie może ograniczać praw osoby, której skazanie uległo zatarciu. |
| --- |
W razie odstąpienia od wymierzenia kary, zatarcie skazania następuje z mocy prawa z upływem roku od wydania prawomocnego orzeczenia.
Jeżeli orzeczono środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed jego wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem jego wykonania (nie dotyczy to jednak środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody).
W przypadku natomiast skazania sprawcy na karę w zawieszeniu, zatarcie skazania następuję z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, przy czym nie jest możliwe wcześniejsze zatarcie takiej kary.
Dodatkowo do zatarcia skazania z mocy prawa dochodzi w sytuacji, jeżeli według nowej ustawy czyn objęty wyrokiem nie jest już zabroniony pod groźbą kary.Obowiązujące przepisy przewidują też pewien wyjątek. Nie podlega bowiem zatarciu skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15.
Autor jest adwokatem w Kancelarii Prawniczej Siwek Gaczyński