Ustawodawca zdecydował jednakże o objęciu ochroną trwałości stosunku pracy określonych kategorii pracowników.
Kwestie zwolnień grupowych regulowane są w Ustawie z dnia 13 marca 2003 o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2003r., Nr 90, poz. 844 z późn. zm. - dalej _ Ustawa _), która w sposób istotny zawęża ochronę stosunku pracy, pozbawiając, obowiązującej w _ zwykłym _ trybie, ochrony przed zwolnieniami pracowników będących członkami np. komitetu założycielskiego związku zawodowego, czy też rady nadzorczej w spółce powstałej z przekształceń w procesie komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych. Prezentowane wyliczenie nie jest kompletne.
Pomimo uchylenia generalnych zasad, ustawodawca zdecydował jednakże o objęciu ochroną trwałości stosunku pracy określonych kategorii pracowników, wskazanych w treści art. 5 ust. 4 i 5 Ustawy. Są to przykładowo osoby, przebywające na urlopach, krótszych niż 3 miesiące, lub takie, którym w chwili podjęcia decyzji o zwolnieniach brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, będące członkiem rady pracowniczej przedsiębiorstwa państwowego lub członkiem zarządu zakładowej organizacji związkowej, pracownice w okresie ciąży czy korzystające z urlopów macierzyńskich.
Katalog został jednak opracowany w sposób zamknięty, nadto, ochronie podlega jedynie trwałość stosunku pracy. Pracodawca zachowuje możliwość złożenia chronionym pracownikom wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy. Należy przy tym uznać, iż wypowiedzenie zmieniające w takim przypadku podlega wszelkim konsekwencjom, wynikającym z art. 42 § 1 - 3 k.p., z jednym wszakże odstępstwem. Zgodnie bowiem z regulacją art. 5 ust. 6, jeżeli wypowiedzenie zmieniające złożone pracownikowi, wymienionemu w art. 5 ust. 5 Ustawy, powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownik uprawniony jest do dodatku wyrównawczego, obliczonego według zasad wynikających z Kodeksu pracy. Uprawnienie to przysługuje pracownikowi do końca okresu, w którym korzysta ze szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy.
Istotnym pozostaje ochrona stosunku pracy osób, o których mowa w art. 5 ust. 3 Ustawy. Wskazany przepis zezwala na wypowiedzenie pracownikom stosunków pracy osobom, przebywającym na urlopach, jeżeli urlop trwa co najmniej 3 miesiące. Uprawnienie pracodawcy dotyczy również osób, przebywających na zwolnieniach lekarskich lub z innych, usprawiedliwionych przyczyn nie świadczących pracy, jeżeli upłynął już okres uprawniający pracodawcę do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, określony w art. 53 k.p. Należy zatem uznać, iż wypowiedzenie dokonane z naruszeniem wskazanego przepisu może być źródłem skutecznego powództwa o uznanie wypowiedzenia za niezgodne z prawem.
Ważnym jest, zwłaszcza z punktu widzenia osób, zatrudnionych na czas określony, że przed przystąpieniem do zwolnień pracodawca ma obowiązek zawarcia z zakładowymi organizacjami związkowymi porozumienia w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem grupowych zwolnień, a także własnych obowiązków w zakresie niezbędnym do rozstrzygnięcia innych spraw pracowniczych związanych z zamierzonym zwolnieniem. Ewentualnie, w razie niemożności zawarcia porozumienia - opracowania regulaminu zwolnień. Ustalenia, zawarte w tychże dokumentach, obejmą także osoby zatrudnione na czas określony.
Natomiast w razie grupowego zwolnienia z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy przepisy wprowadzające dopuszczalność rozwiązania stosunku pracy w tej sytuacji mają pełne zastosowanie.
Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Mamiński i Wspólnicy