Drukowanie przestrzenne, potocznie nazywane 3D polega na wytwarzaniu stałych trójwymiarowych obiektów z kolejnych warstw materiałów i na podstawie plików komputerowych bez wykorzystania tradycyjnego zaplecza przemysłowego. Jako materiały stosuje się płyny, proszki plastikowe i metalowe, papier, laminaty, a nawet płynną czekoladę. Należałoby się pokusić o polemikę prawną dotycząca drukowania 3D w aspekcie prawa autorskiego i ochrony własności intelektualnej.
O możliwościach drukowania przestrzennego świadczy fakt, że NASA używa ich do produkcji elementów statków kosmicznych. NASA również planuje umieszczenie drukarki 3D w Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, do wytwarzania części i narzędzi naprawczych na miejscu. Drukowanie przestrzenne wykorzystywane jest również w medycynie, przy bardzo trudnych operacjach odbudowy kości i tkanek.
Rozpatrując aspekty prawne w tym zakresie, należy podzielić użytkowników drukowania przestrzennego na dwie kategorie, użytkowników domowych i użytkowników przedsiębiorców. O przynależności do kategorii decyduje komercyjny zamiar.
Użytkownicy domowi zasadniczo muszą się jedynie martwić kwestiami prawa autorskiego przy domowym wytwarzania obiektów. Jeżeli użytkownik kreuje jakiś przedmiot z własnej wyobraźni, nie powinien się martwić cudzymi prawami. Jeżeli zaczyna jednak inspirować się lub po prostu kopiować cudze produkcje, mogą pojawiać się problemy prawne.
Zgodnie z polskim prawem, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia - w tym utwory plastyczne i wzornictwa przemysłowego.
Olbrzymie znaczenie ma tu element _ działalności twórczej _. Im prostszy i powszechniejszy obiekt, tym mniejsza szansa uznania go za objaw działalności twórczej. Typowy kubek na kawę nie będzie chroniony prawem autorskim. Skomplikowana unikalna rzeźba już tak.
Opracowanie albo kopiowanie utworu, w tym obiektu, wymaga zgody uprawnionego podmiotu, czyli firmy lub osoby fizycznej, chyba że następuje w wyniku tzw. dozwolonego użytku. Przepisy w tym zakresie są celowo niejasne, aby nadto nie zawężać lub rozszerzać zakresu dozwolonego użytku. Przewidują one bowiem korzystanie z pojedynczych egzemplarzy utworów w zamkniętym kręgu osób. Skanowanie ulubionej artystycznej zabawki dziecka i jego wydrukowanie w razie zgubienia pierwowzoru nie powinno stanowić naruszenia prawa autorskiego. Wydrukowanie tej samej zabawki dla całej klasy będzie stanowić naruszenie. Skopiowanie, wyprodukowanie i próba sprzedania zestawu klocków licencjonowanych z filmu może spotkać się nie tylko z reakcją ich producenta, ale również studia filmowego.
Użytkownicy przedsiębiorcy muszą przestrzegać znacznie więcej przepisów w swojej działalności, a w szczególności przepisów ustawy o własności przemysłowej i ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Obiekty trójwymiarowe mogą być przedmiotem ochrony patentów, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych i ewentualnie przestrzennych znaków towarowych. Patent będzie trudno naruszyć drukarką przestrzenną, gdyż wynalazki są najczęściej skomplikowanymi mechanizmami - ale przy odpowiednim złożeniu drukowanych elementów, można będzie dokonać takiego naruszenia.
Natomiast wzory użytkowe są mniej skomplikowane jeśli chodzi o rozwiązania techniczne takie jak np. kształt, budowa lub zestawienia przedmiotu i łatwiej je skopiować.
Ochrona obiektów na podstawie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie wymaga rejestracji chronionego produktu. Ustawa generalnie zabrania naśladownictwa gotowych produktów pod warunkiem, że takie naśladownictwo wprowadza ewentualnych nabywców w błąd. Natomiast naśladownictwo cech funkcjonalnych produktu, np. budowy, konstrukcji i formy zazwyczaj nie jest czynem nieuczciwej konkurencji, o ile nie dochodzi do ukrywania pochodzenia produktu albo rażącego pasożytnictwa na cudzym dorobku. Ta furtka prawna pozwala np. innym firmom produkować zamienniki części samochodowych.
W Polsce można już kupować drukarki i skanery 3D. Pewne jest, że za chwilę ruszy sprzedaż wydrukowanych przedmiotów kopiowanych, nie oryginalnych. Wydaje się, że producenci zabawek, artykułów ozdobnych i prostych części zamiennych są najbardziej zagrożeni zmianami, które będą zachodzić w przyszłości. Ochronne rozwiązania prawne istnieją ale wymagają wykorzystania.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| Zlecasz stworzenie programu? Zadbaj o... Można wprowadzić do umowy zapis pozwalający zamawiającemu do odstąpienia. | |
| Kupujesz program w Rosji? Konieczna jest... W Rosji, bez rejestracji prawo wyłączne do programu komputerowego nie przechodzi na nabywcę. | |
| Można używać znaków chronionych, gdy... Dozwolone jest korzystanie ze znaku towarowego w celach informacyjnych i reklamowych, czyli w celu poinformowania potencjalnych klientów o zakresie oferowanych towarów lub usług. |
Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Chałas i Wspólnicy