Trwa ładowanie...
Zaloguj
Notowania
Przejdź na

Czy warto czekać na ustawę frankową?

0
Podziel się:

W umowach kredytów hipotecznych udzielonych w walucie obcej, znaleźć można szereg klauzul niedozwolonych. W znacznej większości dotyczą one postanowień indeksacyjnych oraz ubezpieczenia niskiego wkładu.

Czy warto czekać na ustawę frankową?

Problem związany z udzieleniem kredytów frankowych stał się zagadnieniem społecznym. Praktycznie każdy z nas styka się z nim, czy to u najbliższej rodziny, w pracy czy wśród znajomych. O kredytach hipotecznych udzielanych w walucie obcej wypowiadali się także politycy w kampanii prezydenckiej, jak i podczas wyborów parlamentarnych. Jako, iż aktualnie wysoka wartości franka szwajcarskiego dotyka tak licznej grupy, wiele osób oczekuje na wprowadzenie regulacji prawnych, które wpłyną realnie na spadek zadłużenia kredytobiorców.

Należy postawić sobie jednak pytanie, czy wprowadzenie tejże ustawy, w swym założeniu mającej realnie ulżyć kredytobiorcy oraz jednocześnie nie zrujnować systemu bankowego, w naszym kraju jest w ogóle możliwe? Wszystko zależy od tego, jakie proporcje zostaną przyjęte przez ustawodawcę.

Na kanwie tego problemu należy sobie postawić pytanie, czy kredytobiorcy aktualnie nie mają już instrumentów pozwalających skutecznie walczyć z bankami? Analiza szeregu orzeczeń sądowych zapadłych przeciwko bankom, a dotyczących klauzul abuzywnych stosowanych przez banki w umowach o kredyt hipoteczny, prowadzi aktualnie do wniosku, iż w odniesieniu do wielu osób instrumenty takie istnieją. Co więcej instrumenty te są skuteczne.

W umowach kredytowych dotyczących kredytów hipotecznych (zawartych głównie do momentu wprowadzenia tzw. ustawy antyspredowej tj. do 29 lipca 2011 roku) udzielonych
w walucie obcej, znaleźć można szereg klauzul abuzywnych (niedozwolonych). W znacznej większości rzeczone klauzule dotyczą dwóch istotnych (z punktu widzenie interesu frankowicza)
problemów tj. tzw. postanowień indeksacyjnych oraz tzw. postanowień dotyczących ubezpieczenia niskiego wkładu.

Postanowienia indeksacyjne

Pierwsza ze wskazanych klauzul dotyczy określenia przez banki zasad indeksacji udzielonego kredytu tj. ustalają sposób przeliczania kwoty kredytu lub kwoty raty spłaty na inną walutę według której są one indeksowane. Oznacza to, iż klauzule te regulują sposób indeksacji kredytu oraz obliczenia raty kredytu, a tym samym regulują sposób wykonania umowy. Na tle tychże postanowień orzecznictwo zasadniczo i bezspornie stoi na stanowisku, iż banki winny zachować szczególną staranność w odniesieniu do ich precyzowania, w taki sposób aby te postanowienia umowne były jednoznaczne i zrozumiałe dla klienta (konsumenta).

Z kolei analiza szeregu postanowień umownych stosowanych przez banki przy kredytach frankowych prowadzi jednocześnie do wniosku, iż wymienione wyżej zasady były, a często są dalej łamane. Stwierdzenie w toku postępowania sądowego, iż dana klauzula nosi cechy abuzywności rodzi bardzo poważne skutki w sferze materialnej danego stosunku prawnego.

Skutkiem uznania klauzuli umownej za abuzywną, jest uznanie jej za niewiążącą (bezskuteczną) w danym stosunku prawnym. Następnie wobec powyższego, skoro rozliczenie kredytu nie może następować w oparciu o klauzule indeksacyjne, kredyt winien być rozliczany w złotówkach. A skoro kredyt winien być rozliczany (od początku) w złotówkach to różnica pomiędzy tym co klient zapłacił w oparciu o (bezskuteczną) klauzulę indeksacyjną, a tym co winien zapłacić w złotówkach, podlegać winna zwrotowi.

Ubezpieczenie niskiego wkładu własnego

Drugą ze wskazanych klauzul znajdziemy w zapisach umownych o tzw. ubezpieczeniu niskiego wkładu i dotyczy ona zabezpieczenia interesu banku przez zawarcie przez bank z ubezpieczycielem stosownej umowy ubezpieczenia (którą finansuje kredytobiorca),
w sytuacji, gdy kredytobiorca nie ma wystarczającego własnego wkładu finansowego koniecznego do zaciągnięcia kredytu. Najczęstsza konstrukcja tegoż postanowienia opiera się na założeniu, że kredytobiorca do osiągnięcia spłaty kapitału na określonym przez bank poziomie zobligowany jest do opłacania składek na poczet ubezpieczenia. Kluczowym jest fakt, że umowy ubezpieczenia zawierane między kredytodawcą a zakładem ubezpieczeń wskazują bank, jako jedynego uposażonego uprawnionego do otrzymania świadczenia. Kredytobiorcy mimo że ponoszą opłaty, nie są stroną ubezpieczenia.

Tym samym ubezpieczone zostało jedynie ryzyko banku niespłacenia przez kredytobiorców kwoty stanowiącej różnicę pomiędzy wartością nieruchomości w chwili udzielania kredytu, a wymaganym przez bank w tej dacie wkładem własnym. Ponoszący wysokie koszty ubezpieczenia kredytobiorcy podnieśli zarzut abuzywności w stosunku do tychże zapisów. Swój osąd oparli na braku ekwiwalentności świadczeń tj. braku uzyskania przez kredytobiorcę jakichkolwiek korzyści w zamian za opłacenie składaki, skoro jak twierdzili ubezpieczonym był tylko bank nie zaś kredytobiorca. W odpowiedzi na powyższe banki wskazały, że obowiązek zwrotu składek za ubezpieczenie jest głównym świadczeniem strony umowy o kredyt zgodnie z art. 69 ust. 1 Prawa bankowego.

O ile w początkowym okresie procesów przeciwko bankom zarzut braku ekwiwalentności był aprobowany przez judykaturę, o tyle ostatnio, linia orzecznicza wyraża poglądy odmienne, wskazując m.in. na to, iż, gdyby nie ubezpieczenie niskiego wkładu to kredytobiorca (bez własnego i wymaganego przez bank wkładu własnego) nie otrzymałby kredytu. Tym samym ubezpieczenie kredytu od braku wpłaty niskiego wkładu, daje kredytobiorcy korzyść w postaci udzielenia kredytu i w tej okoliczności należy upatrywać ową ekwiwalentność _ ( _z uzasadnienia SA w Warszawie, w wyroku z 20 listopada 2013 r., VI ACa 1521/12).

Nie oznacza to jednakże, iż aktualnie nie ma możliwości kwestionowania tychże postanowień. Poglądy judykatury wskazują, iż w wielu przypadkach procedury informacyjne banków na etapie zwarcia kredytów były tak dalece zaniechane, iż aktualnie pozwala to postawić tezę o naruszeniu dobrych obyczajów, zaś zawarcie umowy ubezpieczenia niskiego wkładu potraktować jako naruszenia interesów kredytobiorców (vide wyrok Sądy Rejonowego dla Warszawy Mokotowa w Warszawie
z 29 grudnia 2014 r., I C 1512/14)_ . _

Odnosząc się z kolei do argumentu banków tj. powoływania się na twierdzenia jakoby konieczność regulowania składek ubezpieczenia niskiego wkładu było głównym świadczeniem stron na gruncie art. 69 Prawa bankowego, judykatura wskazała, iż istotną umowy o kredyt (zgodnie z art. 69 Prawa bankowego) jest oddanie przez kredytodawcę do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych z przeznaczeniem tychże środków na cel w umowie wskazany, z jednoczesnym obowiązkiem kredytobiorcy do zwrotu kredytodawcy kapitału wraz z oprocentowania i prowizją. Na gruncie tych uregulowań nie sposób znaleźć argumentów wskazujących na obowiązek zwrotu kosztów ubezpieczenia takiegoż kredytu. Jest to ewentualnie element dodatkowy tejże umowy, ale z całą pewnością nie _ essentalia negotii _umowy o kredyt.

Skutkiem uznania postanowień umowy o kredyt w zakresie konieczności ponoszenia kosztów ubezpieczenia niskiego wkładu za klauzule niedozwolone, o czym była już mowa powyżej, jest ich bezskuteczność. Tym samym kredytobiorca uprawniony jest do żądania zwrotu tychże nienależnie pobranych składek przez banki. Termin przedawnienia wskazanych powyżej roszczeń wynosi 10 lat.

Z uwagi na powyższe należy postawić pytanie, czy aby na pewno warto czekać na „ustawę frankową”? W mojej ocenie, nie. Uważam, iż w wielu przypadkach istnieje aktualnie możliwość wygrania procesu sądowego oraz realnego wyegzekwowania nienależnie pobranych środków pieniężnych. Co więcej, istnieje realna szansa ukształtowania na przyszłość stosunku prawnego w taki sposób, aby był on przeliczany i spłacany w złotym, nie zaś w walucie obcej.

Autor jest radcą prawnym w Kancelarii Prawniczej Siwek Gaczyński & Partners

porady
porady prawne
Oceń jakość naszego artykułu:
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
Źródło:
Siwek Gaczyński - Kancelaria Prawnicza
KOMENTARZE
(0)