Czym jest umowa cesji, czy warto ją zawierać i o czym pamiętać podpisując ją - to pytania które zadaje sobie wielu z nas.Warto znać odpowiedź na nie.
Przelew - inaczej cesja praw - jest umową cywilnoprawną zawieraną pomiędzy wierzycielem (zbywcą wierzytelności / cedentem) a osobą trzecią (nabywcą wierzytelności / cesjonariuszem), na podstawie której wierzyciel przenosi swoją wierzytelność wobec dłużnika na osobę trzecią.
Przedmiotem przelewu może być każda wierzytelność, o ile nie sprzeciwia się temu przepis ustawy, właściwość zobowiązania, bądź zastrzeżenie umowne. Nie ma przeszkód, aby dokonać cesji tylko części wierzytelności.
Konsekwencje cesji
_ Z chwilą dokonania cesji _ _ wierzytelności na nabywcę przechodzą wszystkie prawa wynikające ze stosunku pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem tj. zbywcą wierzytelności. _
Do praw jakie można nabyć wraz z cesją zalicza się m.in. roszczenia o odsetki, zabezpieczenia. Ponieważ sytuacja dłużnika nie może ulec pogorszeniu na skutek przelewu, przysługują mu wobec nabywcy wszelkie zarzuty, jakie miał przeciwko zbywcy w chwili powzięcia wiadomości o przelewie.
Dłużnik może z przelanej wierzytelności potrącić wierzytelność, która mu przysługuje względem zbywcy, chociażby stała się wymagalna dopiero po otrzymaniu przez dłużnika zawiadomienia o przelewie. Nie dotyczy to jednak wypadku, gdy wierzytelność przysługująca względem zbywcy stała się wymagalna później niż wierzytelność będąca przedmiotem przelewu.
O czy należy pamiętać zawierając umowę cesji
Przede wszystkim należy zadbać o to, aby umowa sporządzona została na piśmie. Z pewnością ułatwi to wyjaśnianie ewentualnych rozbieżności między stronami takich czynności, a przy okazji umożliwi wprowadzenie korzystnych, szczególnie dla dłużnika instytucji.
_ Podstawowym elementem umowy cesji jest naturalnie określenie wierzytelności, będącej jej przedmiotem. _
W umowie należy szczegółowo opisać zarówno wierzytelność, jak i stosunek prawny, z którego wierzytelność wynika, najlepiej poprzez wskazanie stron, świadczenia itd.
Przedmiotem cesji mogą być, z wyjątkami wskazanymi powyżej, zasadniczo wszystkie wierzytelności. Często strony umowy decydują się na cesję wierzytelności przyszłych - szczególnie, gdy przelew dokonywany jest na zabezpieczenie np. kredytu.
Należy mieć jednak na uwadze, że przedmiotem kodeksowej umowy przelewu może być wierzytelność, która w chwili zawarcia umowy nie istnieje jeszcze, ale istnieje już stosunek prawny, w ramach którego wierzytelności objęte umową powstaną. Możliwa jest więc np. cesja należności za roboty budowlane, za które płatność nastąpi w przyszłości, zgodnie z zawartą umową o roboty budowlane (data, strony umowy).
Umowa cesji zasadniczo nie wymaga ani udziału dłużnika, ani jego zgody. Wyjątek stanowią sytuacje, w których dłużnik zastrzegł sobie, iż bez jego zgody nie można przenieść wierzytelności.
_ Jeżeli dłużnik nie życzy sobie, aby jego zobowiązania były zbywane, powinien podpisując umowę z wierzycielem zatroszczyć się co najmniej o zapis, który uzależnia cesję od jego zgody, a najlepiej wyłącza ją. _
Ponieważ cesja wierzytelności może być dokonana bez zgody wspólnika, może on w ogóle nie wiedzieć o dokonanym przelewie. Jeżeli zaś dłużnik nie został powiadomiony o umowie cesji spełnienie przez niego świadczenia na rzecz dotychczasowego wierzyciela, a nie nabywcy wierzytelności, zwalnia go z długu.
Wyjątkiem jest sytuacja, w której dłużnik wiedział o przelewie z innych źródeł. Z tego też powodu w interesie nabywcy wierzytelności leży możliwie szybkie powiadomienie dłużnika o dokonaniu cesji. Warto już w umowie cesji zapisać, która ze stron i w jakim terminie ma obowiązek powiadomić dłużnika o przelewie, a także zabezpieczyć się na wypadek spełnienia świadczenia do rąk zbywcy wierzytelności.
O ile, co do zasady, zbywca wierzytelności odpowiada za to, iż zbywana wierzytelność istnieje oraz przysługuje mu, to nie odpowiada on za wypłacalność dłużnika. Nie ma jednak przeszkód, aby zbywca przyjął na siebie taką odpowiedzialność, musi być to jednak wyraźnie zastrzeżone w umowie cesji.
Kiedy najczęściej korzysta się z cesji
Umowy cesji zawierane są w życiu codziennym coraz częściej i to zarówno przez osoby prywatne, jak i przez przedsiębiorców.
Najczęściej spotykanymi wśród osób prywatnych cesjami są cesje polis ubezpieczeniowych na bank. Dotyczy to zazwyczaj sytuacji, w których na zakup samochodu bądź nieruchomości zaciągamy kredyt. W takich przypadkach, na podstawie cesji polisy przekazuje się świadczenia odszkodowawcze przysługujące ubezpieczonemu instytucji finansującej.
_ Warto zwrócić uwagę na zapisy takiej umowy, aby ograniczyć możliwość korzystania uprawnionego z cesji do naszego odszkodowania. Zazwyczaj cesja obejmuje całość odszkodowania, zaś nasze zobowiązania wobec instytucji finansowej mogą być zdecydowanie mniejsze. _
Zabezpieczeniem kredytów i pożyczek są nie tylko cesje polis ubezpieczeniowych, lecz również tzw. przelewy powiernicze.
Polegają one na przeniesieniu wierzytelności na rzecz cesjonariusza (np. instytucję finansową), w celu zabezpieczenia udzielonego kredytu.
Cesjonariusz jest jednak uprawniony do realizacji tejże wierzytelności tylko w przypadkach określonych w umowie cesji.
Firmy zajmujące się obrotem wierzytelnościami naturalnie najchętniej skupują wierzytelności „pewne" do ściągnięcia. Alternatywą dla typowej cesji wierzytelności, na mocy której zbywa się wierzytelność w zamian za inne świadczenie, jest funkcjonujący już w obrocie przelew określany jako powierniczy celem ściągnięcia należności.
Taki przelew dokonywany jest zazwyczaj w odniesieniu do wierzytelności trudnych do wyegzekwowania. Na mocy takiej umowy cesji wierzyciel ceduje wierzytelność na nabywcę, który wierzytelność odzyskuje we własnym imieniu, a następnie wyegzekwowane należności zwraca wierzycielowi.
Cesja wierzytelności jest również jednym ze sposobów finansowania bieżącej działalności gospodarczej firm poprzez wykup przez instytucje finansowe wierzytelności. Banki oferują cesję wierzytelności zarówno z regresem do cedenta, jak również bez regresu.
Z uwagi na korzyści płynące dla przedsiębiorców popularne stają się też cesje wierzytelności z dyskontem. Dzięki takiej transakcji z bankiem przedsiębiorca otrzymuje przeważnie natychmiastową wypłatę środków przed terminem, możliwość spłaty wierzytelności w ratach, możliwość bieżącego regulowania zobowiązań firmy oraz zwiększenie płynności finansowej firmy i poprawę jej bilans
Opodatkowanie umowy cesji
Zgodnie z ugruntowanym już stanowiskiem organów podatkowych, cesja wierzytelności nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Jako czynność cywilnoprawna podlega jednak ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Zgodnie z interpretacją Ministerstwa Finansów, orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego, jak też interpretacjami urzędów skarbowych, cesja wierzytelności następuje na podstawie umowy cywilnoprawnej, i jako taka podlega przepisom ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.
Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy "przesłanką przelewu wierzytelności jest zwolnienie się usługobiorcy z zobowiązań pieniężnych i w efekcie przelew wierzytelności jest formą zapłaty za wykonane usługi, transakcja ta jako niewymieniona w art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych, nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych."
Autorka jest radcą prawnym w kancelarii BSO Prawo & Podatki - Bramorski, Szermach, Okorowska we Wrocławiu. www.bramorski.pl