91/3/B/2008

POSTANOWIENIE

z dnia 20 maja 2008 r.

Sygn. akt Tw 8/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Krajowej Rady Drobiarskiej - Izby Gospodarczej w sprawie zgodności:

art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. Nr 144, poz. 1045) z:

1) art. 2, art. 9, art. 22 w zw. z art. 20, art. 32 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 2 Aktu dotyczącego warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej, będącego częścią Traktatu między Królestwem Belgii, Królestwem Danii, Republiką Federalną Niemiec, Republiką Grecką, Królestwem Hiszpanii, Republiką Francuską, Irlandią, Republiką Włoską, Wielkim Księstwem Luksemburga, Królestwem Niderlandów, Republiką Austrii, Republiką Portugalską, Republiką Finlandii, Królestwem Szwecji, Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej) a Republiką Czeską, Republiką Estońską, Republiką Cypryjską, Republiką Łotewską, Republiką Litewską, Republiką Węgierską, Republiką Malty, Rzecząpospolitą Polską, Republiką Słowenii i Republiką Słowacką dotyczącego przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej do Unii Europejskiej, podpisanego w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864) w zw. z art. 2, art. 10, art. 28 i art. 29 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (tekst skonsolidowany Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864, zał. I, tom II);

3) art. 1 rozporządzenia (WE) nr 1839/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie zmodyfikowanej żywności i paszy (Dz. Urz. UE L Nr 268, poz. 1 z 18 października 2003 r.);

4) art. 22 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie (Dz. Urz. UE L. Nr 1, poz. 106 z 17 kwietnia 2001 r.),

postanawia:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE:

W dniu 12 marca 2008 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Krajowej Rady Drobiarstwa - Izby Gospodarczej o stwierdzenie zgodności art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 22 lipca 2006 r. o paszach (Dz. U. Nr 144, poz. 1045) z art. 2, art. 9, art. 22 w zw. z art. 20, art. 32 ust. 1 i 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz z art. 2 Aktu dotyczącego warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej, będącego częścią Traktatu między Królestwem Belgii, Królestwem Danii, Republiką Federalną Niemiec, Republiką Grecką, Królestwem Hiszpanii, Republiką Francuską, Irlandią, Republiką Włoską, Wielkim Księstwem Luksemburga, Królestwem Niderlandów, Republiką Austrii, Republiką Portugalską, Republiką Finlandii, Królestwem Szwecji, Zjednoczonym Królestwem Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej) a Republiką Czeską, Republiką Estońską, Republiką Cypryjską, Republiką Łotewską, Republiką Litewską, Republiką Węgierską, Republiką Malty, Rzecząpospolitą Polską, Republiką Słowenii i Republiką Słowacką dotyczącego przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej do Unii Europejskiej, podpisanego w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864) w zw. z art. 2, art. 10, art. 28 i art. 29 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (tekst skonsolidowany Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864, zał. I, tom II), a także z art. 1 rozporządzenia (WE) nr 1839/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie zmodyfikowanej żywności i paszy (Dz. Urz. UE L Nr 268 poz. 1 z 18 października 2003 r.) oraz art. 22 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/18/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie (Dz. Urz. UE L Nr 1, poz. 106 z 17 kwietnia 2001 r.).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skuteczne wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym na podstawie wniosku możliwe jest jedynie wówczas, gdy złożony wniosek pochodzi od uprawnionego podmiotu. W rozpatrywanej sprawie uznanie podmiotu za uprawniony do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm uzależnione jest od spełnienia przesłanki podmiotowej - wniosek pochodzi od podmiotu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji oraz przedmiotowej - kwestionowany przez wnioskodawcę akt normatywny należy do spraw objętych jego zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji).

W myśl art. 36 ustawy o TK wniosek pochodzący od organu lub organizacji wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji jest kierowany do sędziego Trybunału Konstytucyjnego w celu wstępnego rozpoznania. Wstępne rozpoznanie zapobiega nadaniu biegu wnioskowi w sytuacji, gdy postępowanie wszczęte przed Trybunałem Konstytucyjnym podlegałoby umorzeniu z powodu niedopuszczalności wydania orzeczenia spowodowanej brakiem legitymacji do złożenia wniosku (art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK). Tym samym procedura ta umożliwia, już w początkowej fazie postępowania, eliminację spraw, które nie mogą być przedmiotem merytorycznego rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny. Przyjąć zatem należy, że w trakcie wstępnego rozpoznania badaniu podlega nie tylko spełnienie wymagań stawianych pismom procesowym, ale także - a nawet przede wszystkim - kwestia, czy podmiot występujący z wnioskiem spełnia kryteria uzasadniające jego zakwalifikowanie do kręgu organów lub organizacji wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji oraz czy wskazane przez ten podmiot przepisy prawa lub postanowienia statutu rzeczywiście uzasadniają związek między zakresem działania danego podmiotu i regulacją przewidzianą w tym akcie normatywnym. Ponadto, wstępne rozpoznanie służy eliminacji wniosków „oczywiście bezzasadnych” (art. 36 ust. 2 ustawy o TK). Dopiero spełnienie wszystkich wskazanych przesłanek uzasadnia nadanie wnioskowi dalszego biegu.

2. Krajowa Rada Drobiarstwa działa na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych (Dz. U. Nr 35, poz. 195, ze zm.), reprezentując wspólne interesy gospodarcze zrzeszonych w niej członków (art. 2), którymi w myśl § 8 statutu wnioskodawcy są: podmioty gospodarcze zajmujące się hodowlą, produkcją i przetwórstwem drobiarskim lub prowadzące działalność wytwórczą, handlową, budowlaną i usługową na rzecz drobiarstwa (członkowie zwyczajni), osoby prawne i fizyczne, przedsiębiorcy i instytucje identyfikujące się z celami Izby Gospodarczej i pragnące czynnie je wspierać (członkowie wspierający) oraz osoby fizyczne, przyczyniające się do propagowania celów działania Izby Gospodarczej (członkowie honorowi). Krajowa Rada Drobiarstwa - Izba Gospodarcza twierdzi, iż jako „organizacja samorządu gospodarczego” jest uprawniona do złożenia wniosku w sprawie abstrakcyjnej kontroli norm.

3. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że zgodnie z art. 191 ust. 4 Konstytucji z wnioskiem do Trybunału wystąpić mogą: ogólnokrajowe organy związków zawodowych oraz ogólnokrajowe władze organizacji pracodawców i organizacji zawodowych. Status prawny wnioskodawcy jednoznacznie potwierdza, że Krajowa Rada Drobiarstwa nie jest ani związkiem zawodowym, ani organizacją pracodawców, zaś - w świetle postanowień Konstytucji - utożsamienie „organizacji samorządu gospodarczego” z „organizacją zawodową” nie znajduje wystarczającego uzasadnienia.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wyjaśniał rozumienie pojęcia „organizacja zawodowa”. W uzasadnieniu postanowienia z 8 stycznia 2002 r. (T 64/01, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 58) Trybunał podtrzymał pogląd wyrażony w uzasadnieniu postanowienia z dnia 30 maja 2000 r. (U. 5/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 114), zgodnie z którym Konstytucja wyraźnie odróżnia wolność podejmowania działalności gospodarczej od wolności wykonywania zawodu (art. 17 ust. 2 zd. 2). Ochrona interesów gospodarczych i ochrona interesów zawodowych odbywa się na różnych płaszczyznach, choć płaszczyzny te mogą mieć pewne punkty styczne. Konstytucja wymienia - oprócz samorządu terytorialnego (art. 163-172) - samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego (art. 17 ust. 1), a także inne rodzaje samorządu (art. 17 ust. 2), w tym - samorząd gospodarczy (art. 61 ust. 1). Mimo podobieństwa nazwy, konstytucyjny status tych samorządów nie jest tożsamy. Jeżeli ogólnokrajowe władze samorządu zawodowego, które są „organizacjami zawodowymi” w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, mają prawo występować z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego, to w konsekwencji nie można przyjąć, że analogiczne uprawnienie przysługuje ogólnokrajowym władzom innych samorządów.

4. Trybunał Konstytucyjny zwraca również uwagę na treść art. 191 ust. 1 pkt 4 ustawy zasadniczej, z której wynika, że zdolność wnioskowa została przyznana trzem różnym podmiotom, ale w obrębie jednego przepisu. Związki zawodowe i organizacje pracodawców zrzeszają osoby będące jedną ze stron stosunku pracy. Z kolei organizacje zawodowe zrzeszają osoby wykonujące stale i w celach zarobkowych wyodrębniony zawód, a więc osoby, które także świadczą pracę, nie pozostając jednak w stosunku podporządkowania. W ocenie Trybunału, intencją ustrojodawcy było zatem objęcie ochroną tylko takich interesów tych podmiotów, które mają pewien wspólny mianownik. Są to odpowiednio: interesy pracownicze, interesy pracodawców w związku z zatrudnianiem pracowników oraz interesy związane z wykonywaniem zawodu. Wykładnia taka oznacza, że wskazane wyżej podmioty mogą w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym kwestionować wyłącznie te akty normatywne, które w bezpośredni sposób kształtują relacje pomiędzy pracownikiem a pracodawcą (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Wystąpienie z wnioskiem nie może tym samym stanowić środka ochrony wszystkich praw bądź interesów, związanych z działalnością podmiotów legitymowanych na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, w szczególności zaś - szeroko rozumianych interesów gospodarczych i majątkowych, przysługujących osobom zrzeszonym w tych organizacjach (por. postanowienia TK z: 17 marca 2003 r., Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2000, poz. 11; 20 czerwca 2005 r., Tw 16/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 212; 8 sierpnia 2005 r., Tw 30/05, OTK ZU nr 6/B/2005, poz. 215).

5. Mając na względzie powyższe wyjaśnienia, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że w świetle art. 191 ust. 1 pkt 4 ustawy zasadniczej, Krajowa Rada Drobiarstwa nie jest podmiotem uprawnionym do złożenia wniosku w sprawie abstrakcyjnej kontroli zgodności norm.

Wnioskodawca nie spełnia kryteriów podmiotowych stawianych organizacji zawodowej. Jego członkami nie są bowiem osoby fizyczne, ale podmioty gospodarcze prowadzące działalność związaną z hodowlą, produkcją, przetwórstwem drobiarskiego, jak również podmioty gospodarcze prowadzące działalność wytwórczą, handlową, budowlaną i usługową na rzecz drobiarstwa. W konsekwencji, celem działania Krajowej Rady Drobiarstwa nie jest ochrona wykonywania zawodu, lecz ochrona interesów gospodarczych podmiotów w niej zrzeszonych. Świadczy o tym wyraźnie zakres zaskarżenia sformułowany w rozpatrywanym wniosku, zwłaszcza zaś zarzuty odnoszące się do naruszenia konstytucyjnych zasad wolności działalności gospodarczej (art. 22) i społecznej gospodarki rynkowej (art. 20).

Stwierdzony wyżej brak legitymacji Krajowej Rady Drobiarstwa do wszczęcia postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym uzasadnia niedopuszczalność wydania orzeczenia. Okoliczność ta, zgodnie z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, stanowi podstawę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.

1

4