218/6B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 7 listopada 2005 r.

Sygn. akt Tw 36/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marek Mazurkiewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców o stwierdzenie zgodności:

1) § 3-45 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać taksometry elektroniczne (Dz. U. Nr 108, poz. 1014) z art. 9 pkt 3 i 5 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441) oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) § 11 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać taksometry elektroniczne (Dz. U. Nr 108, poz. 1014) z art. 20, art. 22, art. 32 oraz art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

3) § 5 ust. 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.) z art. 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

4) § 3 ust. 2 pkt 3a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.) z art. 1 ust. 1 i art. 52 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

5) § 5 ust. 2 pkt 1b oraz § 5 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.) z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

6) § 4 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.) z art. 17 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe (Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601) oraz art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

7) art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050 ze zm.) z art. 20 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE:

W dniu 20 lipca 2005 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców o zbadanie zgodności § 3-45 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać taksometry elektroniczne (Dz. U. Nr 108, poz. 1014) z art. 9 pkt 3 i 5 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. z 2004 r. Nr 243, poz. 2441) oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji; § 11 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 czerwca 2003 r. w sprawie wymagań metrologicznych, którym powinny odpowiadać taksometry elektroniczne (Dz. U. Nr 108, poz. 1014) z art. 20, art. 22, art. 32 oraz art. 217 Konstytucji; § 5 ust. 7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.) z art. 22 Konstytucji; § 3 ust. 2 pkt 3a rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.) z art. 1 ust. 1 i art. 52 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji; § 5 ust. 2 pkt 1b oraz § 5 ust. 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.) z art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) oraz art. 92 ust. 1 Konstytucji; § 4 ust. 4 pkt 1 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 lipca 2002 r. w sprawie kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące, oraz warunków stosowania tych kas przez podatników (Dz. U. Nr 108, poz. 948 ze zm.) z art. 17 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe (Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601) oraz art. 92 ust. 1 i art. 217 Konstytucji oraz art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 2001 r. o cenach (Dz. U. Nr 97, poz. 1050 ze zm.) z art. 20 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 7 września 2005 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia braków formalnych wniosku, przez powołanie przepisu prawa lub statutu wskazującego, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania Związku oraz doręczenie 5 egzemplarzy wyciągu z protokołu posiedzenia Zarządu Krajowego Związku, pozwalającego stwierdzić podjęcie uchwały zgodnie ze statutem organizacji.

W piśmie z 13 września 2005 r. wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm., dalej: ustawa o TK), wszczęcie postępowania przed Trybunałem następuje na podstawie wniosku, pytania prawnego albo skargi konstytucyjnej uprawnionego podmiotu. Wyliczenie tych podmiotów, które mogą występować z wnioskami do Trybunału Konstytucyjnego zawarte jest bezpośrednio w Konstytucji. Po pierwsze, z wnioskiem mogą wystąpić podmioty legitymowane ogólnie, wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji (m.in. Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokurator Generalny, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Rzecznik Praw Obywatelskich). Przysługuje im możliwość kwestionowania każdego aktu normatywnego, o ile podlega on kognicji Trybunału Konstytucyjnego zgodnie z art. 188 Konstytucji. Drugą grupę stanowią podmioty wskazane w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, którym przysługuje legitymacja szczególna. Ma ona charakter przedmiotowo ograniczony i pozwala na kwestionowanie wyłącznie tych aktów normatywnych, które dotyczą spraw objętych zakresem działania wnioskodawców określonych w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji. Takie ukształtowanie legitymacji szczególnej wynika bezpośrednio z treści art. 191 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie wypowiadał się na temat przesłanki określonej w art. 191 ust. 2 Konstytucji wskazując, iż pojęcie spraw objętych zakresem działania jest w przypadku podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji wyraźnie ograniczone. Dotyczy wyłącznie tych aktów normatywnych, które bezpośrednio kształtują relacje pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Tego rodzaju stanowisko Trybunału opiera się na wykładni art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z ust. 2 Konstytucji. Już pobieżna analiza tej regulacji pozwala stwierdzić, iż uprawnienie do inicjowania abstrakcyjnej kontroli norm przyznane zostało trzem różnym podmiotom, ale w obrębie jednego przepisu ustawy zasadniczej. Prowadzi to zdaniem Trybunału Konstytucyjnego do wniosku, iż intencją ustrojodawcy było przyznanie ochrony tylko takim interesom tychże organizacji, które mają pewien wspólny mianownik. Są to zatem odpowiednio interesy pracodawców w związku z zatrudnianiem pracowników, interesy pracownicze oraz interesy związane z wykonywaniem zawodu (por. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z: 17 marca 2003 r., Tw 63/02, OTK ZU nr 1/B/2003, poz. 11; 25 lutego 2003 r., Tw 77/02, OTK ZU nr 3/B/2003, poz. 163; 19 marca 2003 r., Tw 73/02, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 80; 21 maja 2003 r., Tw 6/03, OTK ZU nr 2/B/2003, poz. 85).

Jak wynika z treści wniosku Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców, wnioskodawca kwestionuje szereg przepisów dotyczących wymagań metrologicznych, jakim powinny odpowiadać taksometry elektroniczne (pkt 1-2 petitum wniosku) oraz kryteriów i warunków technicznych, którym muszą odpowiadać kasy rejestrujące (pkt 3-6). Zarzuty wskazane we wniosku dotyczą także regulacji, odnoszących się do określania cen urzędowych za usługi przewozowe (pkt 7). Mając to na względzie należy stwierdzić, iż kwestionowane przez wnioskodawcę akty normatywne w bezpośredni sposób wpływają na kształtowanie gospodarczych interesów podmiotów zrzeszonych w Niezależnym Związku Zawodowym Kierowców. Nie odnoszą się one natomiast w żaden sposób do sfery ich interesów pracowniczych, jako podmiotów prowadzących zawodowo pojazdy lądowe oraz pracujących na rzecz transportu (§ 5 statutu Związku). W świetle wskazanego wyżej sposobu rozumienia zakresu legitymacji procesowej związku zawodowego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym należy stwierdzić, iż kwestionowane przepisy nie należą do zakresu spraw, które mogłyby stanowić podstawę wystąpienia przez Niezależny Związek Zawodowy Kierowców z wnioskiem w trybie abstrakcyjnej kontroli norm (w ramach art. 191 ust. 2 Konstytucji). Stanowi to przesłankę odmowy nadania dalszego biegu wnioskowi pochodzącemu od tej organizacji.

Należy jednocześnie podkreślić, iż powyższe stanowisko Trybunału dotyczy rozumienia przesłanki spraw objętych zakresem działania wyłącznie w stosunku do podmiotów wskazanych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Nie wyklucza zatem, możliwości domagania się kontroli przepisów kształtujących sferę interesów gospodarczych poszczególnych podmiotów przez każdego z wnioskodawców o ogólnej legitymacji w postępowaniu przed Trybunałem, wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji.

Na marginesie powyższych rozważań należy zwrócić uwagę, iż Niezależny Związek Zawodowy Kierowców, jako organizacja powołana do reprezentowania i obrony praw oraz zawodowych i socjalnych interesów zrzeszonych w nim pracowników nie może domagać się zbadania danego aktu normatywnego z punktu widzenia takich wzorców kontroli, które określają prawa i obowiązki wszystkich obywateli. Istotą działania każdego związku zawodowego jest bowiem ochrona i reprezentacja praw związanych z pracowniczym statusem jego członków. Zadaniem związków zawodowych nie jest natomiast obrona konstytucyjnych praw i wolności wszystkich obywateli. Wyklucza to dopuszczalność domagania się przez wnioskodawcę kontroli konstytucyjności poszczególnych przepisów, z punktu widzenia przywołanego we wniosku art. 1 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych. Przepis ten formułuje bowiem ogólne prawo do ochrony danych osobowych, które przysługuje nie tylko członkom Niezależnego Związku Zawodowego Kierowców, ale wszystkim obywatelom. Należy zatem stwierdzić, iż nie reguluje on spraw należących do zakresu działania związku zawodowego jako takiego lub tych spraw, które bezpośrednio dotyczyłyby uprawnień jego członków jako pracowników.

Mając na uwadze powyższe, Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.

3