6/1/B/2006

POSTANOWIENIE

z dnia 5 października 2005 r.

Sygn. akt Tw 37/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Kościoła Nowego Przymierza w Lublinie o stwierdzenie zgodności:

art. 148 § 1 i § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

postanawia:

odmówić nadania wnioskowi dalszego biegu.

UZASADNIENIE:

W dniu 19 lipca 2005 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Kościoła Nowego Przymierza w Lublinie o stwierdzenie zgodności art. 148 § 1 i § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) z art. 32 Konstytucji.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 sierpnia 2005 r. wezwano wnioskodawcę do usunięcia, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku, poprzez: doręczenie 5 egzemplarzy (oryginału i 4 kopii) uchwały odpowiedniego organu wnioskodawcy w przedmiocie złożenia wniosku do Trybunału Konstytucyjnego; dołączenie wyciągu z protokołu (o ile uprawniony organ ma charakter kolegialny) pozwalającego stwierdzić podjęcie uchwały zgodnie ze statutem Kościoła; powołanie przepisu wskazującego, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy; doręczenie 4 kopii wniosku; doręczenie 5 egzemplarzy aktualnego statutu Kościoła, doręczenie 5 egzemplarzy aktualnego wyciągu z rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych.

W dniu 22 sierpnia 2005 r. wpłynęło do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca odniósł się do stwierdzonych przez Trybunał braków formalnych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej: ustawa o Trybunale Konstytucyjnym) wniosek przedstawiony przez kościół lub inny związek wyznaniowy podlega wstępnemu rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym. W postępowaniu tym Trybunał Konstytucyjny, w składzie jednego sędziego, bada, czy złożony wniosek odpowiada wymogom formalnym, czy nie jest oczywiście bezzasadny, a także czy pochodzi od uprawnionego podmiotu.

W myśl art. 191 ust. 1 pkt 5 oraz ust. 2 Konstytucji kościoły i inne związki wyznaniowe mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności aktu normatywnego z Konstytucją wyłącznie w odniesieniu do aktów dotyczących spraw objętych ich zakresem działania. Konieczne jest zatem dokonanie oceny dopuszczalności wniosku ze względu na charakter sprawy, której dotyczy i jej związku z działalnością kościoła wnoszącego o zbadanie hierarchicznej zgodności norm.

Status kościołów i innych związków wyznaniowych reguluje Konstytucja. Art. 25 gwarantuje im równouprawnienie oraz poszanowanie ich autonomii. Art. 53 ustawy zasadniczej dotyczy natomiast wolności religijnej przyznanej jednostkom. Samo pojęcie kościołów lub innych związków wyznaniowych zdefiniowane jest w ustawie z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz. U. z 2000 r. Nr 26, poz. 319 ze zm.), według której są one organizacjami, zakładanymi w celu wyznawania i szerzenia wiary religijnej, posiadającymi własny ustrój, doktrynę i obrzędy kultowe (art. 2 pkt 1 ustawy o wolności sumienia i wyznania). Ich legitymacja do inicjowania postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym dotyczy więc spraw wyznania i kultu, a także organizacji wewnętrznej, równouprawnienia i swobody działalności kościołów, gwarantowanych przez Konstytucję i wspomnianą ustawę. Nie można natomiast zaliczyć do spraw objętych zakresem działania związków wyznaniowych, w rozumieniu art. 191 ust. 2 Konstytucji, oceny celowości przywrócenia kary śmierci jako takiej.

2. Konstytucyjna zasada równości, wyrażona w art. 32 ustawy zasadniczej nie może stanowić samodzielnego wzorca kontroli konstytucyjności regulacji ustawowej inicjowanej przez kościół lub inny związek wyznaniowy. Zapewnienie równego traktowania jednostek przez władze publiczne jest zadaniem tychże władz, do których adresowany jest art. 32 Konstytucji. W ramach zdolności wnioskowej kościołów zasada równości może dotyczyć jedynie równouprawnienia kościołów i związków wyznaniowych, gwarantowanego przez art. 25 ust. 1 ustawy zasadniczej. Szeroko na ten temat wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 2 kwietnia 2003 r. (K 13/02, OTK ZU nr 4/A/2003, s. 388-390). Stwierdził wówczas, iż nie ma potrzeby powoływania się na art. 32, a jedynie na art. 25 Konstytucji, który całościowo reguluje sprawy związane z równouprawnieniem kościołów. Ponadto do zakresu legitymacji wnioskowej kościołów nie można zaliczyć kwestii abstrakcyjnie rozumianej równości jednostek.

3. Trybunał Konstytucyjny stwierdza także, iż zagadnienie braku w polskim systemie prawnym kary śmierci nie może być przedmiotem postępowania przed Trybunałem. Rola powierzona Trybunałowi Konstytucyjnemu przez ustrojodawcę polega na eliminowaniu z porządku prawnego norm niezgodnych z regulacjami wyższego rzędu, nie zaś na stanowieniu nowych norm. Trybunał Konstytucyjny, będąc „negatywnym ustawodawcą”, może orzekać jedynie w kwestii oceny zgodności istniejących regulacji z normami względem nich nadrzędnymi, natomiast niedopuszczalne jest wypowiadanie się w kwestii braku regulacji ustawowej, o co wnosi wnioskodawca. Stanowiłoby to wkroczenie w sferę prawodawstwa, zastrzeżoną na mocy Konstytucji dla innych organów państwa. Należy zatem uznać, że wniosek Kościoła Nowego Przymierza w Lublinie jest również z tego powodu niedopuszczalny w rozumieniu art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

4. Aby Trybunał Konstytucyjny mógł podjąć postępowanie w przedmiocie abstrakcyjnej kontroli norm muszą być spełnione pewne istotne warunki proceduralne. Pierwszym z nich jest prawidłowo wyrażona wola wystąpienia do Trybunału z wnioskiem o wszczęcie kontroli. Oznacza to, że organ kościoła, posiadający na podstawie statutu stosowne kompetencje, winien podjąć uchwałę w przedmiocie złożenia wniosku do Trybunału. Uchwała ta musi w sposób jednoznaczny wyrażać wolę zainicjowania postępowania oraz jasno określać przedmiot zaskarżenia i wzorzec kontroli. Jedynie na podstawie takiej, prawidłowo (zgodnie ze statutem kościoła) podjętej uchwały możliwe jest sporządzenie wniosku. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przestrzeganie powyższej procedury jest warunkiem koniecznym skutecznego wszczęcia postępowania (por. postanowienia TK z: 10 maja 2005 r., Tw 7/05, (OTK ZU nr 3/B/2005, poz. 108) i 27 stycznia 2004 r., Tw 31/03, OTK ZU nr 1/B/2004, poz. 10). Dostarczona przez wnioskodawcę uchwała nie spełnia powyższych warunków, gdyż nie określa w sposób jednoznaczny wzorca kontroli, a więc konkretnego przepisu Konstytucji, a jedynie przywołuje ustawę zasadniczą jako całość.

5. Ponadto wnioskodawca nie doręczył w terminie 7 dni uchwały odpowiedniego organu kościoła oraz aktualnego wyciągu z rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych, prowadzonego przez ministra właściwego do spraw wyznań religijnych. Nadesłał jedynie nieuwierzytelnione kopie dokumentów z 1997 roku dotyczących wpisu w rejestrze kościołów i związków wyznaniowych. Tym samym nie wykonał on zarządzenia sędziego z dnia 8 sierpnia 2005 r., wydanego pod rygorem odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu, wzywającego do usunięcia braków formalnych. Dodatkowo wnioskodawca nie spełnił wymogu powołania się na przepis prawa lub statutu, wskazujący, że kwestionowana regulacja dotyczy spraw objętych zakresem jego działania, nałożonego przez art. 32 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Te zaś okoliczności, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, stanowią również samodzielną przesłankę odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu.

Ze wszystkich powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.

3