236

POSTANOWIENIE

z dnia 21 listopada 2002 r.

Sygn. akt Tw 62/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jadwiga Skórzewska-Łosiak

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym wniosku Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy w sprawie zgodności:

art. 133 ust. 1 i 2 oraz art. 166 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2001 r. Nr 46, poz. 499 ze zm.) z art. 96 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu wnioskowi.

UZASADNIENIE:

27 września 2002 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy w sprawie zgodności art. 133 ust. 1 i 2 oraz art. 166 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2001 r. Nr 46, poz. 499 ze zm.) z art. 96 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 22 października 2002 r. wezwano do uzupełnienia w terminie 7 dni braków formalnych poprzez doręczenie oryginału lub uwierzytelnionego odpisu oraz 4 kopii uchwały Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy z 30 sierpnia 2002 r. (Nr 2/VIII/2002) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego i wskazania umocowanego przedstawiciela do reprezentowania przed Trybunałem Konstytucyjnym.

Pismem z 4 listopada 2002 r. wnioskodawca uzupełnił braki.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Art. 191 ust. 1 Konstytucji RP zawiera enumeratywne wyliczenie podmiotów, które mogą wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawach określonych w art. 188 Konstytucji. Przepis ten wymienia dwie grupy podmiotów uprawnionych. Po pierwsze - z wnioskiem w sprawach, o których mowa w art. 188 Konstytucji wystąpić mogą podmioty legitymowane generalnie, wyliczone w art. 191 ust. l pkt l Konstytucji. Drugą grupę stanowią podmioty dysponujące legitymacją szczególną - to znaczy takie, które mogą wystąpić z wnioskiem jedynie w przypadku, gdy akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem ich działalności. Na podkreślenie zasługuje, że w konstrukcji przyjętej przez ustrojodawcę legitymacja do inicjowania przez te podmioty postępowań przed Trybunałem Konstytucyjnym związana jest nierozerwalnie z zakresem (treścią) wniosku. Innymi słowy legitymacja ta przysługuje jedynie w odniesieniu do wyraźnie określonej, wąskiej kategorii aktów prawnych ściśle związanych z przedmiotem działalności podmiotu legitymowanego. Na takie właśnie ukształtowanie legitymacji indywidualnej wskazuje wyraźnie treść art. 191 ust 2 Konstytucji. Warto jednocześnie podkreślić, że już sam fakt przyznania prawa inicjowania postępowań przed TK podmiotom, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, nawet w tak ograniczonym zakresie, jaki wynika z treści art. 191 ust. 2 Konstytucji, stanowi ustrojowy wyjątek. Dlatego też legitymacja podmiotów mogących wystąpić z wnioskiem o kontrolę aktu normatywnego objętego zakresem ich działania winna być rozumiana w sposób ścisły, a wszelka interpretacja rozszerzająca jest w tym zakresie niedopuszczalna (por. postanowienie TK z 28 czerwca 2000 r., U. 1/00, OTK ZU nr 5/2000).

Trybunał w obecnym składzie podtrzymuje twierdzenie zawarte w uzasadnieniu wyroku z 18 listopada 1998 r., K. 20/98 (OTK ZU nr 1/1999), że “powiązanie sprawy wnoszonej do Trybunału z określonym ustawowo zakresem działania wnioskodawcy należy interpretować w sposób ścisły. Oznacza to, że wniosek złożony do Trybunału musi być bezpośrednio związany z interesem prawnym danej organizacji jako takiej lub interesem prawnym członków tej organizacji, do którego reprezentowania organizacja została powołana”. Podobne stanowisko Trybunał przyjął w postanowieniu z 3 września 1998 r., U. 1/98 (OTK ZU nr 5/1998), gdzie uznał, że powoływanie się związku zawodowego m.in. na realizację celów ogólnospołecznych nie daje podstaw do wystąpienia z wnioskiem o stwierdzenie zgodności kwestionowanych przepisów prawa z Konstytucją.

Uzasadniając swoją legitymację do wystąpienia z wnioskiem w niniejszej sprawie Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy powołał się wyłącznie na postanowienia Statutu, zgodnie z którym jednym z celów Związku są działania “w sprawach dotyczących systemu opieki zdrowotnej w Polsce, wykonywania zawodu lekarza, praw pacjentów i praw pracowniczych”. Wnioskodawca ograniczył się do stwierdzenia, że będące przedmiotem zaskarżenia przepisy art. 133 ust. 1 i 2 oraz art. 166 ustawy z dnia 12 kwietnia 2001 r. - Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2001 r. Nr 46, poz. 499 ze zm.) pozostają w istotnym związku z zakresem jego działania. Zdaniem wnioskodawcy, kwestionowane przepisy uniemożliwiają uzdrowienie funkcjonowania państwa, co stoi na przeszkodzie stworzeniu w naszym kraju “odpowiedniego i racjonalnego systemu opieki zdrowotnej”.

Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz. U. Nr 55, poz. 234 ze zm.), celem związków zawodowych jest reprezentowanie i obrona godności, praw, interesów zawodowych i socjalnych ludzi pracy (por. art. 1 ust. 1, art. 2 i 4 ustawy o związkach zawodowych). Tak rozumiany cel ogranicza zakres działania każdego związku zawodowego, w tym również Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy. Mając powyższe na względzie Trybunał Konstytucyjny stwierdza, iż brak jest związku pomiędzy zaskarżonymi przepisami, a zakresem zadań Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Lekarzy. Prezentowany przez wnioskodawcę tok rozumowania mógłby, wbrew intencji ustrojodawcy, prowadzić do nieuprawnionych tez, utożsamiających każdą regulację prawną dotyczącą obywateli, z zakresem działania związku zawodowego.

Trybunał Konstytucyjny pragnie podkreślić, iż w świetle jednoznacznego brzmienia art. 100 ust. 3 Konstytucji, który stanowi, że “zasady i tryb zgłaszania kandydatów, przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów określa ustawa”, nie ulega wątpliwości, że ustalanie progów wyborczych oraz dokonywanie podziału mandatów pomiędzy uprawnione listy okręgowe, należy z mocy ustawy zasadniczej, do wyłącznego zakresu działania ustawodawcy.

W świetle powyższego należy podkreślić, że możliwość oddziaływania na kształtowanie przepisów dotyczących zasad i trybu przeprowadzania wyborów oraz warunków ich ważności, nie mieści się w sposób oczywisty w zakresie działania związku zawodowego. Należy zatem uznać, że Ogólnopolski Związek Zawodowy Lekarzy nie posiada czynnej legitymacji procesowej do kwestionowania przed Trybunałem Konstytucyjnym, w trybie kontroli abstrakcyjnej norm, regulacji wskazanych w jego wniosku z 24 września 2002 r.

Biorąc pod uwagę wskazane wyżej okoliczności Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.