4/1/B/2009

POSTANOWIENIE

z dnia 12 lutego 2009 r.

Sygn. akt Tw 10/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Stanisław Biernat - przewodniczący

Janusz Niemcewicz - sprawozdawca

Marek Kotlinowski,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 sierpnia 2008 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Leoncin,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE

1. W dniu 28 marca 2008 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Rady Gminy Leoncin o zbadanie zgodności art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874, ze zm.; dalej: ustawa o transporcie drogowym) oraz art. 8 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 180, poz. 1497; dalej: ustawa nowelizująca) z art. 2, art. 20, art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji.

2. Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 10 czerwca 2008 r. wnioskodawca został wezwany do usunięcia, w terminie 7 dni od daty doręczenia zarządzenia, braków formalnych wniosku przez: powołanie przepisu prawa wskazującego, że art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie drogowym oraz art. 8 ustawy nowelizującej dotyczą spraw objętych zakresem działania Rady Gminy Leoncin; doręczenie oryginału uchwały Rady Gminy Leoncin z 5 lutego 2008 r. (nr XV/6/08) w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego; wskazanie umocowanego przedstawiciela do reprezentowania wnioskodawcy w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym.

3. W piśmie z 23 czerwca 2008 r. pełnomocnik wnioskodawcy odniósł się do stwierdzonych braków formalnych wniosku.

4. Postanowieniem z 20 sierpnia 2008 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi.

4.1. Uzasadniając odmowę nadania dalszego biegu wnioskowi, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wskazane przez wnioskodawcę art. 7 i art. 15 ustawy o transporcie drogowym, określające kompetencje wójta (organu wykonawczego gminy) w sprawach udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany lub cofnięcia licencji w zakresie transportu drogowego w przewozach taksówką, nie mogą być uznane za podstawę legitymacji procesowej Rady Gminy Leoncin (organu stanowiącego) do wystąpienia o kontrolę przepisów, będących przedmiotem rozpatrywanego wniosku.

4.2. Trybunał Konstytucyjny ustalił ponadto, że między zaskarżonym art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie, wprowadzającym zakazy, które dotyczą wyposażenia pojazdów i obowiązują przy wykonywaniu przewozów okazjonalnych w krajowym transporcie drogowym, a powołanym przez wnioskodawcę art. 15 ust. 7 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. - Prawo przewozowe (Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601, ze zm.; dalej: prawo przewozowe), umożliwiającym podjęcie przez radę gminy uchwały wprowadzającej obowiązek dodatkowych oznaczeń i dodatkowego wyposażenia technicznego w odniesieniu do taksówek, nie istnieje związek o takim charakterze, który uprawniałby Radę Gminy Leoncin do wnioskowania o zbadanie zgodności zaskarżonych przepisów.

4.3. Trybunał Konstytucyjny uznał również, że złożony wniosek nie tylko z uwagi na przedmiot zaskarżenia, ale również ze względu na wskazane wzorce kontroli (tzn. art. 2, art. 20, art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 32) świadczy o takiej aktywności Rady Gminy Leoncin, której celem nie jest obrona interesu lokalnego, ale interesu ogólnospołecznego (tzn. interesu przedsiębiorców wykonujących przewozy okazjonalne w krajowym transporcie drogowym).

4.4. Wobec braku przepisu prawa materialnego, pozwalającego jednoznacznie ustalić, że zaskarżone przepisy należą do zakresu działania wnioskodawcy, a także mając na względzie, że „organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa” (art. 7 Konstytucji), Trybunał Konstytucyjny stwierdził w zaskarżonym postanowieniu brak legitymacji procesowej Rady Gminy Leoncin do wszczęcia postępowania w przedmiotowej sprawie.

5. W zażaleniu z 1 września 2008 r. pełnomocnik Rady Gminy Leoncin wniósł „o uchylenie zaskarżonego postanowienia i skierowanie przedmiotowego wniosku do rozpoznania na rozprawie”. Pełnomocnik złożył również pismo procesowe „w uzupełnieniu zażalenia z 1 września 2008 r.”, które wpłynęło do Trybunału 23 października 2008 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK), wnioskodawcy przysługuje prawo wniesienia zażalenia na postanowienie Trybunału Konstytucyjnego o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu. Trybunał, w składzie trzech sędziów, rozpatruje zażalenie na posiedzeniu niejawnym (art. 25 ust. 3 lit. b w zw. z art. 36 ust. 6-7 ustawy o TK). Trybunał Konstytucyjny bada w szczególności, czy wydając zaskarżone postanowienie, prawidłowo stwierdził istnienie przesłanek odmowy nadania wnioskowi dalszego biegu. Oznacza to, że Trybunał na etapie rozpoznania zażalenia analizuje przede wszystkim te zarzuty, które mogą podważyć trafność ustaleń przyjętych za podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia.

2. Trybunał Konstytucyjny przypomina, że Rada Gminy Leoncin zaskarżyła art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie drogowym w brzmieniu: „przy wykonywaniu przewozów okazjonalnych w krajowym transporcie drogowym pojazdem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą zabrania się: umieszczania i używania w pojeździe taksometru, umieszczania na pojeździe oznaczeń z nazwą, adresem oraz telefonem przedsiębiorcy, umieszczania na dachu pojazdu lamp lub innych urządzeń technicznych”. Wnioskodawca, argumentując niezgodność z art. 2, art. 20, art. 22 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 32 Konstytucji, twierdzi, że kwestionowany przepis wprowadza nieuzasadnione interesem publicznym oraz nieproporcjonalne ograniczenie działalności gospodarczej w zakresie wykonywania przewozów drogowych przez przedsiębiorców, co stanowi pogwałcenie zasad wolności gospodarczej i wolności konkurencji, a także równego traktowania przedsiębiorców.

Rada Gminy Leoncin uznała za podstawę swojej legitymacji w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym art. 15 ust. 7 prawa przewozowego, zgodnie z którym „rada gminy (...) może wprowadzić obowiązek stosowania dodatkowych oznaczeń i dodatkowego wyposażenia technicznego w odniesieniu do taksówek”.

3. W zażaleniu pełnomocnik wnioskodawcy skoncentrował się na wykazaniu, że Trybunał Konstytucyjny, stwierdzając brak legitymacji procesowej Rady Gminy Leoncin do wszczęcia postępowania w przedmiotowej sprawie, niesłusznie wskazał - jako przesłankę uzasadniającą odmowę nadania wnioskowi dalszego biegu - brak przepisu prawa materialnego, pozwalającego jednoznacznie ustalić, że zaskarżone przepisy (w szczególności art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie) należą do zakresu działania wnioskodawcy.

Zdaniem pełnomocnika wnioskodawcy, „art. 18 ust. 5 zawiera takie regulacje, które odnoszą się bezpośrednio do kompetencji rady gminy. Art. 18 ust. 5 lit. c wprowadza zakaz umieszczania na dachu pojazdu lamp lub innych urządzeń technicznych. W ten sposób ustawodawca wkroczył w kompetencje rady gminy, w taki sposób, który uniemożliwia skutecznie realizację władczą kompetencji zapisanej w art. 15 ust. 7 ustawy prawo przewozowe”. Pełnomocnik twierdzi również, że „nie sposób zgodzić się ze stanowiskiem zawartym w kwestionowanym postanowieniu w takim zakresie, w którym ograniczona została kompetencja rady gminy do >>swoiście rozumianego lokalnego bezpieczeństwa uczestników przewozu<<”, ponieważ „takiego wniosku nie da się wyprowadzić ani z treści art. 15 ust. 7 prawa przewozowego ani z redakcji ust. 1-6 tego przepisu. Przeciwnie - zasady bezpieczeństwa stanowią przedmiot przepisów porządkowych, których uchwalenie stanowi również kompetencję rady gminy, w odniesieniu do gminnego transportu zbiorowego i przewozu osób taksówkami”.

3.1. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę na treść art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, ze zm.; dalej: ustawa o samorządzie gminnym), zgodnie z którą do właściwości rady gminy należą wszystkie sprawy pozostające w zakresie działania gminy, o ile ustawy nie stanowią inaczej. Stosownie zaś do art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o transporcie drogowym, zasady podejmowania i wykonywania krajowego transportu drogowego określa właśnie ustawa o transporcie drogowym (będąca, w myśl art. 87 ust. 1 Konstytucji, źródłem powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej), nie zaś - co oczywiste - uchwała rady gminy (będąca aktem prawa miejscowego, mającym, zgodnie z art. 87 ust. 2 Konstytucji, moc powszechnie obowiązującą wyłącznie na obszarze działania rady gminy, która ją podjęła).

Ponadto, w świetle art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, do zakresu działania gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone na rzecz innych podmiotów. Na podstawie art. 66 ust. 5 prawa o ruchu drogowym, kompetencja określenia warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia została powierzona ministrowi właściwemu do spraw transportu (w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz Ministrem Obrony Narodowej). Przedmiotowe kwestie znalazły uregulowanie w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2003 r. Nr 32, poz. 262, ze zm.; dalej: rozporządzenie w sprawie warunków technicznych pojazdów).

Zasady wykonywania krajowego transportu drogowego, ustalone przede wszystkim w ustawie o transporcie drogowym, mają charakter powszechnie obowiązujący, tzn. są adresowane do wszystkich przewoźników na terenie całego kraju, niezależnie od terytorialnego zasięgu świadczonych przez nich usług. Nie ulega zatem wątpliwości, że rada gminy nie posiada kompetencji do zawieszenia lub uchylenia w drodze uchwały (aktu prawa miejscowego) zakazów kształtowanych przez kwestionowany art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie drogowym.

3.2. Z powyższych względów, Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym uchwała rady gminy podjęta na podstawie art. 15 ust. 7 prawa przewozowego może kształtować jedynie nieprzewidziane ustawą (np. art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie) lub powszechnie obowiązującym aktem wykonawczym (np. rozporządzeniem w sprawie warunków technicznych pojazdów) elementy wyposażenia taksówki. Chodzi tu wyłącznie - co znajduje uzasadnienie, w szczególności w treści art. 6 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym - o takie elementy, których instalacja jest konieczna z punktu widzenia swoiście rozumianego lokalnego bezpieczeństwa uczestników przewozu.

3.3. Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny w obecnym składzie w pełni podtrzymuje i podziela stanowisko wyrażone w zaskarżonym postanowieniu, zgodnie z którym stwierdzony brak legitymacji Rady Gminy Leoncin do wystąpienia o kontrolę art. 18 ust. 5 ustawy o transporcie oraz art. 8 ustawy nowelizującej stanowił, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 w zw. z art. 191 ust. 2 Konstytucji, wystarczającą przesłankę odmowy nadania wnioskowi dalszemu biegu.

4. Trybunał Konstytucyjny odniósł się również do pisma procesowego, które pełnomocnik wnioskodawcy złożył w „uzupełnieniu zażalenia z 1 września 2008 r.” (wpłynęło 23 października 2008 r.).

Na wstępie należy przypomnieć, że postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z 20 sierpnia 2008 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Rady Gminy Leoncin zostało doręczone pełnomocnikowi wnioskodawcy 25 sierpnia 2008 r. Tym samym zażalenie nadane w placówce pocztowej 1 września 2008 r. (data stempla pocztowego) zostało wniesione z zachowaniem 7-dniowego terminu, który upłynął 2 września 2008 r. (art. 36 ust. 4 ustawy o TK).

Trybunał Konstytucyjny podkreśla, że ustawa o TK nie przewiduje możliwości „uzupełnienia” zażalenia. Stąd Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 36 ust. 5 ustawy o TK, pozostawił bez rozpoznania pismo procesowe, które wpłynęło do Trybunału 23 października 2008 r. „w uzupełnieniu zażalenia z 1 września 2008 r.”.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny orzekł jak w sentencji.

4