73

POSTANOWIENIE

z dnia 2 kwietnia 2003 r.

Sygn. akt Tw 61/02

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jadwiga Skórzewska-Łosiak - przewodnicząca

Andrzej Mączyński - sprawozdawca

Jerzy Stępień,

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym zażalenia na postanowienie z 4 grudnia 2002 r. o odmowie nadania dalszego biegu wnioskowi Izby Gospodarczej Projektowania Architektonicznego,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić zażalenia.

UZASADNIENIE:

18 września 2002 r. wpłynął do Trybunału Konstytucyjnego wniosek Izby Gospodarczej Projektowania Architektonicznego z 4 września 2002 r., sporządzony na podstawie uchwały Rady Izby Gospodarczej Projektowania Architektonicznego z 21 sierpnia 2002 r., o stwierdzenie zgodności art. 12 ust. 1 pkt 7 i art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 ze zm.) z art. 2, 20 i 22 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2002 r. wezwano do uzupełnienia w terminie 7 dni braków formalnych poprzez wskazanie umocowanego przedstawiciela do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego i reprezentowania przed Trybunałem; określenie kwestionowanego aktu normatywnego lub jego części; sformułowanie zarzutu niezgodności z Konstytucją (podanie wzorca kontroli); powołanie przepisu prawa wskazującego, że kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych zakresem działania wnioskodawcy; doręczenie 5 kopii uchwały odpowiedniego organu Izby Gospodarczej Projektowania Architektonicznego w sprawie wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego; doręczenie 4 kopii wniosku oraz dołączenie 5 egzemplarzy aktualnego wyciągu z rejestru sądowego stwierdzającego, że wnioskodawcą jest organizacja o zasięgu ogólnokrajowym i 5 egzemplarzy aktualnego statutu Izby Gospodarczej Projektowania Architektonicznego.

6 listopada 2002 r. wpłynęło do Trybunału Konstytucyjnego pismo, w którym wnioskodawca ustosunkował się do zarzutów wymienionych w zarządzeniu.

Postanowieniem Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2002 r. odmówiono nadania dalszego biegu wnioskowi, uzasadniając swą odmowę brakiem czynnej legitymacji procesowej Izby Gospodarczej Projektowania Architektonicznego, do występowania przed Trybunałem Konstytucyjnym w trybie abstrakcyjnej kontroli norm.

30 grudnia 2002 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło zażalenie na postanowienie z 4 grudnia 2002 r. z wnioskiem o uchylenie zaskarżonego postanowienia i nadanie dalszego biegu wnioskowi Izby Gospodarczej Projektowania Architektonicznego.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 638 ze zm.) wszczęcie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym może nastąpić na podstawie wniosku uprawnionego podmiotu.

Podmiot występujący do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności aktu normatywnego z aktem mającym wyższą pozycję w hierarchicznie zbudowanym systemie prawa obciążony jest powinnością wykazania, że należy do kręgu podmiotów uprawnionych do inicjowania postępowania w takiej sprawie. Jeżeli należy on do kręgu wskazanego w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, powinien ponadto wykazać, że kwestionowany przepis dotyczy spraw objętych jego zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji). Przesłanki te muszą być spełnione na każdym etapie postępowania. Wnioskodawca musi wykazać ich spełnienie do chwili wydania postanowienia o odmowie nadania wnioskowi dalszego biegu (por. postanowienie TK z 27 listopada 2002 r., sygn. Tw 25/02 - niepublikowane). Rozpatrując bowiem zażalenie Trybunał poprzestaje na stwierdzeniu, czy zaszły przesłanki odmowy nadania dalszego biegu w momencie wydawania tegoż postanowienia.

Trybunał w postanowieniu z 4 grudnia 2002 r. odmówił nadania dalszego biegu wnioskowi Izby Gospodarczej Projektowania Architektonicznego ze względu na brak po stronie wnioskodawcy uprawnienia do występowania z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego. W uzasadnieniu podkreślono, że brak jest podstaw, aby zaliczyć Izbę do grupy podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

W zażaleniu wnioskodawca przyznaje, że nie jest organizacją samorządu zawodowego. Podnosi natomiast, że posiada legitymację szczególną do występowania do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o dokonanie abstrakcyjnej kontroli norm jako organizacja pracodawców.

Ustawodawca przewidział dla organizacji pracodawców formę zrzeszania, którą normuje ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz. U. Nr 55, poz. 235). Aby podmiot mógł być uznany za organizację pracodawców w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji musi, co do zasady, spełniać zarówno przesłankę formalną - tzn. działać w formie przewidzianej w ustawie o organizacjach pracodawców - jak również przesłankę materialną - mieć na celu reprezentowanie i ochronę interesów pracodawców.

Izba Gospodarcza Projektowania Architektonicznego działa na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych (Dz. U. Nr 35, poz. 195 ze zm.). Nie spełnia tym samym przesłanki formalnej uznania jej za organizację pracodawców w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji.

Wnioskodawca będąc izbą gospodarczą ma na celu reprezentowanie interesów gospodarczych jej członków w zakresie ich działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej lub usługowej (art. 2 ustawy o izbach gospodarczych). Tak określona ustawowa forma organizacyjna Izby Gospodarczej Projektowania Architektonicznego odróżnia ją od organizacji pracodawców. Te drugie powołane są do ochrony praw i reprezentowania interesów pracodawców (art. 5 ustawy o organizacjach pracodawców). Trybunał uważa, że pojęcia „interesy gospodarcze” oraz „interesy pracodawców” nie są tożsame (por. postanowienie z 30 maja 2000 r., sygn. U. 5/99, OTK ZU nr 4/2000, poz. 114). Odnoszą się one zasadniczo do innych dziedzin działalności podmiotów prawa. Intencją ustawodawcy było rozdzielenie mechanizmów ochrony tychże interesów oraz przyznanie tylko jednym z nich ochrony w postaci możliwości skierowania do Trybunału Konstytucyjnego wniosku w trybie abstrakcyjnej kontroli norm przez organizację pracodawców. Konstytucja nie przyznaje natomiast takiej ochrony interesom gospodarczym. W tym kontekście należy uznać, że Izba Gospodarcza Projektowania Architektonicznego, jako podmiot powołany do ochrony interesów gospodarczych swoich członków, nie jest organizacją pracodawców w ujęciu materialnym.

Tej oceny nie zmienia okoliczność wpisania wnioskodawcy na listę organizacji pracodawców i przedsiębiorców zrzeszających dostawców lub wykonawców uprawnionych do składania środków odwoławczych w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego, tworzoną w myśl ustawy z dnia 10 czerwca 1994 r. o zamówieniach publicznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 664 ze zm.). Uznanie wnioskodawcy za „organizację pracodawców lub przedsiębiorców” na podstawie art. 79b tejże ustawy nie stanowi wystarczającej przesłanki do zakwalifikowania Izby Gospodarczej Projektowania Architektonicznego do kategorii organizacji pracodawców w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, bowiem wpisanie Izby na wspomnianą listę nastąpiło ze względu na zaliczenie jej przez ustawodawcę do kategorii „organizacji przedsiębiorców”, a nie „organizacji pracodawców”. Wynika to jednoznacznie z art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o utworzeniu Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (Dz. U. Nr 109, poz. 1158 ze zm.), na którego treść powołuje się art. 79b ustawy o zamówieniach publicznych, zaliczający podmioty działające na podstawie ustawy o izbach gospodarczych do organizacji przedsiębiorców. W świetle rozwiązań konstytucyjnych organizacja przedsiębiorców nie jest podmiotem legitymowanym do złożenia wniosku w sprawach określonych w art. 188 pkt 1-3 Konstytucji.

Zatem Izba Gospodarcza Projektowania Architektonicznego nie może być uznana za organizację pracodawców w rozumieniu art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Wnioskodawca sam przyznaje, że nie jest organizacją zawodową - co odpowiada treści postanowienia Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2002 r. W związku z tym nie może zostać zakwalifikowany do żadnej z trzech kategorii podmiotów wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji. Trybunał stwierdza tym samym, że Izba Gospodarcza Projektowania Architektonicznego nie jest podmiotem uprawnionym do złożenia do Trybunału Konstytucyjnego wniosku o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją.

Z tych względów Trybunał Konstytucyjny uznając, że zażalenie nie podważyło zasadności stanowiska zajętego w zaskarżonym postanowieniu, orzekł jak w sentencji.