Trwa ładowanie...
Zaloguj
Notowania
Przejdź na

Odpowiedzialność w spółce z o.o. Co może z niej zwolnić?

0
Podziel się:

Warunkiem poniesienia odpowiedzialności przez członków zarządu jest bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce.

Odpowiedzialność w spółce z o.o. Co może z niej zwolnić?

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ma własną odrębną od wspólników oraz członków zarządu osobowość prawną. Powoduje to, iż spółka co do zasady samodzielnie odpowiada za swoje zobowiązania. Jednakże w określonych prawem przypadkach odpowiedzialność za zobowiązania spółki może zostać przerzucona na członków jej zarządu. Odpowiedzialność ta nie ma charakteru obiektywnego i członkowie zarządu mogą zwolnić się z obowiązku zaspokojenia wierzycieli spółki.

Zgodnie z treścią art. 299 ustawy z 15 września 2000 roku Kodeks spółek handlowych Dz.U.2000.94.1037 (Dalej jako: Ksh) jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Jednakże mogą oni uwolnić się od odpowiedzialności jeżeli wykażą istnienie chociażby jednej z przesłanek określonych w art 299 § 1 Ksh tj. że:

  • we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe,
  • niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z winy członka zarządu,
  • albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Na marginesie należy zaznaczyć, iż istnieje spór zarówno w doktrynie jak i orzecznictwie, jaki charakter ma odpowiedzialność członków zarządu spółki. Dominująca obecnie koncepcja w orzecznictwie zdaje się utożsamiać odpowiedzialność członków zarządu z odpowiedzialnością o charakterze odszkodowawczym (odpowiedzialność deliktowa por. m.in. uchwała: III CZP 72/08, III CZP 142/07 ), jednakże część doktryny skłania się ku teorii o gwarancyjnym charakterze odpowiedzialności (m.in. VCSK 55/07).

Przesłanki odpowiedzialności członków zarządu

Warunkiem poniesienia odpowiedzialności przez członków zarządu jest bezskuteczność egzekucji przeciwko spółce. Pojęcie _ bezskuteczności egzekucji _ rozumiane jest bardzo szeroko. Ustalenie istnienia przedmiotowej przesłanki może nastąpić na podstawie jakiegokolwiek dowodu dopuszczalnego w postępowaniu cywilnym, który potwierdzałby w wystarczającym stopniu, że spółka nie ma majątku, który pozwalałby na zaspokojenie wierzyciela występującego przeciwko członkom zarządu (por. Wyrok Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2003 roku V CKN 416/01).

Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/95/m115551.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/obligacje;korporacyjne;-;alternatywa;dla;kredytu,89,0,1183321.html) *Pieniądze na firmę z kredytu? Nie, lepiej... * Firmy przeprowadzające emisje niepubliczne obligacji nie mają obowiązku uzyskania zgody ani poinformowania jakiegokolwiek organu państwowego. Obecnie przyjmuje się że nie jest wymagane wszczynanie postępowania egzekucyjnego przez wierzyciela lecz wystarczy, że dysponuje on tytułem wykonawczym przeciwko spółce, natomiast stan, iż egzekucja okazałaby się bezskuteczna może wykazywać w jakikolwiek inny sposób. Przy czym decydujące znaczenie ma tu stan majątku spółki z dnia zamknięcia rozprawy toczącej się przeciwko członkom zarządu (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku III CSK 12/08).

Uwolnienie się od odpowiedzialności przez członków zarządu

Zgodnie z treścią art. 299 § 2 Ksh członek zarządu może zwolnić się z odpowiedzialności, jeśli wykaże że: we właściwym czasie doszło do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki lub wszczęto wobec niej postępowanie układowe lub że brak złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcia postępowania układowego nastąpił nie z jego winy lub pomimo niezłożenia wniosku we właściwym czasie lub braku wszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł żadnej szkody. Szczególnymi zarzutami w ramach przesłanek zwalniających członka zarządu z odpowiedzialności za zobowiązania spółki są na pewno zarzuty: potrącenia, przedawnienia oraz nadużycia prawa podmiotowego.

Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie postępowania układowego we właściwym czasie

Na wstępie należy nadmienić, iż osoby zobowiązane do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości winny to uczynić w terminie 14 dni od dnia, w którym nastąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości (spółka stała się niewypłacalna lub wartość jej zobowiązań przekroczyła wartość jej majątku).

Biorąc pod uwagę przesłanki ogłoszenia upadłości częstokroć zachowanie przedmiotowego terminu jest bardzo utrudnione. Przy czym bez znaczenia pozostaje okoliczność kto złożył wniosek o ogłoszenie upadłości, nawet jeśli uczynił to inny wierzyciel spółki, ale nastąpiło to w czasie właściwym może okazać się, iż członek zarządu nie będzie ponosił odpowiedzialności. Jednakże złożenie wniosku pro forma bez zamiaru kontynuowania postępowania nie powoduje zwolnienia członka zarządu. Musi on bowiem wykazać, że dokonał wszelkich niezbędnych czynności procesowych w celu kontynuowania postępowania (por. Wyrok Sądu Najwyższego z 2 czerwca 2011 roku I CSK 574/10). Przez wszczęcie postępowania układowego należy również rozumieć postępowanie upadłościowe z możliwością zawarcia układu.

Brak winy członka zarządu

Brak winy członka zarządu oznacza, iż mimo dołożenia należytej staranności wymaganej od członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie miał możliwości stwierdzenia istnienia podstaw do ogłoszenia upadłości. Członek zarządu musi wykazać swój niezawiniony brak świadomości co do finansów spółki. Może być spowodowany np. długą, obiektywnie uzasadnioną nieobecnością. Ponadto członek zarządu będzie zwolniony z odpowiedzialności również wtedy jeśli niezwłocznie po objęciu funkcji i ustaleniu stanu interesów spółki złoży wniosek o ogłoszenie upadłości. Nie wymaga komentarza okoliczność, iż członek zarządu będzie zwolniony z odpowiedzialności jeśli jego mandat wygaśnie przed zaistnieniem stanu nakazującego zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości.

Brak szkody

Szkoda w rozumieniu art. 299 Ksh zaistnieje wtedy jeśli zgłoszenie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości w czasie właściwym doprowadziłoby do zaspokojenia wierzyciela spółki w stopniu wyższym niż w przypadku zaniechania podjęcia przedmiotowej czynności. Wykazanie przez członka zarządu braku szkody, a tym samym zwolnienie się z odpowiedzialności przewidzianej w art 299 Ksh polega na udowodnieniu, iż stopień zaspokojenia wierzyciela spółki byłby identyczny także w sytuacji zgłoszenia we właściwym czasie wniosku o ogłoszenie upadłości (por. Wyrok Sądu Najwyższego z 10 lutego 2011 r. IV CSK 335/10). Szkoda bowiem w rozumieniu art. 299 Ksh nie jest utożsamiana z wysokością wierzytelności, która przysługuje wierzycielowi przeciwko spółce, lecz właśnie stratą poniesioną przez wierzyciela w związku ze spóźnioną reakcja członków zarządu.

Zarzut potrącenia

Każdy z członków zarządu może podnieść zarzut potrącenia wierzytelności, jaka mu przysługuje względem wierzyciela spółki. Potrącenie jest formą zapłaty za zobowiązanie. Natomiast członek zarządu zawsze może uiścić kwotę zaspokajającą roszczenie wierzyciela. Jednocześnie orzecznictwo przyjmuje, że każdy z członków zarządu może w postępowaniu toczącym się przeciwko niemu, podnieść zarzut, iż spółka złożyła oświadczenie o potrąceniu wierzytelności przysługującej jej przeciwko wierzycielowi z wierzytelnością przysługującą wierzycielowi przeciwko spółce, już po uzyskaniu przez wierzyciela tytułu wykonawczego i zaistnienia stanu bezskuteczności egzekucji (por. Uchwałę Sądu Najwyższego z 17 lutego 2011 roku III CZP 129/10).

Zarzut przedawnienia

Przedawnienie roszczenia przysługujące przeciwko członkom zarządu

Terminy przedawnienia oraz możliwość podnoszenia zarzutu odnośnie zobowiązania spółki jest konsekwencją przyjęcia jednej z koncepcji o charakterze odpowiedzialności członków zarządu (gwarancyjnej lub odszkodowawczej). Idąc za uchwałą 7 sędziów Sądu Najwyższego z 7 listopada 2008 roku sygn.: III CZP 72/08 do roszczeń wierzycieli spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przeciwko członkom jej zarządu opartej na art 299 Ksh mają zastosowanie przepisy o przedawnieniu roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym.

Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/240/130544.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/okiem-eksperta/artykul/spolka;komandytowo-akcyjna;-;beda;zmiany;w;opodatkowaniu,219,0,1174747.html) *Rząd chce uszczelnić podatki. Stracą... * Zasadniczą zmianą przewidzianą w projekcie jest opodatkowanie spółki komandytowo-akcyjnej.

Oznacza to, że roszczenie przeciwko członkom zarządu spółki z o. o. przedawnia się z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany (w tym przypadku wierzyciel spółki) dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jednakże termin ten nie może być dłuższy niż dziesięć lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę. Należy przyjąć, iż przedmiotowy trzyletni termin przedawnienia biegnie, co do zasady, od dnia bezskuteczności egzekucji wierzytelności objętej tytułem egzekucyjnym wystawionym przeciwko spółce. Przed dniem bezskuteczności egzekucji termin ów nie może zacząć biec, gdyż dopiero w tym dniu spełnione są przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej członków zarządu z art. 299 Ksh. Należy jednak pamiętać, iż pojęcie bezskuteczności egzekucji jest rozumiane szeroko, czyli należy przyjąć, że termin zaczyna biec od dnia, kiedy stało się oczywiste, że egzekucja będzie bezskuteczna (tak m.in. SN w wyroku z 28 stycznia 2004 roku IV CK 176/02).

Przedawnienie roszczenia przeciwko spółce

Członkowie zarządu nie mogą powoływać się na zarzuty, które przysługiwały spółce w czasie postępowania przeciwko niej samej. Stąd też należy przyjąć, iż zarzut przedawnienia roszczenia przysługującego wierzycielom przeciwko spółce, nie może zostać podniesiony przez członków jej zarządu w postępowaniu opartym na przesłankach zawartych w treści art. 299 Ksh. Podniesienie takiego zarzutu może okazać się nieskuteczne. Stanowisko takie jest konsekwencją przyjętej koncepcji o odszkodowawczym charakterze odpowiedzialności członków zarządu spółki z o. o. (m.in.: uchwała Sądu Najwyższego z 19 listopada 2008 roku III CZP 94/08).

Zarzut nadużycia prawa podmiotowego

Dyskusyjna jest natomiast możliwość powoływania się na zarzut nadużycia prawa podmiotowego przez wierzyciela. Oczywistym jest, iż art. 5 ustawy Kodeks cywilny Dz. U. 1964.16.93 (Dalej jako Kc) może znajdować zastosowanie tylko w wyjątkowych, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami sytuacjach. Z jednej strony Sąd Najwyższy dopuszcza możliwość powołania się przez członków zarządu na art. 5 Kc, z tym zastrzeżeniem, iż stwierdzenie nadużycia prawa podmiotowego musi opierać się na okolicznościach, które występują pomiędzy członkami zarządu a wierzycielem spółki i odnoszą się do wykonywania prawa przysługującego wierzycielowi na podstawie art. 299 Ksh.

Z drugiej strony Sąd Najwyższy w innym orzeczeniu stwierdził, iż w związku z faktem, że przepis art 299 Ksh jest przepisem szczególnym, który samoistnie reguluje możliwość zwolnienia się z odpowiedzialności przez członków zarządu nie mogą oni powoływać się na ogólną klauzulę wynikającą z art. 5 Kc. Do dziś sprawa budzi kontrowersje, a możliwość powołania zarzutu nadużycia prawa podmiotowego, jak i jego uwzględnienie będzie każdorazowo zależało od szczególnych okoliczności faktycznych ustalonych w konkretnym postępowaniu.

Na zakończenie należy wskazać, iż okoliczności poszczególnych stanów faktycznych mogą uzasadniać podniesienie innych zarzutów niż wymienione powyżej, jak i spowodować, że jakikolwiek z nich nie będzie mógł okazać się skuteczny. Ponadto w przypadku spóźnienia się członków zarządu ze zgłoszeniem wniosku o ogłoszenie upadłości może spowodować powstanie odpowiedzialności na gruncie innych przepisów chociażby art. 21 ust 3 ustawy z 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze. Stąd też nie zawsze zwolnienie się z odpowiedzialności na gruncie art. 299 Ksh całkowicie uwolni członka zarządu od konieczności spłaty zobowiązań spółki.

Czytaj więcej w Money.pl
Niewłaściwe przekształcenie spółki. Jak uniknąć błędów? Uchwała o przekształceniu powinna zawierać m.in. zgodę na brzmienie umowy albo statutu spółki przekształconej.
Rejestracja firmy online. System ma wady Wadą systemu jest generowanie z błędami potrzebnych dokumentów. Nie można edytować podanego wzorca, a uzupełnienia trzeba zrobić w sądzie rejestrowym.
Fuzja i przejęcie firmy. Jak ograniczyć ryzyko Audyt prawny jest badaniem sytuacji prawnej firmy, która ma być przejęta, a jego celem ocena potencjalnych zagrożeń związanych z transakcją.

Autor jest adwokatem w kancelarii prawniczej Siwek Gaczyński & Partners

Oceń jakość naszego artykułu:
Twoja opinia pozwala nam tworzyć lepsze treści.
Źródło:
Siwek Gaczyński - Kancelaria Prawnicza
KOMENTARZE
(0)