Egzekucja z firmy należącej do majątku wspólnego małżonków

Możliwość żądania przez wierzyciela wydania tytułu wykonawczego przeciwko obojgu małżonków występuje w sytuacji, gdy zobowiązanie zostało zaciągnięte przez małżonków wspólnie, a zatem obydwoje małżonkowie są dłużnikami. Co więcej, w powyższej sytuacji wierzyciel będzie miał prawo skierowania egzekucji nie tylko w stosunku do majątku wspólnego małżonków, ale również w stosunku do majątku osobistego każdego z nich.

Natomiast w sytuacji, gdy zobowiązanie zostało zaciągnięte przez jedno z małżonków i bez zgody drugiego, a także gdy zobowiązanie małżonka nie powstało na skutek czynności prawnej, gdyż na przykład jest wynikiem popełnienia przestępstwa, wierzyciel ma możliwość skierowania egzekucji jedynie do:

1) wynagrodzenia za pracę dłużnika,

2) dochodów uzyskanych przez dłużnika z innej działalności zarobkowej,

3) korzyści uzyskanych z jego praw autorskich i pokrewnych, prawa własności przemysłowej oraz innych praw twórcy,

4) jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa - do przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa

5) majątku osobistego małżonka pozostającego jego dłużnikiem, przy czym wskazać należy iż na majątek osobisty małżonka składają się co do zasady:

• przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej, a więc przed zawarciem małżeństwa;
• przedmioty majątkowe nabyte przez dziedziczenie, zapis lub darowiznę, chyba że spadkodawca lub darczyńca inaczej postanowił;
• przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków, jak odzież, biżuteria;
• prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie np. prawo do alimentów;
• przedmioty uzyskane z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia albo z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę (nie dotyczy to jednak renty należnej poszkodowanemu małżonkowi z powodu całkowitej lub częściowej utraty zdolności do pracy zarobkowej albo z powodu zwiększenia się jego potrzeb lub zmniejszenia widoków powodzenia na przyszłość);
• wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej jednego z małżonków, z tym zastrzeżeniem iż pobrane np. przelane na rachunek bankowy wynagrodzenie wchodzi do majątku wspólnego małżonków.

Niemniej jednak od powyższej reguły istnieją wyjątki, które dają możliwość skierowania egzekucji do majątku wspólnego małżonków, mimo iż tylko jedno z nich pozostaje dłużnikiem wierzyciela. Warunkiem koniecznym jest jednak uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika.

Przepisami, który będą miały tutaj zastosowanie jest art. 787 Kodeksu postępowania cywilnego w związku z art. 41 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Dyżur ekspercki: We wtorek 18 grudnia, w godz. 11-16, mecenas Beata Łączyńska odpowie na pytania czytelników pod nr. tel.: (22) 246-08-00.
W powyższym wypadku tytułem wykonawczym, który umożliwi skierowanie egzekucji do majątku wspólnego będzie tytuł egzekucyjny np. wyrok sądu wydany przeciwko małżonkowi będącemu dłużnikiem, zaopatrzony, na wniosek wierzyciela, w klauzulę wykonalności przeciwko drugiemu z małżonków, z którym wierzyciela nie łączą żadne stosunki prawne.

Przesłanką nadania przez sąd klauzuli wykonalności jest wykazanie, że stwierdzona tytułem egzekucyjnym wierzytelność powstała z czynności prawnej dokonanej za zgodą małżonka dłużnika. Zgoda taka nie może być generalnie wyrażona, lecz musi dotyczyć konkretnego zobowiązania. Również brak sprzeciwu w przypadku podejmowania przez jednego z małżonków czynności przekraczających zwykły zarząd, nie jest tożsamy z udzieleniem zgody.

Istotne jest, iż ciężar dowodowy spoczywa na wierzycielu, który musi powyższą okoliczność wykazać przed sądem, przy czym może przy tym posłużyć się zarówno dokumentem urzędowym, jak i prywatnym.

Art. 41 § 2 _ in fine _ przewiduje ponadto rozszerzenie odpowiedzialności małżonka będącego dłużnikiem w przypadku, gdy wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa. W takiej sytuacji, jeżeli wierzyciel wykaże ten fakt, będzie on mógł skierować egzekucję również do przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa objętych wspólnością majątkową, niezależnie od faktu istnienia zgody drugiego małżonka. Warunkiem podobnie, jak wskazano wyżej, będzie jednak uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika, z ograniczeniem jego odpowiedzialności do przedsiębiorstwa należącego do majątku wspólnego.

Podkreślenia wymaga, iż zasadą ogólną jest, iż uzyskanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika pozwoli wierzycielowi na skierowanie egzekucji jedynie do majątku wspólnego małżonków, nie rodzi natomiast uprawnienia do zaspokojenia się z majątku osobistego małżonka dłużnika.

Czytaj więcej [ ( http://static1.money.pl/i/h/65/m253761.jpg ) ] (http://prawo.money.pl/aktualnosci/wiadomosci/artykul/eksperci;dla;money;pl;odpowiedzialnosc;wspolnika;w;spolce;jawnej,189,0,1203901.html) *Wspólnik w spółce odpowiada majątkiem, gdy... * Za roszczenia wobec spółki jawnej wierzyciel może pozwać zarówno samą firmę, jak i jej wspólników - tłumaczy Beata Łączyńska radca prawny z Siwek Gaczyński & Partners. W przypadku, gdy tytułem egzekucyjnym jest wyrok sądy, wniosek należy skierować do sądu, który wydał tytuł egzekucyjny, natomiast w przypadku, gdy np. jest nim akt notarialny właściwym będzie sąd ogólnej właściwości dłużnika.

W tym miejscu wymaga rozważenia, kwestia zawarcia przez małżonka będącego dłużnikiem umowy majątkowej i możliwych konsekwencji tego faktu dla wierzyciela. Ustawodawca przewidując, iż dłużnicy pozostający w związku małżeńskim będą podejmować próby, mające na celu uniemożliwienie skutecznego przeprowadzenie egzekucji, wprowadził szereg regulacji, których celem jest zabezpieczenie interesów wierzyciela.

Zgodnie z art. 787(2) Kodeksu postępowania cywilnego zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej nie stanowi przeszkody do nadania klauzuli wykonalności przeciwko drugiemu małżonkowi, a w konsekwencji prowadzenia egzekucji z tych składników, które należałyby do majątku wspólnego, gdyby umowy majątkowej nie zawarto. Jednakże w przypadku, gdy zawarcie umowy małżeńskiej było wierzycielowi wiadome, w szczególności małżonkowie zawiadomili wierzyciela o zawarciu umowy majątkowej i jej rodzaju, mogą oni skutecznie powoływać się na ten fakt, lecz jedynie w powództwie przeciwegzekucyjnym. Przy czym to na małżonkach spoczywa obowiązek udowodnienia tego faktu przed sądem.

Ponadto wskazać należy na art. 776(1) § 2 Kodeksu postępowania cywilnego, który przewiduje sytuację, w której na mocy umowy majątkowej rozszerzono wspólność majątkową na składniki majątkowe, które pierwotnie należały do majątku osobistego małżonka będącego dłużnikiem. W takiej sytuacji wierzyciel, o ile nie wiedział przed powstaniem zobowiązania o fakcie i rodzaju zawartej umowy, jest zwolniony z konieczności uzyskiwania klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika i ma prawo prowadzenia egzekucji z tych składników, które należałyby do majątku osobistego dłużnika, gdyby umowa majątkowa nie została zawarta.

Niezależnie od powyższego, wierzycielowi, który nie jest w stanie skutecznie zaspokoić się z majątku osobistego dłużnika pozostającego w związku małżeńskim, przysługuje prawo wniesienia powództwa sądowego o ustanowienia rozdzielności majątkowej małżonków w trybie art. 52 § 1a Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W przypadku sądowego ustanowienia rozdzielności majątkowej składniki majątkowe, które dotychczas były objęte wspólnością majątkową, staną się przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych, a to z kolei umożliwi wierzycielowi albo przeprowadzenie egzekucji z udziału majątku przypadającego małżonkowi będącemu dłużnikiem albo też wystąpienie do sądu w wnioskiem o zniesienie współwłasności.

Autorka jest aplikantką adwokacką w kancelarii Siwek Gaczyński & Partners