7/1/A/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 10 stycznia 2012 r.

Sygn. akt K 8/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka - przewodniczący

Stanisław Biernat - sprawozdawca

Andrzej Rzepliński

Piotr Tuleja

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 10 stycznia 2012 r., wniosku Prokuratora Generalnego o zbadanie zgodności:

art. 33a ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, ze zm.) z art. 2 oraz z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070, z 2005 r. Nr 169, poz. 1417, z 2009 r. Nr 56, poz. 459 i Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 112, poz. 654) umorzyć postępowanie ze względu na utratę mocy obowiązującej aktu normatywnego.

UZASADNIENIE

I

1.1. We wniosku złożonym 23 lutego 2011 r. Prokurator Generalny (dalej też: wnioskodawca) zarzucił niezgodność art. 33a ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, ze zm.; dalej: ustawa o ochronie zwierząt) z art. 2 oraz z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

1.2. W dniu złożenia przez Prokuratora Generalnego wniosku do Trybunału Konstytucyjnego kwestionowany art. 33a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt miał następujące brzmienie: „Zdziczałe psy i koty przebywające bez opieki i dozoru człowieka na terenie obwodów łowieckich w odległości większej niż 200 m od zabudowań mieszkalnych i stanowiące zagrożenie dla zwierząt dziko żyjących, w tym zwierząt łownych, mogą być zwalczane przez dzierżawców lub zarządców obwodów łowieckich. Art. 33 ust. 4 stosuje się odpowiednio”. Z kolei art. 33 ust. 4 ustawy o ochronie zwierząt przewidywał możliwość użycia broni palnej przez osobę uprawnioną.

1.3. Wnioskodawca wskazał, że art. 33a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt zezwala na zwalczanie psów i kotów przebywających na terenie obwodów łowieckich, polegające na ich uśmiercaniu przez odstrzał z broni palnej. Pozbawia to właściciela zabitego zwierzęcia jego własności.

Wnioskodawca zwrócił uwagę, że uśmiercenie zwierzęcia na podstawie art. 33a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt nie jest poprzedzone jakąkolwiek procedurą, lecz jest efektem decyzji podjętej przez uprawnioną osobę na podstawie niedookreślonych i niejasnych kryteriów.

Zdaniem wnioskodawcy, uśmiercenie przez odstrzał z broni palnej psa lub kota, którego własności dotychczasowy właściciel się nie wyzbył, godzi w istotę prawa własności. Z tych przyczyn, w ocenie Prokuratora Generalnego, należy uznać, że art. 33a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt jest niezgodny z art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

1.4. Zdaniem wnioskodawcy, przyjęte w kwestionowanym art. 33a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt przesłanki dopuszczalności uśmiercania przebywających na terenie obwodów łowieckich psów i kotów godzą w zasadę poprawnej legislacji, wywodzoną z konstytucyjnej zasady demokratycznego państwa prawnego.

Prokurator Generalny wskazał, że podstawową przesłanką dopuszczalności uśmiercenia przebywającego na terenie obwodów łowieckich psa lub kota, jest jego „zdziczenie”. Wskazane pojęcie nie zostało zdefiniowane ani w ustawie o ochronie zwierząt, ani w innych aktach normatywnych. Oznacza to, że ustawodawca pozostawił podmiotom stosującym art. 33a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt interpretację przesłanki „zdziczenia” na podstawie języka potocznego. Wnioskodawca zwrócił uwagę, że również przesłanka „stanowienia zagrożenia dla zwierząt dziko żyjących” nie została zdefiniowana. Ustawodawca nie doprecyzował m.in. tego, czy chodzi o realne i konkretne, czy tylko o potencjalne zagrożenie dla dzikich zwierząt.

Zdaniem Prokuratora Generalnego, z uwagi na naruszenie zasady poprawnej legislacji wywodzonej z zasady demokratycznego państwa prawnego, spowodowane przyjęciem niejednoznacznych przesłanek dopuszczalności uśmiercania psów i kotów przebywających na terenie obwodów łowieckich, art. 33a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt należy uznać za niezgodny z art. 2 Konstytucji.

2. W piśmie z 28 kwietnia 2011 r., w imieniu Sejmu, stanowisko zajął Marszałek Sejmu, wnosząc o uznanie, że art. 33a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt jest zgodny z art. 2 oraz art. 64 ust. 1 i 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

Sejm wskazał, odnosząc się do zarzutu naruszenia prawa własności, że przewidziany przez kwestionowany przepis środek prawny spełnia przesłanki określone w art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji. Rozwiązanie to jest konieczne dla ochrony porządku publicznego, środowiska naturalnego, zdrowia publicznego oraz wolności i praw innych osób, a w szczególności praw właściciela terenu, właściciela zwierzyny w stanie wolnym oraz dzierżawców obwodów łowieckich. Wprowadzenie tak drastycznego środka zwalczania zdziczałych psów i kotów przebywających w obwodach łowieckich uzasadnia skala realnych problemów związanych ze zjawiskiem zagryzania zwierząt łownych. Z przytoczonych danych wynika, że psy i koty są najliczniejszymi drapieżnikami w środowisku polno-leśnym, które zagryzają każdego roku tysiące zwierząt łownych, takich jak zające, sarny, dziki, daniele i jelenie. Teoretycznie możliwe jest wskazanie mniej restrykcyjnych sposobów zwalczania lub przeciwdziałania bezdomności i dziczeniu zwierząt, jak ich wyłapywanie, kontrola obrotu, obligatoryjne znakowanie i ewidencjonowanie. W ocenie Sejmu, efektywność tych środków, szczególnie w przypadku dużych obszarów leśnych, a także możliwości ich wprowadzenia na szeroką skalę, w aktualnych warunkach społeczno-gospodarczych wydają się jednak nikłe. Z uwagi na powyższe, zdaniem Sejmu, rozwiązanie przewidziane w kwestionowanym przepisie należy uznać za zasadne.

Co do zarzutu naruszenia zasady poprawnej legislacji Sejm wskazał, że ze względu na specyfikę normowanej materii konieczna jest pewna niedookreśloność przesłanek odstrzału zdziczałych psów lub kotów, jeżeli analizowana instytucja nie ma mieć charakteru pozornego.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Kwestionowany art. 33a ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2003 r. Nr 106, poz. 1002, ze zm.; dalej: ustawa o ochronie zwierząt) został zmieniony przez art. 1 punkt 11 ustawy z dnia 16 września 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie zwierząt oraz ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 230, poz. 1373), który wszedł w życie 1 stycznia 2012 r. Zgodnie z brzmieniem art. 33a ust. 3 ustawy o ochronie zwierząt w dniu orzekania przez Trybunał w niniejszej sprawie: „Dzierżawca lub zarządca obwodu łowieckiego może podjąć działania zapobiegające wałęsaniu się psów na terenie obwodu poprzez:

1) pouczenie właściciela psa o obowiązku sprawowania kontroli nad zwierzęciem;

2) odłowienie psa i dostarczenie go właścicielowi, a jeżeli ustalenie tej osoby nie jest możliwe dostarczenie do schroniska dla zwierząt; odłowienie i dostarczenie psa odbywa się na koszt właściciela”.

W nowym stanie prawnym nie ma zatem możliwości zwalczania psów i kotów przebywających na terenie obwodów łowieckich przez ich uśmiercenie. Znowelizowany przepis wymienia jedynie wskazane wyżej dwa środki, które przysługują dzierżawcy lub zarządcy obwodu łowieckiego, mające na celu zapobieganie wałęsaniu się psów na terenie obwodu łowieckiego. Kwestionowany przepis w obecnym brzmieniu nie zawiera odesłania do art. 33 ust. 4 ustawy o ochronie zwierząt przewidującego możliwość użycia broni palnej. Oznacza to, że norma prawna, którą kwestionował Prokurator Generalny, umożliwiająca odstrzał przebywających na terenie obwodów łowieckich psów i kotów, już nie obowiązuje.

2. Zgodnie z art. 39 ust. 1 punkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) Trybunał umarza postępowanie na posiedzeniu niejawnym, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia.

Orzekanie o zgodności z Konstytucją uchylonych przepisów jest dopuszczalne w dwóch przypadkach. Po pierwsze, gdy zaskarżone przepisy pomimo ich uchylenia mogą być nadal stosowane na podstawie normy intertemporalnej (por. wyrok TK z 31 stycznia 2001 r., sygn. P 4/99, OTK ZU nr 1/2001, poz. 5). Po drugie, gdy wydanie orzeczenia jest konieczne do ochrony konstytucyjnych wolności i praw (art. 39 ust. 3 ustawy o TK). W niniejszej sprawie żadna z tych sytuacji nie występuje.

Z tych przyczyn Trybunał Konstytucyjny postanowił umorzyć postępowanie w niniejszej sprawie na podstawie art. 39 ust. 1 punkt 3 ustawy o TK z uwagi na utratę mocy obowiązującej kwestionowanego aktu normatywnego przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał.

3