21

Postanowienie

z dnia 26 września 1989 r.

(U. 4/89)

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Przewodniczący: sędzia TK Remigiusz Orzechowski

Sędziowie TK: Henryk Groszyk

Adam Józefowicz (sprawozdawca)

po rozpoznaniu w dniu 26 września 1989 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku Prokuratora Generalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z udziałem uczestnika postępowania Ministra Pracy i Polityki Socjalnej o zbadanie, czy przepis § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 20 lipca 1988 r. w sprawie zajmowania i opróżniania lokali położonych w hotelach pracowniczych, ustalanie opłat za zakwaterowanie oraz ramowych zasad ustalania kategorii hoteli pracowniczych (Dz. U. Nr 30, poz. 211) jest zgodny z art. 54 ust. 4 i art. 64 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. - Prawo lokalowe (jedn. tekst Dz. U. z 1987 r., Nr 30, poz. 165 z późn. zm.) oraz art. 8 ust. 2 i 3 oraz art. 42 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej

postanowił:

umorzyć postępowanie w sprawie.

UZASADNIENIE

Prokurator Generalny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wystąpił z wnioskiem o zbadanie zgodności § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 20 lipca 1988 r. w sprawie zasad zajmowania i opróżniania lokali położonych w hotelach pracowniczych, ustalenia opłat za zakwaterowanie oraz ramowych zasad ustalania kategorii hoteli pracowniczych (Dz. U. Nr 30, poz. 211) z postanowieniami art. 54 ust. 4 i art. 64 ust. 1 prawa lokalowego, a także z art. 8 ust. 2 i 3 oraz art. 42 ust. 2 Konstytucji PRL.

W uzasadnieniu wniosku stwierdził, że prawo lokalowe (jedn. tekst Dz. U. z 1987 r., Nr 30, poz. 165) określa zasady zaspokajania potrzeb mieszkaniowych ludności i wraz z odpowiednimi przepisami kodeksu cywilnego w zakresie najmu reguluje stosunki prawne związane z zajmowaniem i używaniem lokali oraz budynków. Przepisom tego prawa podlegają m. in. lokale w hotelach pracowniczych z tym, że nie mają do nich zastosowania przepisy o najmie lokali na podstawie decyzji administracyjnych (art. 29 ust. 1 pkt 8 pr. lok.). Korzystanie z lokali mieszkalnych w takich hotelach oparte jest zatem na umowie najmu, przewidzianej w art. 10 ust. 1 pr. lok. i przepisach art. 659-692 kodeksu cywilnego.

Przepis art. 54 ust. 4 prawa lokalowego stanowi, że Minister Pracy, Plac i Spraw Socjalnych określi w drodze rozporządzenia "zasady zajmowania i opróżniania lokali położonych w hotelach pracowniczych, ustalania opłat za zakwaterowanie oraz ramowe zasady ustalania kategorii hoteli pracowniczych". Wykonując to upoważnienie ustawowe, Minister Pracy i Polityki Socjalnej w swym rozporządzeniu z dnia 20 lipca 1988 r. w sprawie zasad zajmowania i opróżniania lokali położonych w hotelach pracowniczych, ustalania opłat za zakwaterowanie oraz ramowych zasad ustalania kategorii hoteli pracowniczych (M. P. Nr 30, poz. 211) - jak twierdzi wnioskodawca - wykroczył poza zakres upoważnienia ustawowego. Uregulował bowiem w § 11 ust. 2 tego rozporządzenia tryb postępowania w sprawach opróżniania takich lokali w razie utraty prawa do zakwaterowania albo cofnięcia skierowania do zakwaterowania w hotelu pracowniczym, a także podmioty uprawnione do stosowania w związku z tym przymusu bezpośredniego. Kwestionowany Przepis stanowi, że "w razie nieopróżnienia hotelu pracowniczego w wyznaczonym terminie, jednostka prowadząca administrację hotelu dokonuje opróżnienia lokalu przy użyciu przymusu bezpośredniego". Zdaniem wnioskodawcy postanowienie to nie tylko wykracza poza treść upoważnienia ustawowego, zawartego w art. 54 ust. 4 prawa lokalowego, ale także pozostaje w sprzeczności z art. 64 ust. 1 tego prawa, który stanowi, że egzekucję w sprawach opróżniania lokali podlegających przepisom tego prawa prowadzą terenowe organy administracji państwowej w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji. W konsekwencji oznacza to, iż egzekucja w sprawach o opróżnienie tych lokali podlega przepisom ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji państwowej (Dz. U. Nr 24, poz. 151 z późn. zm.), zaś organami egzekucyjnymi są właściwe w tych sprawach terenowe organy administracji państwowej.

Stosownie do przepisu art. 25 tej ustawy właściwy organ egzekucyjny wszczyna egzekucję na wniosek wierzyciela na podstawie wystawionego przez niego tytułu wykonawczego, przy czym w wypadku opróżnienia lokalu, na podstawie tytułu wykonawczego, którym jest orzeczenie sądowe zaopatrzone w klauzulę wykonalności. Samo zawiadomienie pracownika o utracie prawa do zakwaterowania lub o cofnięciu skierowania do zakwaterowania w hotelu nie jest wymaganym przez prawo tytułem egzekucyjnym. W sytuacji, gdy najemca nie podporządkuje się powyższemu zawiadomieniu, podstawą wszczęcia egzekucji może być tylko orzeczenie sądowe zaopatrzone w klauzulę wykonalności, a uprawnionym do prowadzenia egzekucji jest terenowy organ administracji państwowej stopnia podstawowego. Odstępstwa od zasady właściwości organu administracji państwowej jako organu egzekucyjnego do prowadzenia w określonym zakresie egzekucji administracyjnej, dotyczące obowiązków w sprawach objętych ich działalnością mogłaby wprowadzić tylko Rada Ministrów na podstawie upoważnienia zawartego w art. 20 ust. 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Jednakże wydane na tej podstawie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27. 12. 1985 r. w sprawie wykonania ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 1986 r. Nr 1, poz. 4) nie zawiera upoważnienia dla jednostki prowadzącej administrację hotelu pracowniczego do dokonywania czynności egzekucyjnych w zakresie opróżnienia pomieszczeń w hotelu pracowniczym. W związku z powyższym istnieje zdaniem wnioskodawcy potrzeba zbadania zgodności § 11 ust. 2 cyt. na wstępie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 20 lipca 1988 r. z przytoczonymi w żądaniu wniosku przepisami prawa.

Minister Pracy i Polityki Socjalnej, jako uczestnik postępowania w sprawie wyraził w swym piśmie stanowisko uznające zasadność wniosku Prokuratora Generalnego. Po przeanalizowaniu kwestionowanego przepisu w świetle przytoczonego unormowania ustawowego i konstytucyjnego doszedł do przekonania, że zarzuty zawarte we wniosku są uzasadnione i wymagają zmiany § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 20 lipca 1988 r. Z uwagi na to, że w projekcie zmiany tego rozporządzenia będą zawarte też inne zmiany, wynikające z ustaleń obrad "okrągłego stołu", wymagające uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji ze związkami zawodowymi wnosił o niewyznaczanie terminu rozprawy do końca czerwca 1989 r., kiedy to wejdzie w życie zmienione rozporządzenie, którego postępowanie dotyczy w niniejszej sprawie.

Trybunał Konstytucyjny ustalił, że w toku postępowania przygotowawczego w sprawie uległ zmianie stan prawny w zakresie objętym żądaniem wniosku. Przepis § 1 pkt 45 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 16 sierpnia 1989 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie zajmowania i opróżniania lokali położonych w hotelach pracowniczych, ustalania opłat za zakwaterowanie oraz ramowych zasad ustalania kategorii hoteli pracowniczych (Dz. U. Nr 49, poz. 281) nadal kwestionowanemu przepisowi § 11 ust. 2 nowe brzmienie. Obecnie przepis ten ma następującą treść: "W razie nieopróżnienia lokalu w wyznaczonym terminie usunięcia zajmujących go osób dokonuje się w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji na podstawie tytułu wykonawczego przedłożonego przez zakład pracy". Na skutek tego unormowania powstał obecnie obowiązujący stan prawny, do którego nie odnosi się podniesiona we wniosku niezgodność prawa.

Zmiana aktu normatywnego w toku postępowania spowodowała utratę mocy obowiązującej kwestionowanego we wniosku przepisu. Odpadła też przesłanka niezbędna do prowadzenia dalszego postępowania w sprawie (obowiązywanie kwestionowanego przepisu). Brak tej przesłanki procesowej powoduje zgodnie z art. 4 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym konieczność umorzenia postępowania.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny, na podstawie art. 4 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym postanowił jak w sentencji.