19

WYROK Z DNIA 27 LISTOPADA 2003 R.
WK 22/03

W wypadku, w którym żołnierz innej służby niż zasadnicza, wykazując złą
wolę, nie stawiał się w macierzystej jednostce wojskowej przez znaczny okres
czasu, dla przyjęcia, że ,,uporczywie" nie wykonywał on tego obowiązku
wynikającego ze służby wojskowej (art. 341 § 2 k.k.), okoliczność czy był on
wzywany do stawienia się w tejże jednostce, czy też nie był wzywany, jest bez
znaczenia.

Przewodniczący: sędzia SN M. Buliński.
Sędziowie SN: W. Maciak, B. Rychlicki (sprawozdawca).
Prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej: ppłk J. Żak.

Sąd Najwyższy w sprawie por. Mariusza Z., uniewinnionego od zarzutu
popełnienia przestępstwa określonego w art. 341 § 2 k.k., po rozpoznaniu w Izbie
Wojskowej na rozprawie w dniu 27 listopada 2003 r. kasacji, wniesionej przez
prokuratora na niekorzyść, od wyroku Wojskowego Sądu Okręgowego w P. z dnia
16 września 2003 r., zmieniającego wyrok Wojskowego Sądu Garnizonowego w P.
z dnia 6 maja 2003 r.,

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę p r z e k a z a ł sądowi odwoławczemu do
ponownego rozpoznania.

Z u z a s a d n i e n i a :

Wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w P. z dnia 6 maja 2003 r., por.
Mariusz Z. został uznany za winnego tego, że w okresie od dnia 20 października
2001 r. do dnia 9 stycznia 2002 r. uporczywie nie wykonywał obowiązków
służbowych w jednostce wojskowej w W. przez to, że po zakończonym szkoleniu
kadry na terenie Niemiec, w którym brał udział jako tłumacz, nie stawił się w
macierzystej jednostce celem pełnienia dalszej służby, tj. popełnienia przestępstwa
określonego w art. 341 § 2 k.k. i za to, na podstawie art. 341 § 2 k.k. przy
zastosowaniu art. 70 § 1 k.k., skazany na karę 2 miesięcy pozbawienia wolności,
której wykonanie warunkowo zawieszono na okres próby 2 lat.
Apelację od wyroku w części co do kary wniósł oskarżony. Wojskowy Sąd
Okręgowy w P. wyrokiem z dnia 11 września 2003 r., zmienił zaskarżony wyrok w
ten sposób, że na podstawie art. 440 k.p.k. w zw. z art. 437 § 1 k.p.k. uniewinnił
Mariusza Z. od przypisanego mu przestępstwa określonego w art. 341 § 2 k.k.
Kasację od tego wyroku, na niekorzyść wniósł prokurator Wojskowej
Prokuratury Okręgowej w P. zarzucając ,,rażące naruszenie obowiązującej ustawy
karnej, a mianowicie art. 341 § 2 k.k., poprzez przyjęcie błędnej, niezgodnej z wolą
ustawodawcy, wykładni tego przepisu, co miało istotny wpływ na treść orzeczenia,
albowiem w rezultacie skutkowało uniewinnieniem oskarżonego - Mariusza Z.,
mimo że ustalony w postępowaniu stan faktyczny jednoznacznie wskazywał, że
wymieniony oficer spełnił wymogi tego występku", wniósł o uchylenie
askarżonego
rok i pr eka anie spra
sądo i od oła c em do pono nego
rozpoznania.
Sąd Najwyższy, po wysłuchaniu prokuratora Naczelnej Prokuratury Wojskowej
popierającego kasację, zważył, co następuje:
Kasacja jest zasadna, a podniesiony w niej zarzut obrazy prawa materialnego
(art. 341 § 2 k.k.) jest słuszny. Bezsporne są ustalenia faktyczne poczynione przez
sąd pierwszej instancji i przez sąd odwoławczy, że Mariusz Z. pełnił służbę w
jednostce wojskowej w W. W dniu 21 kwietnia 2001 r. szef sztabu dywizji w Z.
zwrócił się do dowódcy jednostki wojskowej w W. z poleceniem skierowania
Mariusza Z. w okresie od dnia 8 października 2001 r. do dnia 21 grudnia 2001 r.,
jako tłumacza języka niemieckiego, na szkolenie kadry w miejscowości A. na
terenie Niemiec. Z treścią tego polecenia, przekazanego w formie faxu w dniu 27
kwietnia 2001 r., Mariusz Z. zapoznał się osobiście. Mariusz Z. wraz z innymi
uczestnikami kursu w dniu 8 października 2001 r. stawił się w A. i przebywał tam
do dnia 21 października 2001 r., kiedy to nastąpiło przerwanie kursu i powrót jego
uczestników do kraju. Mariusz Z. nie stawił się jednak w jednostce wojskowej w W.
W dniu 10 stycznia 2002 r. przedstawił zwolnienie lekarskie na okres od dnia 10
stycznia 2002 r. do dnia 18 stycznia 2002 r. Dowódca jednostki wojskowej w W.
złożył w dniu 14 stycznia 2002 r. wniosek o ściganie Mariusza Z. za to, że po
zakończeniu szkolenia nie zameldował się w macierzystej jednostce.
Wojskowy Sąd Okręgowy w P., uzasadniając swoje orzeczenie wywiódł, że
postępowanie Mariusza Z. było wyrazem biernego zachowania, polegającego na
niezgłaszaniu się do służby w okresie od dnia 22 października 2001 r. do dnia 9
stycznia 2002 r., i jako takie pozbawione było elementu nasilenia złej woli oraz
nieustępliwości w dążeniu do realizowania tego stanu. Z kolei macierzysta
jednostka wojskowa dopiero pod koniec grudnia 2001 r. skierowała do Mariusza Z.
wezwanie do stawienia się do pełnienia służby. Wojskowy Sąd Okręgowy w P.
podniósł też, że Mariusz Z. w okresie od dnia 20 października 2001 r. do dnia 9
stycznia 2002 r. kilkakrotnie kontaktował się telefonicznie ze st. chor. K., pytając go
m.in.: ,,co z wyjazdem na kurs". Zatem, według oceny Wojskowego Sądu
Okręgowego w P., w postępowaniu Mariusza Z. brak jest znamienia
,,uporczywości", o którym mowa w art. 341 § 2 k.k. Przeciwny pogląd został
wyrażony w kasacji prokuratora Wojskowej Prokuratury Okręgowej w P. Skarżący
w szczególności podniósł, że dla bytu przestępstwa określonego w art. 341 § 2 k.k.
nie jest konieczne, aby żołnierz w sposób wyraźny (aktywny) odmawiał pełnienia
służby. Wystarczy, że z jego zachowania, przejawiającego się jako ,,bierne"
niestawianie się w jednostce wojskowej, wynika zła wola, upór w realizacji
określonego celu (odmowa pełnienia służby wojskowej).
Art. 341 § 2 k.k. stanowi novum w Rozdziale XXXIX zatytułowanym
,,Przestępstwa przeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej" i jest
odpowiedzią ustawodawcy na brak wyraźnej regulacji tej kwestii w Kodeksie
karnym z 1969 r. (por. uchwała pełnego składu Izby Wojskowej z dnia 22 grudnia
1986 r., U 4/86, OSNKW 1987, z. 3-4, poz. 14) (...).
Według oceny ,,sądu kasacyjnego" uporczywość, o której mowa w art. 341 § 2
k.k., może również polegać i na tym, że żołnierz - jak w tym wypadku - służby
stałej przez znaczny okres nie stawia się w macierzystej jednostce. W tej sytuacji
dla bytu przestępstwa określonego w art. 341 § 2 k.k. bez znaczenia jest okoliczność
czy żołnierz ten był wzywany do stawienia się w jednostce, czy też nie.
Postępując w ten sposób sprawca trwa w ,,uporze", nie wykonując obowiązku
nikającego tej sł żb Pr jęcie odmiennego pogląd że to postępo anie jako
,,bierne" nie wyczerpuje znamion przestępstwa określonego w art. 341 § 2 k.k.,
pozostaje w sprzeczności z ratio legis art. 341 § 2 k.k.
Mając powyższe na uwadze należało zaskarżony wyrok uchylić, i z tym
zapatrywaniem prawnym sprawę przekazać sądowi odwoławczemu do ponownego
rozpoznania ( arg . z art. 442 § 3 k.p.k.).