Wyrok z dnia 8 maja 2007 r.
II UK 192/06

Osoba, której stopień naruszenia sprawności organizmu pozwala na wy-
konywanie pracy jedynie na specjalnych stanowiskach, dostępnych dla osób
nie w pełni sprawnych, jest częściowo niezdolna do pracy w rozumieniu art. 12
ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (jednolity tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze
zm.).

Przewodniczący SSN Krystyna Bednarczyk (sprawozdawca), Sędziowie SN:
Zbigniew Korzeniowski, Małgorzata Wrębiakowska-Marzec.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 8 maja
2007 r. sprawy z wniosku Jadwigi D. przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecz-
nych-Oddziałowi w T. o rentę w związku z wypadkiem, na skutek skargi kasacyjnej
wnioskodawczyni od wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 2 marca 2006 r.
[...]

1. u c h y l i ł zaskarżony wyrok i oddalił apelację organu rentowego,
2. zasądził od organu rentowego na rzecz wnioskodawczyni 240 zł ( dwieście
czterdzieści ) tytułem zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego i kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Decyzją z dnia 22 marca 2004 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych-Oddział w
G. odmówił przyznania wnioskodawczyni Jadwidze D. prawa do renty wypadkowej
wobec odzyskania zdolności do pracy.
Po rozpoznaniu odwołania wnioskodawczyni Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Toruniu wyrokiem z dnia 24 sierpnia 2004 r. [...] zmienił
zaskarżoną decyzję i przywrócił wnioskodawczyni prawo do renty z tytułu częściowej
niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy. Sąd ustalił, że w sierpniu
1999 r. wnioskodawczyni uległa wypadkowi przy pracy, którego następstwem jest
ślepota oka lewego. Z tego tytułu została jej przyznana renta wypadkowa. Z opinii
biegłych lekarzy wynika, że zmiany te oraz współistniejące schorzenie w postaci
krótkowzroczności wyrównującej się oka prawego czynią wnioskodawczynię niezdol-
ną do pracy w wykonywanym dotychczas zawodzie ślusarza. Może natomiast pra-
cować na stanowisku pakowacza, na którym została zatrudniona po wypadku. Po-
dzielając opinię biegłych, którzy nie stwierdzili poprawy stanu zdrowia od czasu wy-
padku, Sąd uznał, że wnioskodawczyni jest nadal częściowo niezdolna do pracy w
związku z wypadkiem przy pracy i ma prawo do renty wypadkowej.
Na skutek apelacji organu rentowego Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych w Gdańsku wyrokiem z dnia 2 marca 2006 r. [...] zmienił zaskar-
żony wyrok i oddalił odwołanie. Sąd Apelacyjny ustalił, że wnioskodawczyni ma wy-
uczony zawód ślusarza i przed wypadkiem pracowała na stanowisku montera okuć,
wykonując pracę zbliżoną do pracy ślusarza. Po wypadku wykonuje pracę pakowa-
cza. Oceniając opinię biegłych Sąd Apelacyjny uznał, że Sąd pierwszej instancji wy-
prowadził wnioski sprzeczne z zawartymi w niej ustaleniami. Biegli uznali bowiem, że
mimo całkowitej ślepoty oka lewego oraz krótkowzroczności oka prawego wniosko-
dawczyni jest zdolna do wykonywania zatrudnienia w charakterze pakowacza. Nie
może natomiast pracować na wysokości, przy maszynach w ruchu ciągłym oraz w
wyuczonym zawodzie ślusarza. Zdolność do wykonywania zatrudnienia potwierdza
sama wnioskodawczyni pracując w tym charakterze w pełnym wymiarze czasu pracy.
Dokonała więc sama przekwalifikowania zawodowego dającego jej możliwość konty-
nuowania zatrudnienia. Stosownie do treści art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jednolity
tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.) niezdolną do pracy jest osoba, która
całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu narusze-
nia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifi-
kowaniu. Przepis art. 12 ust. 3 stanowi, iż częściowo niezdolną do pracy jest osoba,
która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiada-
nych kwalifikacji. Wnioskodawczyni nie spełnia przesłanek częściowej niezdolności
do pracy w rozumieniu tego przepisu, nie spełnia więc warunków określonych w art.
57 tej ustawy. W związku z tym nieuprawnionym byłoby przyznanie jej prawa do
świadczenia rentowego.
Od tego wyroku wnioskodawczyni wniosła skargę kasacyjną, którą oparła na
podstawie naruszenia prawa materialnego - ,,art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia
1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z
art. 57, a także art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 30. 10. 2002 r. o ubezpieczeniu społecz-
nym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych przez ich błędną wykładnię"
oraz na podstawie naruszenia przepisów postępowania - ,,art. 233 § 1 k.p.c. w
związku z art. 382 k.p.c. - przez dokonanie oceny zebranego materiału dowodowego
z przekroczeniem granic swobodnej oceny, przez uznanie, że wykonywanie zatrud-
nienia przez ubezpieczoną zakwalifikowaną do osób częściowo, trwale niezdolnych
do pracy, pozbawia ją prawa do skutecznego ubiegania się o należne świadczenie
rentowe". W uzasadnieniu skargi podniosła, że Sąd Apelacyjny bezzasadnie przyjął,
iż wykonywanie przez wnioskodawczynię najprostszej pracy, jaką jest pakowanie
gotowych elementów do pudełek, oznacza wykonywanie pracy zgodnej z poziomem
jej kwalifikacji. Możliwość przekwalifikowania określona w art. 12 ust. 1 ustawy o
emeryturach i rentach nie oznacza podjęcia jakiejkolwiek pracy. W przypadku wnio-
skodawczyni zdobycie nowego zawodu jest w znacznym stopniu ograniczone jedno-
ocznością. Ocena jej zdolności do pracy w odniesieniu do zawodu pakowacza a nie
w stosunku do pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami, narusza powołane w
skardze przepisy. W związku z tymi zarzutami wnioskodawczyni wniosła o uchylenie
zaskarżonego wyroku i oddalenie apelacji organu rentowego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzut naruszenia przepisów postępowania nie może być uwzględniony.
Zgodnie z art. 3983 § 3 k.p.c. podstawą skargi kasacyjnej nie mogą być zarzuty doty-
czące ustalenia faktów lub oceny dowodów, a ta kwestia jest regulowana wskazanym
w skardze przepisem art. 233 § 1 k.p.c. Ustalenia faktyczne w zakresie zmian w sta-
nie zdrowia wnioskodawczyni nie są zresztą w skardze kwestionowane. Przedmio-
tem zarzutu jest błąd w ocenie, polegający zdaniem skarżącej na przyjęciu, że mimo
istnienia tych zmian zdolność wnioskodawczyni do pracy została zachowana. Zarzut
ten należy więc rozpatrywać w granicach pierwszej podstawy skargi kasacyjnej - na-
ruszenia prawa materialnego. Ta podstawa skargi jest uzasadniona.
Podstawą prawną wcześniejszego przyznania wnioskodawczyni prawa do
renty był przepis art. 17 ust.1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu
społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz.
1673 ze zm.), który w zakresie ustalenia prawa do renty z tytułu niezdolności do
pracy odsyła do przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych. Zgodnie z art. 57 ust. 1 pkt 1 tej ostatniej ustawy, jednym z warunków
uzyskania prawa do renty jest niezdolność do pracy, a definicja tej niezdolności jest
zawarta w zacytowanym w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku przepisie art. 12 ust.
1. Jest w nim mowa o całkowitej lub częściowej utracie o zdolności do pracy zarob-
kowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i braku rokowań odzyskania zdol-
ności do pracy po przekwalifikowaniu. Jeżeli naruszenie sprawności organizmu jest
tego rodzaju, że powoduje częściową niezdolność do pracy, wykonywanie pracy w
takim zakresie, w jakim ograniczona sprawność na to pozwala, nie wyklucza istnienia
niezdolności do pracy w rozumieniu tej definicji. Rokowania odzyskania zdolności do
pracy po przekwalifikowaniu występują wówczas, gdy zaprzestanie wykonywania
pracy w dotychczasowym zawodzie pozwala na odzyskanie sprawności organizmu
przynajmniej w takim zakresie, w jakim istniejące zmiany nie ograniczają w sposób
istotny zdolności do zarobkowania w innym zawodzie. Podobnie orzekł Sąd Najwyż-
szy w wyroku z dnia 13 czerwca 2000 r., II UKN 587/99 (OSNAPiUS 2001 nr 24, poz.
719), stwierdzając, że rokowania odzyskania zdolności do pracy istnieją wówczas,
gdy wykonywanie pracy w innym zawodzie stwarza szansę poprawy stanu zdrowia w
stopniu umożliwiającym dotychczasowe zarobkowanie. W innym wyroku z dnia 7
października 2003 r., II UK 79/03 (OSNP 2004 nr 13, poz. 234), Sąd Najwyższy
stwierdził , że wykonywanie pracy na stanowisku specjalnie dostosowanym do moż-
liwości pracownika nie może być traktowane jako uzyskanie nowych kwalifikacji i nie
oznacza odzyskania zdolności do pracy. Stwierdzenie Sądu Apelacyjnego, że wyko-
nywanie prostej, niewymagającej żadnych kwalifikacji pracy, w której niepełnospraw-
ność nie jest przeszkodą, jest równoznaczne z przekwalifikowaniem, jest wynikiem
błędnej wykładni omawianego przepisu.
Przepis art. 12 ust. 3 stanowi, że częściowo niezdolną do pracy jest osoba,
która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiada-
nych kwalifikacji. Kwalifikacje wnioskodawczyni, posiadającej zawód ślusarza, pre-
dysponowały ją do wykonywania pracy fizycznej wymagającej pewnej precyzji. Naru-
szenie sprawności organizmu w postaci ślepoty jednego oka wyklucza wykonywanie
przez nią pracy nie tylko w dotychczasowym zawodzie, ale są dla niej niedostępne
także prace fizyczne w innych zawodach wykonywane przy maszynach. Jej zdolność
do pracy ogranicza się do wykonywania prac prostych na stanowiskach niewymaga-
jących dobrego wzroku. Osoba, której stopień naruszenia sprawności organizmu po-
zwala na wykonywanie pracy jedynie na specjalnych stanowiskach, dostępnych dla
osób nie w pełni sprawnych, jest częściowo niezdolna do pracy w rozumieniu art. 12
ust. 3 ustawy o emeryturach i rentach. Wnioskodawczyni spełnia ten warunek, zatem
przyznanie jej przez Sąd pierwszej instancji prawa do renty wypadkowej było prawi-
dłowe.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy na podstawie art. 39816 k.p.c. uchylił zaskar-
żony wyrok i oddalił apelację organu rentowego.
========================================