Wyrok z dnia 22 stycznia 2003 r.
II UK 12/02

Złożenie zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy trwającej po
rozwiązaniu stosunku pracy z wyboru, przez pracownika pozostającego w
związku z nim na urlopie bezpłatnym, nie powoduje wygaśnięcia stosunku
pracy na podstawie art. 74 k.p., nawet w przypadku, gdy pracownik w ciągu
siedmiu dni nie zgłosił zamiaru powrotu do pracy.

Przewodniczący SSN Jerzy Kuźniar, Sędziowie SN: Krystyna Bednarczyk
(sprawozdawca), Maria Tyszel.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 22 stycznia 2003 r.
sprawy z wniosku Urzędu Miasta i Gminy G., Wojciecha M. przeciwko Zakładowi
Ubezpieczeń Społecznych-Oddziałowi w O. o wypłatę zasiłku chorobowego, na sku-
tek kasacji wnioskodawców od wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 21
marca 2001 r. [...]

o d d a l i ł kasacje.

U z a s a d n i e n i e

Decyzjami z dnia 18 stycznia 1999 r. i z dnia 26 lutego 1999 r. Zakład Ubez-
pieczeń Społecznych-Oddział w O. ustalił, że wypłat zasiłku chorobowego powinny
dokonywać Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddział Regionalny w O.
w stosunku do Wojciecha M. i PKP Zakład Taboru ,,Z." w W. w stosunku do Józefa F.
a nie Urząd Miasta i Gminy w G.
Po rozpoznaniu odwołań Urzędu Miasta i Gminy w G. i Wojciecha M. i zawia-
domieniu o toczącym się postępowaniu Józefa F., PKP Zakład Taboru ,,Z." w W. i
Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w O. Sąd
Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu wyrokiem z dnia 28
czerwca 2000 r. [...] oddalił odwołania. Sąd ustalił, że Wojciech M. jako pracownik
Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w O. korzystał
z urlopu bezpłatnego w związku z wyborem na stanowisko burmistrza Miasta i Gminy
G. Stosunek pracy na tym ostatnim stanowisku został rozwiązany 3 listopada 1998 r.
na skutek upływu kadencji. Od 2 listopada 1998 r. do 30 kwietnia 1999 r. Wojciech
M. miał zwolnienie lekarskie, a zasiłek chorobowy wypłaciły mu oba zakłady pracy.
Pismem z dnia 28 grudnia 1998 r. wnioskodawca Wojciech M. zwrócił się do Kasy
Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego-Oddziału Regionalnego w O. o rozwiązanie
umowy o pracę z dniem 3 listopada 1998 r., na co pracodawca wyraził zgodę w dniu
8 stycznia 1999 r. Józef F. korzystał również z urlopu bezpłatnego u swego praco-
dawcy w związku z wyborem na stanowisko zastępcy burmistrza Miasta i Gminy w
G., które piastował do upływu kadencji, to jest do 3 listopada 1998 r. Od 28 paździer-
nika 1998 r. miał zwolnienie lekarskie, przy czym Urząd Miasta i Gminy w G. wypłacił
mu zasiłek chorobowy do końca grudnia 1998 r., a za dalszy okres PKP Zakład
Przewozów Towarowych w O., w którym to zakładzie podjął zatrudnienie po zakoń-
czeniu zwolnienia lekarskiego. Oceniając ten stan faktyczny Sąd uznał, że zaskarżo-
ne decyzje są prawidłowe, gdyż zasiłki chorobowe po ustaniu stosunku pracy z
Urzędem Miasta i Gminy w G. powinny wypłacać pracownikom macierzyste zakłady
pracy.
Apelacje od tego wyroku wnieśli wnioskodawca Wojciech M., zainteresowany
Józef F. i Urząd Miasta i Gminy w G.
Wyrokiem z dnia 21 marca 2001 r. [...] Sąd Apelacyjny-Sąd Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych we Wrocławiu oddalił apelacje. Sąd Apelacyjny uznał, że stosunek
pracy między Urzędem Miasta i Gminy w G. i pracownikami pełniącymi funkcje z wy-
boru rozwiązał się zgodnie z art. 74 Kodeksu pracy wobec wygaśnięcia mandatu.
Powoduje to, że z chwilą wygaśnięcia mandatu zostaje przywrócony stosunek pracy
z macierzystym zakładem pracy. Warunkiem reaktywowania zawieszonego na czas
kadencji stosunku pracy jest zgłoszenie przez pracownika w terminie 7 dni powrotu
do pracy. Z dokumentów znajdujących się w aktach osobowych obu pracowników
wynika, że stosunek pracy w macierzystych zakładach pracy został reaktywowany,
zakłady te zawiadomiły pracowników o ustaleniu stanowisk pracy i wynagrodzeniu.
Słusznie zatem Sąd Okręgowy przyjął, że zarówno Wojciech M. jak i Józef F. od 4
listopada 1998 r. byli pracownikami macierzystych zakładów pracy i zgodnie z art. 48
ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia spo-
łecznego w razie choroby i macierzyństwa (jednolity tekst: Dz.U. z 1983 r. Nr 30, poz.
143 ze zm.) te zakłady pracy powinny wypłacać zasiłek chorobowy.
Wyrok ten zaskarżył kasacją Urząd Miasta i Gminy w G. i Wojciech M. Urząd
Miasta i Gminy w G. wskazał jako podstawy kasacji naruszenie prawa materialnego
przez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 74 k.p. i art. 12 i 48 ustawy z
dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego
w razie choroby i macierzyństwa oraz naruszenie przepisów postępowania - art. 233
i 382 k.p.c., 328 § 1 k.p.c. i 378 k.p.c. i wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpozna-
nia. W uzasadnieniu kasacji podniósł, że sprzeczne z treścią art. 74 Kodeksu pracy
jest stanowisko, iż stosunek pracy pracowników korzystających z urlopów bezpłat-
nych został reaktywowany po wygaśnięciu mandatu. Przepis ten daje pracownikowi
prawo do reaktywowania stosunku pracy, jednak realizacja tego prawa zależy od woli
pracownika, który powinien zgłosić powrót do pracy w terminie 7 dni. Zarówno Józef
F. jak i Wojciech M. z powodu choroby nie zgłosili powrotu do pracy. Józef F. uczynił
to dopiero po odzyskaniu zdolności do pracy, a Wojciech M. rozwiązał stosunek
pracy w czasie zwolnienia lekarskiego. Zaskarżony wyrok narusza przepis art. 48
ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i
macierzyństwa, który to przepis nakazuje wypłacanie zasiłków chorobowych zakła-
dowi pracy także po ustaniu zatrudnienia, jeżeli niezdolność do pracy powstała w
czasie trwania zatrudnienia. Niezdolność do pracy obu pracowników powstała w cza-
sie trwania zatrudnienia w Urzędzie Miasta i Gminy w G. i ten pracodawca miał obo-
wiązek wypłacać zasiłek chorobowy po ustaniu zatrudnienia. Podstawą wymiaru
zasiłku chorobowego powinno być wynagrodzenie otrzymywane na ostatnim stano-
wisku. Uznanie, że podstawą tą jest wynagrodzenie ustalone w macierzystych zakła-
dach pracy narusza przepis art. 12 powołanej ustawy. Sąd Apelacyjny z naruszeniem
art. 233 i 382 k.p.c. dokonał błędnych ustaleń uznając pisma macierzystych zakła-
dów pracy ustalające stanowiska i wynagrodzenie za dowód reaktywowania stosun-
ków pracy. W rzeczywistości pisma te zostały sporządzone w związku z informacją
Przewodniczącego Rady Miejskiej w G. o wygaśnięciu mandatu, a nie były odpo-
wiedzią na zgłoszenie przez pracowników woli powrotu do pracy. Naruszenie art. 328
§ 1 k.p.c. polega na braku wskazania w uzasadnieniu podstawy prawnej wyroku,
mimo że Sąd Apelacyjny dokonywał ustaleń faktycznych we własnym zakresie.
Przepis art. 378 k.p.c. został naruszony w ten sposób, że Sąd Apelacyjny nie usto-
sunkował się do zarzutu apelacyjnego dotyczącego naruszenia art. 12 i 48 ustawy o
świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macie-
rzyństwa.
Wojciech M. wskazał jako podstawy kasacji naruszenie przepisów postępo-
wania - art. 233 § 1 k.p.c. - i naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię
art. 74 Kodeksu pracy. Pierwszy zarzut odnosi się do sprzecznych z materiałem do-
wodowym ustaleń faktycznych, że skarżący zgłosił w terminie 7 dni od ustania ka-
dencji chęć powrotu do pracy. Ustalenia w tym przedmiocie są zdaniem skarżącego
całkowicie dowolne. Błędna wykładnia art. 74 k.p. polega na uznaniu, że stosunek
pracy z pracodawcą udzielającym urlopu bezpłatnego trwa nadal mimo braku ze
strony pracownika jednoznacznego oświadczenia woli o powrocie do pracy. W
związku z tymi zarzutami wnioskodawca wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i
przekazanie sprawy Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu do ponownego rozpozna-
nia.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Przepis art. 48 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1974 r. o świadczeniach pie-
niężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa stanowi, że
prawo do zasiłków ustalają i zasiłki te wypłacają zakłady pracy, które nie zgłaszają
imiennie pracowników do ubezpieczenia społecznego swoim pracownikom w czasie
trwania ich zatrudnienia, a także po ustaniu zatrudnienia, jeżeli niezdolność do pracy
powstała przed ustaniem zatrudnienia. Z treści tego przepisu wynika, że zasiłek cho-
robowy w okresie trwania zatrudnienia wypłaca ten zakład pracy, w którym pracownik
jest w czasie choroby zatrudniony. Jeżeli w czasie niezdolności do pracy z powodu
choroby pracownik zmieni zakład pracy, dotychczasowy pracodawca wypłaca zasiłek
do czasu ustania stosunku pracy a nowy pracodawca od czasu nawiązania stosunku
pracy. Określony we wskazanym przepisie obowiązek wypłacania zasiłku chorobo-
wego po ustaniu zatrudnienia ma miejsce wówczas, gdy w okresie niezdolności do
pracy nastąpi ustanie zatrudnienia w ogóle i pracownik nie pozostaje w stosunku
pracy. Podniesiony w kasacji zarzut naruszenia tego przepisu byłby uzasadniony
tylko wówczas, gdyby po ustaniu stosunku pracy w czasie niezdolności do pracy
burmistrz i jego zastępca nie pozostawali w stosunku pracy z pracodawcami, którzy
w związku z pełnieniem funkcji z wyboru udzielili im urlopu bezpłatnego. Zawarte w
zaskarżonym wyroku ustalenie, że stosunek pracy z dotychczasowymi pracodaw-
cami trwał po wygaśnięciu mandatów jest kwestionowane w kasacjach jako niezgod-
ne z faktami, a zaprezentowany na podstawie tego ustalenia pogląd prawny jest zda-
niem wnoszących kasacje wynikiem błędnej wykładni art. 74 Kodeksu pracy. Oba te
zarzuty podniesione w jednej i drugiej kasacji są nieuzasadnione.
Przepis art. 74 k.p. stanowi, że pracownik pozostający w związku z wyborem
na urlopie bezpłatnym ma prawo powrotu do pracy u pracodawcy, który zatrudniał go
w chwili wyboru na stanowisko równorzędne pod względem wynagrodzenia z po-
przednio zajmowanym, jeżeli zgłosił swój powrót w ciągu 7 dni od rozwiązania sto-
sunku pracy z wyboru. Niedotrzymanie tego warunku powoduje wygaśnięcie stosun-
ku pracy, chyba, że nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika. Zgodnie z tym
przepisem stosunek pracy pracownika pozostającego na urlopie bezpłatnym wygasa
dopiero wówczas gdy pracownik nie zgłosi powrotu do pracy w ciągu 7 dni. Takie
stanowisko zajął Sąd Najwyższy w niepublikowanym dotychczas wyroku z dnia 4
czerwca 2002 r., I PKN 352/01, stwierdzając, że stosunek pracy pracownika, który
nie zgłosił powrotu do pracy u pracodawcy gdzie był urlopowany do pełnienia funkcji
z wyboru, wygasa po upływie 7 dni od ustania zatrudnienia z wyboru. Do upływu
siedmiodniowego terminu stosunek pracy trwa nadal, a jeżeli niezgłoszenie się do
pracy nastąpiło z przyczyn niezależnych od pracownika stosunek pracy wygasa
wówczas, gdy pracownik nie powróci do pracy po ustaniu przeszkody. Z faktów nie-
kwestionowanych przez wnoszących kasacje wynika, że obaj pracownicy nie zgłosili
wprawdzie powrotu do pracy w ciągu 7 dni jednak złożyli pracodawcom zaświad-
czenia o czasowej niezdolności do pracy i pobierali od tych pracodawców zasiłek
choroby. Złożenie przez pracownika pozostającego w związku z wyborem na urlopie
bezpłatnym zaświadczenia o czasowej niezdolności do pracy, trwającej po rozwią-
zaniu stosunku pracy z wyboru, nie powoduje wygaśnięcia stosunku pracy na pod-
stawie art. 74 k.p., nawet w przypadku, gdy pracownik w ciągu 7 dni nie zgłosił za-
miaru powrotu do pracy. Niedotrzymanie warunku powrotu do pracy w ciągu 7 dni nie
powoduje bowiem wygaśnięcia stosunku pracy jeżeli nastąpiło z przyczyn niezależ-
nych od pracownika, a taką przyczyną jest choroba pracownika. W takiej sytuacji
kontynuowanie stosunku pracy zawieszonego na czas urlopu bezpłatnego następuje
z mocy prawa, a jego rozwiązanie przed ustaniem przeszkody w powrocie do pracy
wymaga wypowiedzenia umowy przez pracownika albo pracodawcę lub porozumie-
nia obu stron stosunku pracy. Po wygaśnięciu mandatów nie nastąpiło rozwiązanie
stosunku pracy w tym trybie i obaj pracownicy od dnia 4 listopada 1998 r. pozosta-
wali w stosunku pracy z dotychczasowymi pracodawcami. Rozwiązanie umowy o
pracę za porozumieniem stron z Wojciechem M. nastąpiło dopiero w styczniu 1999
r., kiedy pracodawca zgodził się na jego propozycję zgłoszoną 28 grudnia 1998 r., a
Józef F. powrócił do pracy po odzyskaniu zdolności do pracy. Te ustalenia nie są w
kasacjach kwestionowane, a zarzuty naruszenia art. 233 § 1 i 382 k.p.c. sprowadzają
się do twierdzenia, że nie został wzięty pod uwagę fakt braku oświadczeń woli pra-
cowników o powrocie do pracy. Jak stwierdzono wyżej brak takich oświadczeń nie
spowodował wygaśnięcia dotychczasowych stosunków pracy, zatem nie można mó-
wić o błędzie w ustaleniach faktycznych.
Bezzasadne są również podniesione w kasacji Urzędu Miasta i Gminy w G.
pozostałe zarzuty naruszenia przepisów postępowania. Przepis art. 328 § 1 k.p.c.
został powołany w kasacji prawdopodobnie na skutek omyłki, gdyż reguluje on tryb i
termin zgłoszenia przez stronę żądania sporządzenia uzasadnienia wyroku. Wno-
szącemu kasację chodziło prawdopodobnie o przepis art. 328 § 2 k.p.c. określający
wymogi, jakim powinno odpowiadać uzasadnienie wyroku. Jednakże nie wskazano w
kasacji w jaki sposób ewentualne uchybienie w tym zakresie mogło wpłynąć na wynik
sprawy, a tylko taki zarzut może stanowić podstawę kasacji z mocy art. 3931 pkt 2
k.p.c. Drugi z powołanych w kasacji przepisów - art. 378 § 1 k.p.c. - stanowi, że sąd
drugiej instancji rozpoznaje sprawę w granicach apelacji. Wobec oddalenia apelacji
nie można uznać, że granice apelacji zostały w jakiś sposób przekroczone. Fakt, że
Sąd Apelacyjny nie ustosunkował się do wszystkich podniesionych w apelacji za-
rzutów, nie może być uznany za naruszenie tego przepisu. Niezależnie od tego, że
uzasadnienie zarzutów naruszenia prawa procesowego nie koresponduje z treścią
przepisów postępowania wskazanych w kasacji jako naruszone, nie można dopa-
trzyć się uchybień opisanych w tym uzasadnieniu. Sąd Apelacyjny powołał się bo-
wiem w końcowej części uzasadnienia na podstawę prawną zastosowaną przez Sąd
pierwszej instancji, stwierdzając brak zasadności zarzutów apelacji kwestionujących
pogląd prawny tego Sądu.
Podniesiony przez Urząd Miasta i Gminy w G. zarzut naruszenia przez Sąd
Apelacyjny przepisu art. 12 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa jest całkowicie chybiony. Przepis ten
reguluje zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, a decyzja organu
rentowego zaskarżona odwołaniem przez Urząd Miasta i Gminy w G. dotyczy ustale-
nia płatników zasiłków chorobowych a nie ustalenia wysokości tych zasiłków. Wobec
ustalenia, że płatnikiem zasiłków nie jest Urząd Miasta i Gminy w G. lecz inne pod-
mioty, kwestia podstawy wymiaru zasiłków nie dotyczy praw i obowiązków wnoszą-
cego kasację. Natomiast kasacja Wojciecha M., który mógłby być zainteresowany w
ustaleniu wysokości zasiłku, nie zawiera zarzutu w tym przedmiocie.
Z tych przyczyn Sąd Najwyższy w oparciu o przepis art. 39312 k.p.c. oddalił
obie kasacje jako pozbawione usprawiedliwionych podstaw.
========================================