Wyrok z dnia 29 czerwca 2000 r.
I PKN 718/99

Ocena winy pracownika, który wbrew poleceniom przełożonego opuścił
stanowisko po 40 godzinach pracy, nie może pomijać obowiązków pracodawcy
w zakresie organizowania pracy w sposób zapewniający jej bezpieczne i higie-
niczne warunki.


Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski (spra-
wozdawca), Walerian Sanetra .

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2000 r. sprawy z po-
wództwa Jerzego W. przeciwko ,,N." Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o
przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie z dnia 14 września 1999 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e

Pozwany pracodawca pismem z dnia 20 lutego 1999 r. rozwiązał z powodem
umowę o pracę bez wypowiedzenia z powodu opuszczenia stanowiska pracy wbrew
poleceniu przełożonego (art. 52 § 1 pkt 1 KP).
Roszczenie powoda o przywrócenie do pracy oddalił Sąd Rejonowy-Sąd
Pracy w Słupsku wyrokiem z dnia 20 maja 1999 r. Wniesioną od tego wyroku apela-
cję powoda oddalił wyrokiem z dnia 14 września 1999 r. Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Koszalinie. Powyższy wyrok powód zaskarżył kasacją
do Sądu Najwyższego.

Rozpoznając kasację powoda Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 39311 KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach
kasacji (poza nieważnością postępowania uwzględnianą z urzędu, której nie stwier-
dzono). Granice te określają między innymi podstawy kasacji. Z kasacji powoda roz-
poznaniu podlegała podstawa, o której mowa w art. 3931 pkt 1 KPC (naruszenie
prawa materialnego), bo tylko w ramach tej podstawy kasacja zawiera niezbędne
sprecyzowanie zarzutu - naruszenie art. 52 § 1 pkt 1 KP oraz art. 100 § 1 KP. Nie
ma natomiast takiej niezbędnej do rozpoznania kasacji konkretyzacji zarzutu, druga
ze zgłoszonych podstaw, gdyż nie wskazano (także w uzasadnieniu kasacji) żadne-
go przepisu postępowania, który został naruszony. W konsekwencji rozpoznania
sprawy w zakresie naruszenia art. 52 § 1 KP bez oceny poprawności postępowania
nie mogło odnieść skutku zgłaszanie w uzasadnieniu kasacji faktów, które nie odpo-
wiadają ustaleniom faktycznym zaskarżonego wyroku.
Przyjmując powyższe założenia co do zakresu rozpoznania sprawy Sąd Naj-
wyższy uznał zasadność zarzutu kasacji naruszenia art. 52 § 1 pkt 1 KP. Mianowicie
błędna jest ocena zaskarżonego wyroku, że z okoliczności faktycznych wynika cięż-
kie, bo z rażącej winy popełnione, naruszenie przez powoda podstawowych obowiąz-
ków pracowniczych. Sąd Okręgowy (podobnie jak Sąd pierwszej instancji) przed-
miotowe aspekty zdarzenia, jego znaczenie i skutki oceniał z punktu widzenia intere-
su pracodawcy bez dostatecznego uwzględnienia sytuacji pracownika - jego ograni-
czonej w okolicznościach zdarzenia dyspozycyjności psychicznej i fizycznej w sto-
sunku do wymagań pracodawcy. Sąd Okręgowy skoncentrował uwagę na tym, że
powód, opuszczając w dniu 18 lutego 1999 r. stanowisko pracy w kotłowni, dopuścił
się naruszenia podstawowych dwóch obowiązków pracowniczych, to jest po pierw-
sze nie wykonał wyraźnego polecenia przełożonego, ażeby po zakończonym dyżu-
rze nadal pozostał na stanowisku pracy, po drugie, że samowolne opuścił miejsce
pracy. Analizując okoliczności, w których doszło do sytuacji opuszczenia przez po-
woda stanowiska pracy Sąd podzielił punkt widzenia strony pozwanej, że pracodaw-
ca mógł żądać od pracownika dodatkowej pracy w sytuacji, gdy zmiennik powoda nie
przyszedł do pracy i wystąpiły trudności w znalezieniu jego zastępcy. Tymczasem nie
należało bagatelizować przyczyn zachowania się powoda przez niego przedstawio-
nych, w szczególności, że był już wówczas nadmiernie przemęczony pracą wykony-
waną przez blisko 40 godzin i że w tej sytuacji mógł spodziewać się, iż pracodawca
skieruje do pracy innego pracownika. W tych okolicznościach budzi zastrzeżenia
ocena zaskarżonego wyroku, iż w ramach stosunku pracy powód pracował tylko 24
godziny i nie może powoływać się na zmęczenie wynikające z pracy wykonywanej na
rzecz strony pozwanej na zasadzie zlecenia. Ocena ta jest niewłaściwa chociażby
dlatego, że reakcja powoda wynikała z sytuacji jego fizycznego poważnego zmęcze-
nia. Natomiast źródła tego zmęczenia jako stanu psychofizycznego nie mogą w spo-
sób decydujący wpływać na ocenę stopnia winy powoda, który przecież nie miał
obowiązku przewidywania, iż po zakończeniu obowiązującego go dyżuru ma być w
dalszym ciągu w gotowości do dalszej pracy. W tej kwestii słusznie w kasacji zwró-
cono uwagę na brak w zaskarżonym wyroku uwzględnienia obowiązków pracodawcy
w zakresie dozwolonych limitów czasu pracy (art. 1294 § 1 i art. 132 § 2 i 4 KP) i
obowiązku pracodawcy organizowania pracy w sposób zapewniający bezpieczne i
higieniczne warunki pracy (art. 207 § 2 pkt 1 KP). W kontekście tego ostatniego
obowiązku pracodawcy i mając na uwadze zasadę organizowania pracy przez pra-
codawcę na jego ryzyko, szczególne zastrzeżenia nasuwa przedstawione w uzasad-
nieniu zaskarżonego wyroku założenie przyjęte w ocenie winy powoda, iż skoro ,,czuł
się faktycznie zmęczony to w jego interesie było dołożenie wszelkich starań, aby
wspólnie z pracodawcą znaleźć wyjście z sytuacji i poszukać odpowiedniego zmien-
nika". Jest to znamienny przykład nazbyt jednostronnej oceny okoliczności faktycz-
nych i nieusprawiedliwionego pomijania faktów, które mogły wskazywać na stopień
winy powoda nie poddający się kwalifikowaniu jako ciężkie naruszenie podstawo-
wych obowiązków pracowniczych.
Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy orzekł stosownie do art. 39313 § 1
KPC.
========================================