Wyrok z dnia 29 czerwca 2000 r.
I PKN 712/99

Mianowany pracownik państwowy, który w ramach reformy administracji
publicznej stał się z mocy prawa pracownikiem starostwa powiatowego, za-
chował do dnia 30 czerwca 1999 r. dotychczasowy status pracowniczy i nale-
żało do niego stosować art. 13 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracowni-
kach urzędów państwowych (Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.).


Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski (spra-
wozdawca), Walerian Sanetra.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2000 r. sprawy z po-
wództwa Ewy S. przeciwko Starostwu Powiatowemu w S. o przywrócenie do pracy,
na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Tarnobrzegu z dnia 8 września 1999 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Tarnobrzegu do ponownego rozpoznania,
z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyj-
nego.

U z a s a d n i e n i e


Powódka Ewa S. domagała się uznania za bezskuteczne wypowiedzenia sto-
sunku pracy dokonanego jej przez pozwane Starostwo Powiatowe w S. pismem z
dnia 28 stycznia 1999 r. W uzasadnieniu powołała się na status urzędnika mianowa-
nego, z którym - jej zdaniem - rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić w drodze
decyzji administracyjnej z przyczyn określonych w art. 13 ustawy z dnia 16 września
1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, a nie z przyczyn ekonomicznych, na
które powołał się pracodawca.

Pozwane Starostwo wniosło o oddalenie powództwa twierdząc, że wypowie-
dzenie powódce stosunku pracy zostało dokonane niewadliwie w oparciu o art. 58
ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy refor-
mujące administrację publiczną, a przyczyną wypowiedzenia był brak środków finan-
sowych na wynagrodzenia dla pracowników. Według pozwanego z dniem 1 stycznia
1999 r. powódka utraciła status urzędnika państwowego mianowanego, stając się z
mocy prawa z tym dniem pracownikiem Starostwa Powiatowego w S., a zatem pra-
cownikiem samorządowym w rozumieniu art. 1 pkt 2 ustawy z dnia 22 marca 1990 r.
o pracownikach samorządowych.

Wyrokiem z dnia 29 kwietnia 1999 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Sandomie-
rzu oddalił powództwo i zniósł wzajemnie między stronami koszty procesu. Sąd Re-
jonowy ustalił, że z dniem 1 stycznia 1994 r. powódka została mianowana na stano-
wisko inspektora w Urzędzie Wojewódzkim w T., a z dniem 1 stycznia 1995 r. na
stanowisko starszego inspektora w tym Urzędzie. Pismem z dnia 13 listopada 1998 r.
[...] Urząd Wojewódzki w T. w trybie art. 57 ust. 2 ustawy z dnia 13 października
1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U.
Nr 133, poz. 872) zawiadomił powódkę, że od 1 stycznia 1999 r. stanie się
pracownikiem Starostwa Powiatowego w S. oraz, że dotychczasowy stosunek pracy
wygaśnie 30 czerwca 1999 r., jeżeli przed dniem 31 maja 1999 r. nowy pracodawca
nie zaproponuje jej nowych warunków pracy i płacy na dalszy okres albo jeżeli ona
nie przyjmie tych warunków do dnia 15 czerwca 1999 r. Powódka począwszy od dnia
1 stycznia 1999 r. pracowała w Starostwie Powiatowym w S. w Wydziale Architektury
i Budownictwa tego Starostwa. Podobnie do powódki z Urzędu Wojewódzkiego
przeszła jeszcze Łucja Ł. Ponadto do Wydziału Architektury i Budownictwa Staro-
stwa Powiatowego w S. przeszło 6 pracowników byłego Urzędu Rejonowego w S. W
związku z brakiem środków finansowych na wynagrodzenia Zarząd Starostwa Po-
wiatowego w S. na posiedzeniu w dniu 20 stycznia 1999 r. podjął decyzję o redukcji
etatów w poszczególnych komórkach organizacyjnych, w tym w Wydziale Architektu-
ry i Budownictwa, z 8 do 6 osób, ustalając, że z pracownikami, którzy nie zostaną
przewidziani do dalszej pracy, zostaną rozwiązane stosunki pracy za uprzednim wy-
powiedzeniem. W dniu 29 stycznia 1999 r. powódka otrzymała pismo z dnia 28
stycznia 1999 r., w którym pracodawca wypowiedział jej stosunek pracy za 3 mie-
sięcznym wypowiedzeniem ze skutkiem na dzień 30 kwietnia 1999 r. Jako podstawę
prawną wskazano art. 58 ust. 3 powołanej ustawy, zaś jako przyczynę dokonanego
wypowiedzenia brak środków finansowych na wynagrodzenie.

Sąd Rejonowy uznał, że wypowiedzenie stosunku pracy zostało dokonane
zgodnie z przepisami ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające
ustawy reformujące administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872) oraz jest uza-
sadnione. W szczególności - stwierdził Sąd Pracy - dobór pracowników do zwolnie-
nia został dokonany w oparciu o logiczne i sprawiedliwe kryteria. Pozostawienie pra-
cowników znających teren i jego specyfikę było przejawem stosowania polityki racjo-
nalnego zatrudnienia zapewniającej prawidłowe wykonanie zadań. Ponadto przy po-
równywalnych kwalifikacjach powódka ma niższy staż pracy.

Po rozpoznaniu apelacji powódki Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Tarnobrzegu wyrokiem z dnia 8 września 1999 r. apelację tę oddalił.

Rozważając zarzuty apelacji Sąd Okręgowy zajął stanowisko w następujących
kwestiach. Zagadnieniem centralnym sprawy było określenie statusu pracowniczego
powódki po dniu 1 stycznia 1999 r. Chodziło o to, czy powódka po przejściu z mocy
prawa do zatrudnienia w Starostwie na podstawie art. 52 ust. 1 powołanej ustawy z
dnia 13 października 1998 r., zachowała dotychczasowy status mianowanego urzęd-
nika państwowego, do którego zastosowane powinny być przepisy ustawy z 1982 r.
o pracownikach urzędów państwowych, w tym przepisy dotyczące podstaw i trybu
rozwiązania stosunku pracy. Odpowiadając na powyższe pytanie przecząco Sąd
Okręgowy powołał się na wykładnię funkcjonalną art. 58 ust. 4 ustawy z dnia 13
października 1998 r. Zdaniem Sądu Okręgowego, niedopuszczalna byłaby wykładnia
prowadząca do zróżnicowania statusu prawnego pracowników samorządowych.
Istotne jest również wynikające z art. 58 ust. 3 zdanie drugie ułatwienie rozwiązania
stosunku pracy za wypowiedzeniem poprzez odpowiednie stosowanie art. 411 KP, z
czym pozostawałby w sprzeczności obowiązek zastosowania restrykcyjnych dla
pracodawcy warunków rozwiązania stosunku pracy według art. 13 ust. 1 ustawy o
pracownikach urzędów państwowych. Ponadto z zastosowaniem określonej w art. 13
ust. 4 tej ustawy konsultacji, o której mowa w art. 38 KP, pozostawałoby w rzeczywi-
stej sprzeczności zastosowanie art. 411 KP.

W konsekwencji oceny, że powódka stała się pracownikiem samorządowym
Sąd Okręgowy uznał, że rozpoznanie sprawy należało do drogi sądowej w myśl art.
31 ust. 2 ustawy z dnia 12 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych (Dz.U. Nr
21, poz. 124 ze zm.). Za bezpodstawne uznał Sąd Okręgowy stanowisko apelacji
jakoby sytuację prawną stron kształtował z art. 231 KP, skoro ustawa z dnia 13 paź-
dziernika 1998 r. stanowi regulację szczególną mającą zastosowanie według reguły
lex specialis.

Wreszcie według oceny Sądu Okręgowego prawidłowe są ustalenia faktyczne
wyroku Sądu pierwszej instancji dotyczące uzasadnionej przyczyny wypowiedzenia
powódce stosunku pracy.

Powódka wniosła kasację od powyższego wyroku opierając ją na obu podsta-
wach przewidzianych w art. 3931 KPC. W zakresie prawa materialnego zarzucono: 1.
niezastosowanie art. 13 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach
urzędów państwowych, 2. niezastosowanie art. 231 § 2 KP, 3. niezastosowanie art.
58 ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. Przepisy wprowadzające
ustawy reformujące administrację publiczną.
W zakresie przepisów postępowania kasacja zarzuciła naruszenie: 1. art. 104
§ 1 i art. 127 § 1 KPA przez niezachowanie decyzyjnej formy rozwiązania stosunku
pracy z mianowanym urzędnikiem państwowym, 2. art. 379 pkt 1 KPC przez nieza-
stosowanie pomimo niedopuszczalności drogi sądowej.
W oparciu o powyższe podstawy kasacja wniosła o uchylenie zaskarżonego
wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w
Tarnobrzegu lub po uchyleniu także wyroku Sądu pierwszej instancji - przekazanie
sprawy temu Sądowi ewentualnie o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie
powództwa w całości.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W pierwszym rzędzie należało zbadać zawarty w kasacji zarzut niedopusz-
czalności drogi sądowej, którego zasadność prowadziłaby do uchylenia wydanych w
sprawie wyroków i przekazania sprawy do rozpoznania innemu organowi (art. 39316
w związku z art. 464 § 1 i art. 199 § 1 pkt 1 KPC). Należy zauważyć, że stawiając ten
zarzut w kasacji strona powodowa pozostaje w wyraźnej sprzeczności z własnymi
czynnościami procesowymi w sprawie. Dochodząc wszak określonego w pozwie
roszczenia na drodze sądowej i domagając się w kasacji dalszego postępowania w
sprawie przed sądem (ewentualnie merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy) nie
można równocześnie twierdzić, że droga sądowa jest niedopuszczalna ze skutkiem
nieważności postępowania.

Powyższy zarzut kasacji został zatem przedstawiony w sposób ujawniający
jego zasadniczą wadliwość. Strona powodowa zdaje się mylić podstawę swego od-
wołania do sądu pracy od wypowiedzenia stosunku pracy z postępowaniem w spra-
wie tego roszczenia. O ile przedmiotem sporu było to, czy powódka po 1 stycznia
1999 r. zachowała nadal swój dotychczasowy status mianowanego pracownika pań-
stwowego to nie budziło wątpliwości bezsporne ustalenie, iż pracodawca wypowie-
dział powódce stosunek pracy traktując ją jak pracownika samorządowego zatrud-
nionego na zasadzie umownego stosunku pracy. Jeżeli strona powodowa roszczenia
pozwu wyprowadza z bezprawności wypowiedzenia to może ich dochodzić przed
sądem pracy w myśl art. 44 Kodeksu pracy.
Ujmując tę kwestię w innym aspekcie można zauważyć, że skoro nie została
wydana decyzja o rozwiązaniu z powódką stosunku pracy według regulacji właściwej
dla mianowanych urzędników państwowych (art. 13 ustawy z dnia 16 września 1982
r. o pracownikach urzędów państwowych - Dz.U. Nr 31, poz. 214 ze zm.), to nie za-
istniały warunki zastosowania trybu rozpatrywania sporów o roszczenia urzędników
określonego w art. 38 tej ustawy.
Z podobną sytuacją braku w kasacji rozróż-
nienia regulacji prawnomaterialnych od przepisów postępowania mamy do czynienia
w przypadku zarzuconego naruszenia przepisów Kodeksu postępowania administra-
cyjnego jako przepisów postępowania w rozumieniu art. 3931 pkt 2 KPC. Tymczasem
jest oczywiste, że wskazane przepisy KPA o decyzjach administracyjnych mogą sta-
nowić odniesienie w kwestii zgodności z prawem czynności pracodawcy, ale na
pewno nie podlegały zastosowaniu w postępowaniu sądowym podlegającym regułom
Kodeksu postępowania cywilnego (por. art. 1).

Przechodząc do pierwszej z podstaw kasacji (art. 3931 pkt 1 KPC) należy
stwierdzić, że na tle niekwestionowanych faktów decydujące znaczenie miało ustale-
nie właściwej podstawy uprawnień pracowniczych powódki w Starostwie Powiato-
wym w S. Punktem wyjścia oceny tej kwestii jest to, że powódka stała się z dniem 1
stycznia 1999 r. pracownikiem Starostwa Powiatowego w S. na podstawie art. 52
ustawy z dnia 13 października 1998 r. - Przepisy wprowadzające ustawy reformujące
administrację publiczną (Dz.U. Nr 133, poz. 872). Nie nasuwa także wątpliwości za-
stosowanie art. 58 tej ustawy określającego warunki stosunku pracy powstałego sto-
sownie do art. 52. Nie ma natomiast racji kasacja, która stoi na stanowisku, że pozy-
cję prawną powódki należało określić nie tylko na podstawie wyżej powołanych prze-
pisów ustawy z dnia 13 października ale ponadto także na podstawie art. 231 § 2 KP.
Ten bowiem ostatni przepis określający solidarną odpowiedzialność dotychczasowe-
go i nowego pracodawcy po przejściu zakładu pracy na innego pracodawcę nie po-
zostaje w jakiejkolwiek adekwatnej relacji do rozpatrywanego w sprawie roszczenia
przeciwko Starostwu Powiatowemu w S., które - w myśl art. 52 powołanej ustawy z
dnia 13 października 1998 r. - stało się z mocy prawa pracodawcą powódki. Z kolei
w normach art. 58 tej ustawy znalazła uregulowanie potrzeba określenia sytuacji
prawnej stosunku pracy przekształconego podmiotowo z mocy samego prawa w
konsekwencji reformy administracji publicznej. To w ramach tej szczególnej regulacji
powinna być udzielona odpowiedź na zasadnicze pytanie wynikające w sprawie - czy
do stosunku pracy z powódką w Starostwie Powiatowym w S. mają zastosowanie
nadal przepisy, które określały ten stosunek pracy przed jego przekształceniem z
mocy art. 52 ustawy z dnia 13 października 1998 r., to znaczy przepisy (w szczegól-
ności art. 13) ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwo-
wych, czy raczej należy przyjąć, iż w konsekwencji przekształcenia stosunku pracy
powódka stała się pracownikiem samorządowym, a jej status prawny określają prze-
pisy ustawy z dnia 22 marca 1990 r. o pracownikach samorządowych.

Stanowisko w tej kwestii zaskarżonego wyroku jest wadliwe. Nie są przeko-
nujące przedstawione w uzasadnieniu wyroku argumenty, które na zasadzie wykład-
ni funkcjonalnej, zostały przeciwstawione językowemu znaczeniu regulacji z art. 58
ust. 4 stwierdzającej (w pierwszym zdaniu), że: ,,pracownicy, o których mowa w ust. 1
zachowują uprawnienia pracownicze wynikające z aktów, na których podstawie po-
wstał ich stosunek pracy przed dniem 1 stycznia 1999 r.". W szczególności nie jest
słuszne dążenie Sądu Okręgowego do ujednolicenia sytuacji prawnej wszystkich
pracowników samorządowych. Takie określenie celu ustawy z dnia 13 października
1998 r. w istocie rzeczy jest z nią sprzeczne, skoro chodzi tu o ,,Przepisy wprowa-
dzające ustawy reformujące administrację publiczną" i dlatego zawierające rozwią-
zania szczególne i odpowiednie tylko na pewien określony czas ,,wprowadzenia" re-
formy. Skoro zadania i kompetencje dotychczasowej administracji państwowej zo-
stały przekazane samorządowi to ustawodawca zdecydował o przekształceniach
podmiotowych stosunków pracy, ale też - w określonych ramach czasowych - o treści
ramach tych z mocy prawa ustanowionych stosunków pracy. Zróżnicowanie sytuacji
prawnej pracowników administracji samorządowej województw i powiatów w począt-
kowym okresie ich działalności odpowiada założeniom wynikającym z art. 58 ust. 4
ustawy z dnia 13 października 1998 r. ażeby pracownicy (o których mowa między
innymi w art. 52), zachowali swe dotychczasowe uprawnienia pracownicze przez
pewien czas określony w poszczególnych punktach ustępu czwartego (z datą naj-
późniejszą - 30 czerwca 1999 r.).
Jeżeli chodzi o wynikające z art. 58 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998
r. złagodzenie warunków rozwiązania stosunku pracy przez pracodawcę za wypo-
wiedzeniem przy odpowiednim zastosowaniu art. 411 KP, to należy mieć na uwadze
wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 marca 2000 r. (Dz.U. Nr 17, poz. 228), w
którym art. 58 ust. 3 został uznany, w zakresie w jakim nakazuje odpowiednie stoso-
wanie art. 411 Kodeksu pracy, za niezgodny z art. 12 i art. 32 Konstytucji RP oraz art.
11 Konwencji Nr 87 MOP.
Z powyższych przyczyn Sąd Najwyższy uznał, że kasacja powódki zasadnie
zarzuciła zaskarżonemu nią wyrokowi błędną wykładnię art. 58 ust. 4 pkt 3 ustawy z
dnia 13 października 1998 r. i w konsekwencji bezpodstawne pominięcie uprawnień
pracowniczych powódki wynikających z ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracow-
nikach urzędów państwowych stanowiącej podstawę stosunku pracy powódki przed
dniem 1 stycznia 1999 r.
Skoro ta podstawa kasacji jest usprawiedliwiona to kasacja podlegała
uwzględnieniu stosownie do art. 39313 § 1 KPC.
========================================