Wyrok z dnia 29 czerwca 2000 r.
I PKN 708/99

Przywrócenie do pracy w urzędzie gminy pracownika będącego radnym
nie jest sprzeczne z określonym w art. 24b ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r.
o samorządzie gminnym (jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 ze zm.)
zakazem wykonywania pracy w urzędzie gminy przez jej radnego.


Przewodniczący SSN Józef Iwulski, Sędziowie SN: Jerzy Kwaśniewski (spra-
wozdawca), Walerian Sanetra .

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2000 r. sprawy z po-
wództwa Józefa S. przeciwko Urzędowi Gminy S. o dopuszczenie do pracy i inne
roszczenia, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pacy i
Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 6 września 1999 r. [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu-Są-
dowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach do ponownego rozpoznania i roz-
strzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


W rozpatrywanej sprawie powód Józef S. dochodził dopuszczenia do pracy i
wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy. W pozwie z dnia 22 marca 1999 r.
roszczenia powyższe zostały skierowane przeciwko Komunalnemu Zakładowi Gos-
podarczemu w S., a następnie - wobec zlikwidowania tego Zakładu - przeciwko
Urzędowi Gminy w S.

Rozpoznający sprawę w pierwszej instancji Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Końs-
kich ustalił, że pozwany pracodawca rozwiązał umowę o pracę z powodem bez wy-
powiedzenia, chociaż nie było zasadnej ku temu przyczyny. Powodowi na podstawie
art. 56 § 1 KP przysługuje roszczenie o przywrócenie do pracy na poprzednich wa-
runkach albo odszkodowanie. Pomimo to Sąd Rejonowy zastosował art. 56 § 2 KP w
związku z art. 45 § 2 KP i nie uwzględnił żądania przywrócenia do pracy, uznając że
uwzględnienie tego żądania jest niemożliwe. Dlatego po pierwsze, że został zlikwi-
dowany Komunalny Zakład Gospodarczy, a po drugie, że powód będąc radnym
gminy nie może równocześnie być zatrudniony w jednostkach organizacyjnych tej
gminy, co wynika z art. 24b ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
(jednolity tekst: Dz.U. z 1996 r. Nr 13, poz. 74 ze zm.).

Wychodząc z powyższych założeń, Sąd Pracy wyrokiem z dnia 14 maja 1999
r. zasądził od Gminy w S. na rzecz powoda kwotę 900 zł z ustawowymi odsetkami od
12 kwietnia 1999 r., tytułem odszkodowania odpowiadającego w myśl art. 58 KP wy-
nagrodzeniu powoda za miesiąc pracy, natomiast oddalił roszczenie o przywrócenie
do pracy.

Na skutek apelacji powoda sprawę rozpoznał w drugiej instancji Sąd Okręgo-
wy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach. Sąd ten - wbrew zasadni-
czemu zarzutowi apelacji - podzielił ustalenia Sądu Pracy. Według Sądu Okręgowe-
go z przysługujących powodowi dwóch roszczeń to z nich, które dotyczy przywróce-
nia do pracy jest niemożliwe wobec likwidacji zakładu pracy i jest sprzeczne z art.
24b ustawy o samorządzie gminnym. Uznając prawidłowość zastosowania art. 45 § 2
KP, Sąd Okręgowy ustalił, że powodowi przysługuje odszkodowanie odpowiadające
wynagrodzeniu za pracę z okresu trzech miesięcy. Z powyższych przyczyn wyrokiem
z dnia 6 września 1999 r. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok Sądu Pracy w
jego części oddalającej powództwo przez dodatkowe zasądzenie kwoty 1.900 zł (z
ustawowymi odsetkami), natomiast dalej idącą apelację oddalił.

W kasacji powód zarzucił naruszenie prawa materialnego, wskazując na
błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie przepisów art. 8, art. 231 § 1 i art. 30 §
1 KP oraz art. 24a ust. 1, art. 24b i art. 25 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym. Na
tej podstawie wnoszący kasację pełnomocnik powoda żądał ,,uchylenia zaskarżone-
go wyroku i uwzględnienie powództwa" oraz zasądzenia kosztów procesu według
norm przepisanych lub uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do po-
nownego rozpoznania Sądowi drugiej instancji.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Rozpatrywana kasacja powoda miała tylko jedną podstawę dotyczącą naru-
szenia prawa materialnego (art. 3931 pkt 1 KPC) i w konsekwencji tylko w tym zakre-
sie Sąd Najwyższy rozpoznał sprawę stosownie do art. 39311 KPC. Oznacza to, że
nie podlegały badaniu zawarte w zaskarżonym wyroku ustalenia faktyczne. Te bo-
wiem wynikają z zastosowania przepisów postępowania, których naruszenia - jako
podstawy kasacji (art. 3931 pkt 2 KPC) - nie zarzucono.

Wychodząc z powyższych założeń co do zakresu rozpoznania sprawy należy
stwierdzić, że kasacja nie zakwestionowała zasadniczych ustaleń zaskarżonego wy-
roku, po pierwsze, co do rozwiązania stosunku pracy z powodem, i po drugie, co do
tego, że z powodem rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia z naruszeniem
przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę w tym trybie. Sąd Okręgowy - jak to wyżej
przedstawiono - zaakceptował ustalenia Sądu pierwszej instancji. Ustalenia te obej-
mują zarówno fakty jak i ich ocenę w świetle wskazanych przepisów prawa material-
nego. Decydujące znaczenie miało ustalenie, że Wójt Gminy S. w piśmie skierowa-
nym do powoda zawiadomił go, że jego praca w Komunalnym Zakładzie Gospodar-
czym kończy się z dniem 31 marca 1999 r. Na skutek tej czynności dokonanej przez
Wójta działającego w imieniu pracodawcy powód nie został dopuszczony do pracy
po wskazanym przez pracodawcę terminie, traktowanym - w tej sytuacji - jako ter-
min rozwiązania stosunku pracy. Należy zauważyć, że powyższe ustalenia nie zo-
stały zakwestionowane właściwą podstawą procesową, a w ramach zarzutów naru-
szenia prawa materialnego nie zostało w kasacji objęte zastosowanie art. 56 § 1 KP
odpowiednie do ustalenia, że: ,,pozwany rozwiązał z powodem umowę o pracę bez
wypowiedzenia, pomimo braku przyczyn uzasadniających ten sposób rozwiązania
stosunku pracy".

Z tego co wyżej powiedziano wynika, że punktem odniesienia dla oceny traf-
ności zarzutów kasacji, że zostały naruszone wskazane w niej przepisy prawa mate-
rialnego jest ten stan faktyczny sprawy, który został już ustalony. Biorąc pod uwagę
to założenie, a w szczególności ustalenie odpowiedzialności strony pozwanej, wyni-
kające z niezgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia
(art. 56 § 1 KP) należało zbadać czy bez naruszenia przepisów prawa materialnego
Sąd Okręgowy zasadnie podzielił ocenę wyroku Sądu Pracy, że uwzględnienie żą-
dania powoda o przywrócenie do pracy jest niemożliwe, a nawet byłoby sprzeczne z
prawem. Przystępując do przedstawienia powyższej kwestii należy zauważyć, że
kasacja nie wskazała bezpośrednio na naruszenie art. 56 § 2 KP w związku z art. 45
§ 2 KP, na których opiera się kwestionowane rozstrzygnięcie. Jednakże ta podstawa
prawna wyroku została pośrednio objęta zakresem kasacji przez zarzucenie naru-
szenia wskazanych przepisów ustawy o samorządzie gminnym. Chodzi mianowicie o
to, że przesłanką rozstrzygnięcia nieuwzględniającego żądania przywrócenia powo-
da do pracy była ocena, że żądanie to było sprzeczne z art. 24b ust. 1 ustawy o sa-
morządzie gminnym. Ta ocena zaskarżonego wyroku została zasadnie w kasacji za-
kwestionowana. Źródłem błędnej oceny wyroku jest swoiste zrównoważenie odmien-
nych sytuacji prawnych - z jednej strony przywrócenia do pracy, a z drugiej względ-
nego zakazu wykonywania pracy w urzędzie gminy przez osobę wybraną na radne-
go. W pierwszej z tych sytuacji chodzi o restytucję rozwiązanego stosunku pracy -
ażeby pracownik pozbawiony pracy z naruszeniem prawa tę pracę odzyskał. Z tym
zasadniczym celem roszczenia o przywrócenie do pracy - wbrew ocenie zaskarżo-
nego wyroku - nie pozostaje w sprzeczności przedstawiony przepis ustawy o samo-
rządzie gminnym. Trzeba mieć tu na uwadze przede wszystkim to, że konsekwencje
prawne zakazu wykonywania pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie gminy
przez radnego danej gminy wcale nie prowadzą do rozwiązania stosunku pracy. Sto-
sownie bowiem do przepisów art. 24b ust. 2 i 3 ustawy o samorządzie gminnym
radny - na swój wniosek - otrzymuje urlop bezpłatny, a jeżeli nie złoży takiego wnio-
sku, to dochodzi do zrzeczenia się mandatu.

Z powyższego wynika, że ocena zaskarżonego wyroku jakoby przywrócenie
powoda będącego radnym Gminy S. do pracy w Urzędzie tej Gminy było sprzeczne z
prawem, nie ma oparcia w powołanych przepisach ustawy o samorządzie gminnym.
Słuszne są także zarzuty kasacji co do braku oceny w zaskarżonym wyroku szcze-
gólnej ochrony stosunku pracy z radnym przewidzianej w art. 25 ust. 2 ustawy o sa-
morządzie gminnym. Budzi zastrzeżenia także druga z przesłanek kwestionowanego
rozstrzygnięcia, że przywrócenie powoda do pracy było niemożliwe wobec likwidacji
poprzedniego zakładu pracy. W tym zakresie ocena zaskarżonego wyroku zawiera
wewnętrzną sprzeczność, jeżeli bowiem Sąd przyjął, że powodowi przysługują rosz-
czenia z art. 56 § 1 KP do Urzędu Gminy S., to nie wiadomo dlaczego przeszkodę i
to ujętą tak kategorycznie miałby stanowić fakt likwidacji Komunalnego Zakładu Gos-
podarczego. Bliższą analizę sytuacji prawnej Urzędu Gminy S. jako strony w sto-
sunku pracy z powodem uniemożliwia brak w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku
podstaw tej oceny, w szczególności w kontekście warunków przejścia zakładu pracy
lub jego części na innego pracodawcę określonych w art. 231 KP.

Z przedstawionych przyczyn zasadny był wniosek kasacji o uchylenie zaskar-
żonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (art. 39313 § 1
KPC), pomimo bezzasadności pozostałych zarzutów kasacji.

W związku z zarzutem naruszenia art. 8 KP należy stwierdzić, że przepis ten
w ogóle nie stanowił podstawy dla nieuwzględnienia roszczenia powoda. Naruszenia
zaś art. 30 § 1 pkt 3 KP wnoszący kasację upatrywał w nieprawidłowym ustaleniu w
tym zakresie podstawy faktycznej. Zarzut ten - jak to zauważono we wstępnej części
powyższych rozważań - nie jest odpowiedni do faktów ustalonych przez Sąd i nie
zakwestionowanych skutecznie wobec braku zarzutu naruszenia przepisów postę-
powania.
========================================