Wyrok z dnia 26 maja 2000 r.
I PKN 675/99

1. W przypadku zgodnego z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wy-
powiedzenia z winy pracownika nie przysługuje odszkodowanie z tytułu wcze-
śniejszego wadliwego wypowiedzenia umowy o pracę.
2. Samowolne pobieranie nienależnych zaliczek na poczet przyszłego
wynagrodzenia za pracę przez pracownika odpowiedzialnego za finanse praco-
dawcy stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych
(art. 52 § 1 pkt 1 KP).


Przewodniczący SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Sędziowie SN: Jerzy
Kwaśniewski, Jadwiga Skibińska-Adamowicz.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 26 maja 2000 r. sprawy z powództwa
Henryki S. i Krystyny T. przeciwko Spółdzielni Inwalidów ,,P." w P. o przywrócenie do
pracy, odszkodowanie, wynagrodzenie i odsetki, na skutek kasacji Henryki S. od wy-
roku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia
16 kwietnia 1999 r. [...]

1. o d d a l i ł kasację,
2. przyznał od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej Jadwigi T.-R.
kwotę 500 zł tytułem zwrotu kosztów nie opłaconej pomocy prawnej udzielonej z
urzędu.

U z a s a d n i e n i e

W imieniu powódki Henryki S. wniesiona została kasacja od wyroku Sądu
Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie z dnia 16 kwiet-
nia 1999 r., który - w wyniku uwzględnienia apelacji pozwanej Spółdzielni Inwalidów
,,P." w P. - zmienił zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego-Sądu Pracy dla Warszawy
Pragi z dnia 8 października 1998 r., zasądzający na jej rzecz odszkodowanie w wy-
sokości 3 miesięcznego wynagrodzenia za pracę za niezgodne z prawem wypowie-
dzenie umowy o pracę, w ten sposób, że oddalił jej powództwo w całości, a także
oddalił jej apelację. W sprawie tej ustalono, że strona pozwana w dniu 20 listopada
1995 r. wypowiedziała powódce, zatrudnionej na stanowisku pełnomocnika zarządu
do spraw finansowych, umowę o pracę. Przyczyną wypowiedzenia było nieprawidło-
we wystawianie dokumentów finansowych oraz brak praktyki zawodowej na zajmo-
wanym stanowisku oraz brak kontroli i nadzoru finansowego nad kasjerką Krystyną
T. W tym samym dniu kasjerka pobrała z kasy pozwanej Spółdzielni gotówkę w kwo-
cie 20.000 zł celem wpłacenia jej do banku. Jednakże zamiast dokonania wpłaty do
banku, kwota ta została przekazana członkom odwołanego Zarządu pozwanej, któ-
rym wypowiedziano stosunki pracy, w tym powódce Henryce S., którzy podjęli decy-
zję o rozdysponowaniu jej jako zaliczek na poczet przyszłych wynagrodzeń za pracę.
Z kwoty tej powódka pobrała 4000 zł. O faktach tych strona pozwana powzięła wia-
domość w dniu 27 listopada 1997 r. i po zasięgnięciu opinii związków zawodowych w
dniu 1 grudnia 1995 r., rozwiązała z powódką umowę o pracę w trybie art. 52 § 1 KP
z dniem 6 grudnia 1995 r.
Powódka dochodziła także odsetek od wynagrodzenia za listopad i grudzień
1995 r., których Sąd Rejonowy nie zasądził, uznając, że należne powódce płace za
te miesiące były terminowo naliczone i przygotowane do wypłaty, ale nie zostały
przez nią odebrane, tylko przekazane za pośrednictwem poczty w dniu 9 październi-
ka 1997 r.
Na podstawie takich ustaleń Sąd pierwszej instancji uznał, że wypowiedzenie
umowy o pracę powódce było wadliwe, ponieważ było złożone przez osoby nie-
uprawnione w dacie dokonania wypowiedzenia do składania oświadczeń woli o roz-
wiązaniu stosunków pracy w imieniu pracodawcy i z tego tytułu zasądził na rzecz
powódki odszkodowanie w wysokości 3 miesięcznego wynagrodzenia z pracę, nato-
miast oddalił roszczenie o przywrócenie do pracy, uznając, że rozwiązanie umowy o
pracę z powódką z powodu ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pra-
cowniczych było uzasadnione. Sąd ten oddalił także powództwo o zasądzenie odse-
tek od wynagrodzenia za listopad i grudzień 1995 r., argumentując, że wina w nie-
terminowym pobraniu należnych wynagrodzeń obciążała powódkę, która znała ter-
min wypłaty przygotowanych do wypłaty wynagrodzeń, które mogła odebrać osobi-
ście, czego nie uczyniła.
Uwzględniając apelację strony pozwanej Sąd Okręgowy potwierdził wprawdzie
stanowisko Sądu pierwszej instancji, że naruszenie dyscypliny finansowej przez po-
branie zaliczek na poczet przyszłych wynagrodzeń, które nie były wymagalne w da-
cie pobrania tych świadczeń, było ciężkim naruszeniem podstawowych obowiązków
przez powódkę zatrudnioną na stanowisku kierowniczym pracownika odpowiedzial-
nego za sprawy finansowe strony pozwanej (art. 52 § 1 pkt 1 KP), ale uznał, że sku-
teczne rozwiązanie umowy o pracę w tym trybie zniweczyło skutki prawne wcześniej-
szego niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę. Wykładnia systemo-
wa i celowościowa przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę czyniła bowiem niedo-
puszczalnym zasądzenie na rzecz pracownika odszkodowania z tytułu wadliwego
wypowiedzenia umowy o pracę w przypadku rozwiązania umowy o pracę bez wypo-
wiedzenia z winy pracownika w okresie biegnącego okresu wypowiedzenia.
Zawarte w kasacji zarzuty wskazywały na niewłaściwe zastosowanie prawa
materialnego - art. 52 § 1 pkt 1 KP. W tej części skarżąca utrzymywała, że czyn po-
wódki, polegający na pobraniu za wiedzą pracodawcy zaliczki na poczet przyszłych
wynagrodzeń, nie mógł być kwalifikowany jako ciężkie naruszenie podstawowych
obowiązków pracowniczych. Ponadto Sąd drugiej instancji naruszył art. 391 KPC w
związku z art. 328 § 2 KPC przez niepodanie w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku
motywów oddalenia apelacji powódki w części dotyczącej niezasądzenia odsetek z
tytułu nieterminowej wypłaty wynagrodzenia w kwocie 1.077 zł, co wzbudziło wątpli-
wości skarżącej, czy Sąd Okręgowy rozpoznał apelację w całości i nie naruszył
normy art. 378 § 1 KPC.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 39311 KPC Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w grani-
cach kasacji, jakie wytyczają zawarte w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia kon-
kretnych przepisów prawa materialnego lub prawa procesowego, a także uzasadnie-
nie przytoczonych podstaw kasacyjnych. Wstępnie należy podkreślić, że obowiązują-
cy w postępowaniu kasacyjnym tzw. przymus adwokacko-radcowski (art. 3932 § 1 i
465 § 1 KPC), przewidujący obowiązek wniesienia lub uzupełnienia kasacji przez
pełnomocnika będącego adwokatem lub radcą prawnym, pozwalał rozpoznać jedynie
zarzuty naruszenia prawa sformułowane w skardze kasacyjnej, wniesionej przez peł-
nomocnika powódki legitymującego się statusem adwokata. W konsekwencji wnie-
sione osobiście przez powódkę, która nie legitymuje się statusem prawnym osoby
zwolnionej z zachowania przymusu adwokacko-radcowskiego w ujęciu art. 3932 § 2
KPC, ,,pismo procesowe w uzupełnieniu kasacji" stanowiło niedopuszczalne uzupeł-
nienie kasacji, które nie mogło być przedmiotem weryfikacji kasacyjnej. Dlatego Sąd
Najwyższy jedynie incydentalnie potwierdził stanowisko Sądu drugiej instancji, że
zgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracowni-
ka w okresie biegnącego wypowiedzenia, która powoduje ustanie stosunku pracy z
chwilą doręczenia pisma rozwiązującego w trybie natychmiastowym stosunek pracy,
niweczy skutki prawne wcześniej dokonanego wypowiedzenia umowy o pracę. Wyni-
ka to nie tylko z wykładni systemowej i celowościowej, ale z wyraźnej regulacji za-
wartej w art. 60 KP, który przewiduje, że pracownikowi przysługuje wyłącznie odsz-
kodowanie w wysokości wynagrodzenia za czas do upływu okresu wypowiedzenia w
przypadku, jeżeli pracodawca rozwiązał umowę o pracę w okresie wypowiedzenia z
naruszeniem przepisów o rozwiązywaniu umów o pracę bez wypowiedzenia. Ozna-
cza to, że w przypadku zgodnego z prawem natychmiastowego zwolnienia pracowni-
ka z pracy wykluczone jest zasądzenie odszkodowania z tytułu wadliwego wcześ-
niejszego wypowiedzenia umowy o pracę.
W zakresie zgodności z prawem rozwiązania umowy o pracę bez wypowie-
dzenia z winy powódki skarżący nie zawarł w skardze kasacyjnej zarzutu naruszenia
jakichkolwiek przepisów postępowania, którym miałby uchybić Sąd drugiej instancji
przy wyrokowaniu w tej kwestii. Według ugruntowanej linii orzecznictwa brak zarzu-
tów proceduralnych w tym zakresie oznaczał związanie Sądu Najwyższego miaro-
dajnymi ustaleniami faktycznymi, jakie stanowiły podstawę wyrokowania przez Sąd
drugiej instancji (por. wyrok z dnia 21 marca 1997 r., I PKN 58/97, OSNAPiUS 1997
nr 22, poz. 436). Sąd ten wiążąco ustalił, że powódka, która została odwołana w dniu
20 listopada 1995 r. z kierowniczego stanowiska pełnomocnika Zarządu do spraw
finansowych strony pozwanej, przywłaszczyła sobie bez wiedzy władz Spółdzielni i
samowolnie kwotę 4000,00 zł tytułem zaliczki w ,,celu zabezpieczenia roszczeń z
tytułu rozwiązania umowy o pracę", którą zatem pobrała na poczet przyszłych, a nie-
należnych w dacie pobrania kwot wynagrodzenia za pracę. Samowolne pobranie
nienależnych zaliczek na poczet przyszłego wynagrodzenia za pracę przez pracow-
nika odpowiedzialnego za finanse pracodawcy w sposób oczywisty stanowiło ciężkie
naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych (art. 52 §1 pkt 1 KP).
Natomiast zarzut naruszenia przepisów postępowania został skierowany prze-
ciwko tej części zaskarżonego wyroku, w jakiej Sąd drugiej instancji oddalił apelację
powódki w zakresie żądania zmiany wyroku Sądu pierwszej instancji i zasądzenia
kwoty 1.077 zł z tytułu odsetek od nieterminowej wypłaty wynagrodzenia za listopad i
grudzień 1995 r. Wprawdzie istotnie Sąd Okręgowy nie odniósł się bezpośrednio do
tej kwestii w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jednakże nie ulega wątpliwości, iż
orzekł w tym zakresie merytorycznie, tj. co do istoty sprawy. Uchybienie przepisom
prawa procesowego może stanowić uzasadnioną podstawę kasacyjną, jeżeli strona
skarżąca wykaże, że miało ono istotny wpływ na wynik sprawy (art. 3931 pkt 2 KPC).
Tymczasem skarżący poza wątpliwościami, czy Sąd drugiej instancji rozpoznał w
całości apelację powódki, nie wykazał, że oddalenie w całości jej skargi apelacyjnej
mogło mieć wpływ na wynik sprawy w postaci negatywnego rozstrzygnięcia o docho-
dzonym przez nią roszczeniu odsetkowym. Godzi się zasygnalizować, że Sąd Okrę-
gowy szczegółowo zreferował stanowisko Sądu pierwszej instancji w tej kwestii, który
przekonująco wykazał, że powódka z własnej winy nie pobrała naliczonego i przygo-
towanego do wypłaty wynagrodzenia, zwłaszcza że pracodawcę obciążał obowiązek
wypłaty wynagrodzenia za pracę w formie pieniężnej do rąk pracownika. Obowiązek
ten w aktualnym stanie prawnym został wyraźnie określony w formie powinności ko-
deksowej (art. 86 KP).
Mając powyższe na uwadze Sąd Najwyższy oddalił kasację na podstawie art.
39312 KPC, orzekając zgodnie z wnioskiem adwokata z urzędu o kosztach nie opła-
conej pomocy prawnej udzielonej z urzędu na podstawie § 21 rozporządzenia Minis-
tra Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 1997 r. w sprawie opłat za czynności adwokac-
kie oraz opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. Nr 154, poz. 1013 ze zm.).
========================================