Wyrok z dnia 22 kwietnia 1998 r.
I PKN 65/98

Pracownikom zatrudnionym za granicą, do których mają zastosowanie
przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie
niektórych praw i obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą
w celu realizacji budownictwa eksportowego i usług związanych z eksportem
(jednolity tekst: Dz.U. z 1990 r. Nr 44, poz. 259 ze zm.) przysługuje wynagro-
dzenie za czas gotowości do pracy przewidziane w art. 81 KP.


Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra, Sędziowie: SA Alina Krusz-
Stankiewicz (sprawozdawca), SN Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 22 kwietnia 1998 r. sprawy z po-
wództwa Waldemara B. przeciwko Przedsiębiorstwu Robót Termoizolacyjnych ,,T.-Z."
Spółce Akcyjnej w Z. o zapłatę, na skutek kasacji strony pozwanej od wyroku Sądu
Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 16
września 1997 r. [...]


1) o d d a l i ł kasację,

2) z a s ą d z i ł od pozwanego na rzecz powoda kwotę 600 zł tytułem zwrotu
kosztów postępowania kasacyjnego.

U z a s a d n i e n i e


Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Zabrzu wyrokiem z 19 września 1994 r. oddalił
powództwo Waldemara B. przeciwko Przedsiębiorstwu Robót Termoizolacyjnych ,,T."
w Z. o zasądzenie na jego rzecz kwoty 7.440 zł, których domagał się za czas pozos-
tawania w gotowości do pracy w okresie od 20 stycznia 1992 r. do 29 lipca 1992 r.

Po dwukrotnym uchyleniu wyroku Sądu pierwszej instancji, Sąd Rejonowy
ostatecznie wyrokiem z 29 kwietnia 1997 r. zasądził od pozwanego na rzecz powoda
kwotę 6.448 zł z ustawowymi odsetkami od 16 października 1995 r., a nadto obciążył
stronę pozwaną kosztami postępowania.

Rozstrzygnięcie swoje Sąd pierwszej instancji oparł na ustaleniu, iż powód
został zatrudniony w pozwanym Przedsiębiorstwie na podstawie umowy o pracę na
czas określony na budowie eksportowej w Niemczech i z przyczyn leżących po stro-
nie pracodawcy nie wykonywał pracy przez cały okres objęty umową, a z dniem 28
stycznia 1992 r. został odwołany do kraju, pozostając w stałym kontakcie z praco-
dawcą w sprawie ponownego wyjazdu do pracy za granicą. Pracodawca nie rozwią-
zał również z powodem umowy o pracę w trakcie jej trwania, gdyż był zainteresowa-
ny ponownym wyjazdem powoda do pracy, celem realizowania uprzednio zawartej
umowy. Ustalił także, że powód w dniu rozwiązania umowy złożył wniosek o udziele-
nie urlopu bezpłatnego obejmującego okres niewykonywania pracy i za który nie
otrzymał wynagrodzenia, a ponadto iż w całym tym okresie był gotów do świadczenia
pracy.

Rozpoznając sprawę wskutek apelacji strony pozwanej Sąd Wojewódzki-Sąd
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyrokiem z 16 września 1997 r.
oddalił apelację, zasądzając od pozwanego na rzecz powoda kwotę 400 zł tytułem
zwrotu kosztów zastępstwa procesowego za drugą instancję.

Sąd Wojewódzki podzielił zarówno ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd
pierwszej instancji, jak i uznał, iż istnieją podstawy prawne do zasądzenia na rzecz
powoda wynagrodzenia za czas gotowości do pracy, gdyż taką gotowość powód
przejawiał. Nie tylko pozostawał z pracodawcą w stałym kontakcie, oczekując wzno-
wienia realizacji kontraktu za granicą, ale także pozostawał w dyspozycji wymaganej
od pracownika. O braku takiej gotowości nie może świadczyć złożenie wniosku o
udzielenie urlopu bezpłatnego, co nastąpiło w dacie rozwiązania umowy o pracę, a
pracodawca nie wykazał w żaden sposób, aby wcześniej strony umowy o pracę
uzgodniły korzystanie przez powoda z takiego urlopu. W tej sytuacji, zdaniem Sądu
Wojewódzkiego zachodziły przesłanki do uznania, iż powodowi przysługuje wyna-
grodzenie za czas gotowości do pracy przewidziane w art. 81 KP. Przepisy rozpo-
rządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie niektórych praw i
obowiązków pracowników skierowanych do pracy za granicą w celu realizacji bu-
downictwa eksportowego i usług związanych z eksportem (jednolity tekst: Dz. U. z
1990 r. Nr 44, poz. 259 ze zm.) nie wyłączają bowiem stosowania wobec pracowni-
ków podejmujących pracę za granicą zasad wynikających z powołanego art. 81 KP.

Wyrok ten zaskarżyła strona pozwana, zarzucając obrazę przepisów prawa
materialnego, a w szczególności art. 60 i 61 Kodeksu cywilnego, a także art. 81 § 1 i
art. 298 Kodeksu pracy w związku z § 14 ust. 7 powołanego wyżej rozporządzenia
Rady Ministrów z 27 grudnia 1974 r. a także naruszenie przepisów prawa proceso-
wego - art. 233 § 1 KPC. Powołując te zarzuty strona pozwana wnosiła o zmianę
zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa, względnie o jego uchylenie oraz
uchylenie wyroku Sądu Rejonowego i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji
do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu kasacji pozwany podnosił, iż Sąd Woje-
wódzki nie rozważył konsekwencji wynikających z art. 60 i 61 Kodeksu cywilnego i
nie wziął pod uwagę, iż złożenie przez powoda wniosku o udzielenie urlopu bezpłat-
nego było potwierdzeniem wcześniejszych ustaleń między powodem i pracodawcą
co do potraktowania całego okresu przestoju na budowie zagranicznej jako urlopu
bezpłatnego. Złożenie przez powoda oświadczenia o korzystaniu z urlopu bezpłat-
nego nie było dotknięte nieważnością ani niezgodne z prawem.

Strona pozwana podnosiła ponadto, iż Sąd Wojewódzki pominął okoliczność,
że zgodnie z powołanym rozporządzeniem pracownikom wykonującym pracę za gra-
nicą wynagrodzenie dewizowe przysługuje jedynie za czas faktycznie wykonywanej
tam pracy i to z ograniczeniem przewidzianym w § 10 ust. 4 rozporządzenia.

W przypadku, gdy pracownik przebywa w kraju podstawą obliczenia jego wy-
nagrodzenia lub zasiłku chorobowego jest wynagrodzenie przysługujące mu w ma-
cierzystym zakładzie pracy, o czym przesądza treść § 14 ust. 7 i § 7 ust. 5 rozporzą-
dzenia. Powód znajdował się w analogicznej sytuacji, jak pracownicy odbywający
podróż do kraju i był zwolniony od obowiązku wykonywania pracy w całym okresie
pobytu w domu. Powód mógłby otrzymać więc co najwyżej wynagrodzenie odpowia-
dające stawce osobistego zaszeregowania obowiązującej w jego macierzystym zak-
ładzie pracy, a więc kwotę 901,40 zł.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Kasacja strony pozwanej nie zasługuje na uwzględnienie z kilku powodów.

Niesporne jest bowiem , że powód złożył podanie o udzielenie urlopu bezpłat-
nego. Oznacza to, że pierwotnym zamiarem stron było podjęcie przez powoda pracy
ze wszystkimi konsekwencjami wynikającymi z zawartej umowy.

Sąd Wojewódzki nie naruszył powołanego art. 233 § 1 KPC, podzielając
ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji i dokonaną przez ten
Sąd ocenę dowodów. Ustalenia te potwierdziły, iż wniosek o udzielenie urlopu bez-
płatnego miał jedynie na celu ,,wypełnienie" okresu objętego umową o pracę, skoro
faktycznie umowa ta nie była realizowana.

Bezzasadne jest także powoływanie się skarżącego na pominięcie przez Sąd
Wojewódzki treści art. 60 i 61 Kodeksu cywilnego, skoro ustalono, że pierwotnym
zamiarem stron było pozostawanie powoda w dyspozycji pracodawcy i w oczekiwa-
niu na wezwanie do podjęcia pracy. Należy przy tym zaznaczyć, że czynność pole-
gająca na złożeniu wniosku o udzielenie urlopu bezpłatnego i udzielenie tego urlopu
nie są czynnościami prawnymi w rozumieniu prawa cywilnego, gdyż nie zmierzają do
powstania zmiany lub ustania stosunku prawnego łączącego strony. Czynności te
mają charakter regulaminowy, wynikają z określonego porządku obowiązującego w
zakładzie pracy, a ich skuteczność może być oceniana w płaszczyźnie zachowań
faktycznych (por. wyrok SN z 17 lutego 1998 r., I PKN 527/97). Skoro dokonane
ustalenia potwierdziły gotowość powoda do wykonywania pracy, to w myśl art. 81 KP
przysługiwało mu wynagrodzenie za czas tej gotowości wynikające ze stawki osobis-
tego zaszeregowania ustalonej przez strony w umowie. Zaznaczyć bowiem należy,
że do osób zatrudnionych za granicą mają zastosowanie również przepisy Kodeksu
pracy, gdyż powołane wyżej rozporządzenie Rady Ministrów wydane na podstawie
art. 298 KP określa jedynie w sposób szczególny niektóre prawa i obowiązki tych
pracowników.

Nie można z tego względu podzielić zarzutu strony skarżącej, że brak było
podstaw do zasądzenia na rzecz powoda wynagrodzenia wyliczonego w oparciu o
stawkę osobistego zaszeregowania obowiązującą w pozwanym przedsiębiorstwie,
gdyż w żadnym razie nie można zastosować analogii do zasad wynagradzania pra-
cownika przebywającego w podróży służbowej na terenie kraju lub korzystającego ze
zwolnienia lekarskiego, o czym mowa w § 14 ust. 7 i § 7 ust. 5 rozporządzenia.

Nie podzielając zarzutów strony pozwanej Sąd Najwyższy, działając w oparciu
o art. 39312 KPC, oddalił kasację.
========================================