Wyrok z dnia 10 maja 2000 r.
I PKN 641/99

Naruszenie art. 30 § 4 KP ma miejsce wówczas, gdy pracodawca nie
wskazuje w ogóle przyczyny wypowiedzenia, bądź gdy wskazana przez niego
przyczyna jest niedostatecznie konkretna, a przez to niezrozumiała dla pra-
cownika.


Przewodniczący SSN Teresa Flemming-Kulesza (sprawozdawca), Sędziowie
SN: Katarzyna Gonera, Józef Iwulski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2000 r. sprawy z powództwa
Włodzimierza G. przeciwko Przedsiębiorstwu Komunikacji Samochodowej S.A. w Ż.
o przywrócenie do pracy, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego-
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze z dnia 9 sierpnia 1999 r.
[...]


o d d a l i ł kasację i nie obciążył powoda kosztami postępowania kasacyjne-
go.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Żarach wyrokiem z dnia 15 czerwca 1999 r. przy-
wrócił powoda Włodzimierza G. do pracy w pozwanym Przedsiębiorstwie Komunika-
cji Samochodowej S.A. w Ż. ,,na warunkach istniejących w dniu 18. II. 1999 r.", a
także zasądził na rzecz powoda kwotę 453, 42 zł tytułem wynagrodzenia za czas
pozostawania bez pracy pod warunkiem podjęcia pracy u pozwanego oraz orzekł o
kosztach procesu.
Sąd Pracy ustalił, że powód zatrudniony był w pozwanym przedsiębiorstwie
jako kierowca i prowadził samochód marki ,,Jelcz". Pojazd ten przejął protokołem z
17 sierpnia 1994 r., w którym stwierdzono, między innymi, że szybkościomierz jest w
nim sprawny i oplombowany. Jeżdżąc tym samochodem powód nie używał nigdy
tachografu, nie zdawał nigdy tarcz tego urządzenia. Nie wiedział, czy jest on
sprawny, nie zgłaszał jego niesprawności. Nie znał też stanu jego wewnętrznego
oplombowania plombami z modeliny. Strona pozwana wprowadziła obowiązek zgła-
szania przyrządów pomiarowych, w tym tachografów, do uwierzytelniania. Kierownik,
który prowadził kartotekę tachografów, nie sprawdzał, czy kierowcy zgłaszają upływ
terminu uwierzytelnienia. Powód był rozliczany na podstawie kart drogowych. Część
kierowców zatrudnionych u pozwanego, zdając karty drogowe, załączała tarcze ta-
chografu, jednak większość tego nie robiła. Od lutego 1999 r. zażądano od wszyst-
kich kierowców zdawania tachografów. Po ostatniej rejestracji, która miała miejsce
25 listopada 1998 r., samochód powoda był kilkakrotnie naprawiany, a także kilka
razy zdarzyło się, że jeździli nim inni kierowcy. Komisja powołana przez stronę poz-
waną 27 stycznia 1999 r. dokonała kontroli samochodu, którym jeździł powód. W wy-
niku tej kontroli stwierdzono, że tachograf jest niesprawny. Brak było podstawy do
umieszczania tarcz, wyłamany był uchwyt do przestawiania tarcz rejestrujących. Po-
nadto stwierdzono, że dwie plomby plastyczne wewnątrz tachografu nie mają cech
identyfikacyjnych. Zdaniem członków komisji, taki stan plomb nie mógł być spowo-
dowany ich zużyciem z przyczyn naturalnych. Już na pierwszy rzut oka można było
stwierdzić nieprawidłowość oplombowania. Po przeprowadzeniu konsultacji związ-
kowej, pracodawca 18 lutego 1999 r. wypowiedział powodowi umowę o pracę ze
skutkiem na 31 maja 1999 r. Jako przyczynę podał ciężkie naruszenie przez powoda
podstawowych obowiązków pracowniczych polegające na uszkodzeniu tachografu,
braku plomb przy tachografie, narażeniu przedsiębiorstwa na straty w wysokości
3325, 10 zł, niewłaściwe wykonywanie obsługi codziennej eksploatowanego pojazdu
oraz fałszowanie dokumentów eksploatacyjnych.
Według Sądu Rejonowego wszystkie zarzuty podane przez pracodawcę jako
przyczyna wypowiedzenia dotyczą tachografu. Z protokołu przejęcia samochodu
przez powoda nie wynika, że sprawdzono sprawność tachografu. Wobec tego Sąd
uznał za niezasadne zarzuty uszkodzenia tachografu i narażenia Przedsiębiorstwa
na straty. Wbrew zarzutowi pracodawcy w tachografie były plomby, lecz nie zawie-
rały znamion identyfikacyjnych. Dostęp do nich był możliwy w razie używania tacho-
grafu. Powód nigdy nie używał tachografu, a pracodawca od niego tego nie wymagał.
Powód nie wykonywał określonego w książce obsługi i napraw pojazdu obowiązku
upewnienia się, czy w tachografie znajduje się tarcza. W pozwanym przedsiębiors-
twie istniała praktyka nieużywania tachografów, nie egzekwowano ich używania. W
tej sytuacji trudno mówić o fałszowaniu dokumentów przez powoda, który nie uży-
wając tachografu, w dobrej wierze dokonywał zapisów o sprawności pojazdu. Sąd
wziął pod uwagę również to, że powód całe swoje życie zawodowe związany był z
pozwanym przedsiębiorstwem i tak jak organizacje związkowe wypowiadające się w
tej sprawie, uznał rozwiązanie stosunku pracy za ,,zbyt daleko posuniętą konsekwen-
cję". Pracodawca, zdaniem Sądu Pracy, powinien w sposób jednoznaczny określić
zasady i obowiązek używania tachografu i konsekwentnie to egzekwować.
Strona pozwana wniosła apelację od tego wyroku, a Sąd Okręgowy-Sąd Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 9 sierpnia 1999 r. zmienił zaskarżony
wyrok i oddalił powództwo w całości. Sąd drugiej instancji przyjął za własne ustalenia
faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy, jednakże zakwestionował prawidłowość
wniosków w zakresie jednej ze wskazanych przez pracodawcę przyczyn wypowie-
dzenia, a mianowicie niewłaściwego wykonywania obsługi codziennej przy eksplo-
atowanym autobusie. Właściwe wykonywanie obsługi codziennej autobusu obejmuje
czynności wskazane w książce obsług i napraw pojazdu. W książce tej powód doko-
nywał wpisów o wykonaniu codziennej obsługi oraz o sprawności (bądź niespraw-
ności) pojazdu. W ramach czynności codziennej obsługi wymieniono konieczność
upewnienia się, czy w tachografie znajduje się tarcza. Obowiązek ten wynikał też z
podpisanego przez powoda zakresu czynności obsługi codziennej. Powód powinien
to sprawdzić przed wyjazdem do pracy. Powód nie sprawdzał, czy w tachografie
znajduje się tarcza. Gdyby choć raz wykonał ten obowiązek, z pewnością dostrzegł-
by, że tachograf jest niesprawny. Powód, zgodnie z wymaganiami kwalifikacyjnymi,
które przyjął do wiadomości, powinien znać przepisy o ruchu drogowym, toteż obo-
wiązany był wiedzieć, że nie może wyjechać pojazdem z niesprawnym tachografem.
Zgodnie z art. 129 ust. 2 pkt 4 i 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r.- Prawo o ruchu
drogowym ( Dz.U. Nr 98, poz. 602 ze zm.) policjant jest uprawniony do sprawdzania
stanu technicznego pojazdu, a także zapisów urządzenia rejestrującego samoczyn-
nie prędkość jazdy, czas jazdy oraz postoju. Powód ani razu nie odnotował w
książce, że tachograf nie jest sprawny, wpisywał, że pojazd jest sprawny i wyjeżdżał
autobusem w trasy mimo niesprawnego tachografu. Wypowiedzenie umowy o pracę
jest uzasadnione, jeżeli choćby jedna ze wskazanych przyczyn jest rzeczywista i
konkretna. W rozpoznawanej sprawie prawdziwy okazał się zarzut dotyczący niewła-
ściwego wykonywania przez powoda obsług codziennych przy eksploatowanym au-
tobusie. Uchybienie obowiązkom pracowniczym w tym zakresie jest następstwem
niedbałości powoda. Oceniając rodzaj i ciężar gatunkowy tej przyczyny wypowiedze-
nia, a zwłaszcza niewykonywanie przez długi czas obowiązku sprawdzenia, czy w
tachografie znajduje się tarcza, naruszanie przepisów o ruchu drogowym, niedbałość
powoda, Sąd Okręgowy uznał, że wypowiedzenie jest zasadne.
Powód wniósł kasację od tego wyroku, zarzucając naruszenie art. 30 § 4 oraz
art. 100 § 2 pkt 2 Kodeksu pracy poprzez przyjęcie, że podana przyczyna wypowie-
dzenia umowy o pracę, tj. niewłaściwe wykonywanie obsługi codziennej w pojeździe,
jest rzeczywista i konkretna. Wskazując na tę podstawę, powód domagał się zmiany
zaskarżonego wyroku i przywrócenia do pracy oraz zasądzenia na jego rzecz kosz-
tów procesu. W uzasadnieniu kasacji podnosi się, że nie można powoływać się na
naruszenie przez powoda podstawowych obowiązków pracowniczych przez poda-
wanie w książce obsługi, że samochód jest sprawny, pomimo iż tachograf był uszko-
dzony, wówczas gdy pracodawca tolerował nieużywanie tachografów przez kierow-
ców. To strona pozwana powinna zapewnić, by obsługiwane samochody były zao-
patrzone w odpowiednie urządzenia wymagane przepisami prawa oraz by były w
dobrym stanie technicznym. Pracodawca powinien najpierw zwrócić uwagę powodo-
wi na fakt nieużywania tachografu i dopiero, gdyby powód nie zastosował się do tego
pouczenia, mógł wypowiedzieć umowę o pracę.
Strona pozwana wniosła o oddalenie kasacji i zasądzenie na jej rzecz kosztów
postępowania.

Sąd Najwyższy rozważył ,co następuje:

Kasacja nie jest uzasadniona. Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację w jej grani-
cach i z urzędu bierze jedynie pod rozwagę nieważność postępowania (art. 39311
KPC). Granice kasacji wyznaczają jej podstawy, czyli podniesione w niej zarzuty na-
ruszenia wskazanych przepisów prawa. Wobec niepodniesienia zarzutu naruszenia
przepisów postępowania odnoszących się do dokonywania przez sąd ustaleń fak-
tycznych, dla oceny podniesionego zarzutu naruszenia prawa materialnego miaro-
dajny dla Sądu Najwyższego był ustalony w sprawie stan faktyczny. Zarzuty kasacji
okazały się niezasadne. Nie wiadomo na czym, zdaniem skarżącego, polegać miało-
by naruszenie przez Sąd Okręgowy art. 100 § 2 pkt 2 KP. Zgodnie z tym przepisem
pracownik jest obowiązany przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie
pracy porządku. Przepis ten nie miał zastosowania w ustalonym stanie faktycznym,
ponieważ wskazane przez pracodawcę i rozważane przez Sąd przyczyny wypowie-
dzenia nie wiązały się z przestrzeganiem przez powoda regulaminu pracy i ustalone-
go w zakładzie pracy porządku. Sąd ustalił, że powód nie przestrzegał wynikającego
z jego zakresu czynności obowiązku należytego wykonywanie codziennej obsługi
autobusu i wpisywania do książki obsług ewentualnych usterek urządzeń pojazdu.
Ustalił też, że powód naruszał przepisy o ruchu drogowym. Zarzuty te nie odnoszą
się do regulaminu pracy, ani ustalonego w zakładzie pracy porządku. Druga podsta-
wa kasacji odnosiła się do art. 30 § 4 KP. W myśl tego przepisu, w oświadczeniu
pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę powinna być wskazana przyczyna
uzasadniająca wypowiedzenie. Naruszenie tego przepisu ma miejsce wówczas, gdy
pracodawca nie wskazuje w ogóle przyczyny wypowiedzenia bądź gdy wskazana
przez niego przyczyna jest niezrozumiała, niejasna, niedostatecznie konkretna.
Ocena wskazanej przyczyny pod kątem jej należytego skonkretyzowania dokonywa-
na jest z perspektywy adresata oświadczenia pracodawcy. To pracownik ma wie-
dzieć i rozumieć, z jakiego powodu pracodawca dokonał wypowiedzenia umowy o
pracę. W rozpoznawanej sprawie nie było podnoszone, że podane powodowi przy-
czyny wypowiedzenia są dla niego niejasne. Nie twierdzi się też tego w uzasadnieniu
kasacji. Niewłaściwe wykonywanie obsługi codziennej w pojeździe może być uznane
za dostatecznie skonkretyzowaną przyczynę wypowiedzenia, zwłaszcza, że, jak zo-
stało ustalone, wszystkie zarzuty podane powodowi jako uzasadnienie wypowiedze-
nia dotyczyły stwierdzonej przez kontrolę niesprawności tachografu. W kasacji nie
zostało wykazane błędne rozumienie przez Sąd Okręgowy przepisu art. 30 § 4 KP. Z
uzasadnienia kasacji wynika natomiast, że kwestionuje się w niej w istocie rzeczy nie
konkretność podanej powodowi przyczyny wypowiedzenia, lecz jego zasadność.
Zasadność wypowiedzenia nie mogła być jednakże przedmiotem rozważań Sądu
Najwyższego, skoro podstawy kasacji nie stanowił zarzut naruszenia przepisu odno-
szącego się do tej kwestii.
Kasacja, jako pozbawiona usprawiedliwionych podstaw, podlegała zatem od-
daleniu na podstawie art. 39312 KPC. O kosztach Sąd Najwyższy orzekł na podsta-
wie art. 102 KPC.
========================================