Wyrok z dnia 9 maja 2000 r.
I PKN 626/99

1. Zawiadomienie o odrzuceniu sprzeciwu od zastosowania kary porząd-
kowej nie musi zawierać pouczenia o przysługującym pracownikowi prawie
wystąpienia do sądu pracy o uchylenie zastosowanej kary porządkowej.
2. Termin wystąpienia do sądu pracy o uchylenie kary porządkowej (art.
112 § 2 KP) jest terminem zawitym prawa materialnego i nie podlega przywró-
ceniu.


Przewodniczący SSN Walerian Sanetra, Sędziowie SN: Jadwiga Skibińska-
Adamowicz, Barbara Wagner (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 9 maja 2000 r. sprawy z powództwa
Krystyny O., Krystyny B., Barbary P., Teresy G., Anny J., Stanisławy C., Stefanii S.,
Genowefy N. i Haliny Ż. przeciwko Hucie K. Spółce Akcyjnej - Zakładom Koksowni-
czym [...] w Z. o uchylenie kary upomnienia i kary nagany, na skutek kasacji strony
pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
Opolu z dnia 2 czerwca 1999 r. [...]


z m i e n i ł zaskarżony wyrok w ten sposób, że zmienił wyrok Sądu Rejono-
wego-Sądu Pracy w Kędzierzynie - Koźlu z dnia 17 lutego 1999 r., [...] i powództwo
oddalił.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Opolu wyrokiem z
dnia 2 czerwca 1999 r. [...] oddalił apelację Huty K. S.A. - Zakłady Koksownicze [...]
w Z. od wyroku Sądu Rejonowego-Sądu Pracy w Kędzierzynie - Koźlu z dnia 17 lu-
tego 1999 r. [...], uchylającego karę upomnienia nałożoną na powódkę Krystynę O.
oraz kary nagany nałożone na powódki: Krystynę B., Barbarę P., Teresę G., Annę J.,
Stanisławę C., Stefanię S., Genowefę N. i Halinę Ż. w dniu 9 listopada 1998 r.
Sąd ustalił, że zarzucane powódkom zatrudnionym na stanowisku kontrolerek
jakości, naruszenie obowiązku rzetelnego pomiaru, wykonywanego pod nadzorem
brygadzistki Krystyny O., zawartości wody w koksiku dostarczonym do Huty K. w
dniach 30 i 31 października 1998 r. i wpisanie do książek raportowych wyniku, który
nie odpowiadał faktycznej wysokości wody w koksiku, nie miało miejsca. Pomiaru
dokonały prawidłowo, zaś rozbieżność pomiędzy uzyskanymi przez nie wynikami i
wynikami kontrolnego sprawdzenia zawartości wody w koksiku przez odbiorcę zwią-
zana była ze zmianą warunków atmosferycznych, w jakich pobierano próbki (padają-
ce deszcze). Zdaniem Sądu, ,,pojedynczy błąd w zakresie wykonywanych przez pra-
cownika czynności nie powinien z reguły być kwalifikowany jako jedna z przyczyn
umożliwiających nałożenie kary porządkowej po myśli art. 108 § 1 kp, jako że nie
mieści się to w pojęciu nieprzestrzegania ustalonego porządku, regulaminu pracy,
przepisów bhp oraz p. poż.". Po wysłuchaniu powódek na zebraniu w dniu 9 listopa-
da 1998 r., w atmosferze dla nich wrogiej, bez umożliwienia im przedstawienia spo-
kojnego i rzeczowego wyjaśnienia stanowiska w sprawie, strona pozwana zastoso-
wała wobec Krystyny O. karę upomnienia, a w odniesieniu do pozostałych powódek
- kary nagany. Wysłuchanie pracownic w takich okolicznościach nie spełniało wy-
magań przewidzianych dla tej czynności w art. 109 § 2 KP. W dniu 23 listopada po-
wódki złożyły sprzeciw od zastosowanych kar. W dniu 7 grudnia 1998 r. otrzymały
zawiadomienie o odrzuceniu przez pracodawcę ich sprzeciwów.

W ocenie Sądu, uchybienie terminowi do wniesienia pozwu, co podnosiła
strona pozwana, nie mogło stanowić przyczyny oddalenia powództwa. Pismo strony
pozwanej z dnia 4 grudnia 1998 r. nie było bowiem ,, zaopatrzone w pouczenie o
sposobie i terminie wystąpienia do sądu o uchylenie zastosowanej kary" pomimo ta-
kiego obowiązku, który wynika ,,per analogiam" z art. 110 KP. W opinii Sądu, ,,trudno
wyobrazić sobie, by ustawodawca celowo pominął taki zapis w treści art. 112 kp w
sytuacji, gdy o innych terminach do czynności odwoławczych istnieją wyraźne naka-
zy informowania pracownika, a obowiązek pouczania pracowników o ich podstawo-
wych uprawnieniach wynika z art. 94 pkt 1 kp." Skoro do uchybienia terminu doszło
bez winy pracownic, należało, stosując analogicznie art. 265 KP, termin ten przywró-
cić.
Strona pozwana zaskarżyła powyższy wyrok kasacją. Wskazując jako jej pod-
stawę naruszenie prawa materialnego, a to: art. 94 pkt 1 KP i art. 110 KP ,,poprzez
błędną wykładnię tych przepisów i przyjęcie, że wynika z nich obowiązek powiado-
mienia pracownika przez pracodawcę o przysługującym 14 dniowym terminie do wy-
stąpienia do sądu pracy o uchylenie zastosowanej kary porządkowej", art. 112 § 2
KP ,,poprzez nieuwzględnienie przy orzekaniu faktu przekroczenia przez powódki 14
dniowego terminu do wystąpienia do sądu o uchylenie zastosowanej kary" oraz art.
265 KP ,,poprzez błędną jego wykładnię i przyjęcie, że dotyczy on również sytuacji
przewidzianych w art. 112 § 2 k.p., a także niewłaściwe zastosowanie przez nie-
uwzględnienie faktu braku wniosku o przywrócenie terminu", wniosła o zmianę zas-
karżonego wyroku i oddalenie powództwa. Skarżąca Spółka zakwestionowała pogląd
prawny wyrażony przez Sąd drugiej instancji, że zawiadomienie o odrzuceniu sprze-
ciwu powinno zawierać pouczenie o sposobie i terminie wystąpienia do sądu pracy o
uchylenie kary porządkowej. Podniosła, że obowiązku tej treści nie można wywodzić
z art. 94 pkt 1 KP, bo przepis ten dotyczy zaznajamiania z uprawnieniami tylko pra-
cowników podejmujących pracę. Gdyby nawet potraktować go jako normę generalną,
to wówczas zbędne byłyby przepisy szczególne w zakresie obowiązku pouczania
pracowników o środkach prawnych przysługujących od niektórych czynności praco-
dawcy. Zdaniem strony skarżącej, termin wskazany w art. 112 § 2 KP, jako zawity,
nie podlega przywróceniu ani na podstawie art. 168 KPC, ani na podstawie art. 265
KP. Zakładając hipotetycznie, że przywrócenie tego terminu byłoby dopuszczalne, to
zarówno na gruncie art. 168 KPC, jak i art. 265 KP mogłoby ono nastąpić na wniosek
pracownika. Powódki nie składały wniosków w tym przedmiocie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Art. 112 § 2 KP przewiduje sądową kontrolę zastosowania wobec pracownika
kary porządkowej. Kontrola taka jest dopuszczalna po wyczerpaniu postępowania
wewnątrzzakładowego, zakończonego odrzuceniem sprzeciwu. Pracownik może wy-
stąpić do sądu o uchylenie zastosowanej kary w ciągu 14 dni od dnia zawiadomienia
go o odrzuceniu sprzeciwu. Przepisy o odpowiedzialności porządkowej pracowników
nie wyznaczają ani formy, ani treści zawiadomienia pracownika o odrzuceniu sprze-
ciwu. Z przepisów tych nie wynika w szczególności zobowiązanie pracodawcy do
pouczenia pracownika o prawie wystąpienia do sądu o uchylenie zastosowanej kary
porządkowej i terminie wniesienia pozwu. Podstawy prawnej obowiązku tej treści nie
może stanowić art. 110 KP. Przepis ten dotyczy bowiem wyłącznie wewnątrzzakła-
dowego trybu stosowania kar porządkowych. Nie można przeto regulacji w nim za-
wartej przenosić na czynności wszczynające postępowanie przed sądem. Podstawy
prawnej obowiązku pouczenia pracownika o sposobie i terminie wystąpienia do sądu
nie można zasadnie poszukiwać w art. 94 pkt 1 KP. Przepis ten przewiduje obowią-
zek udzielenia przez pracodawcę pracownikom podejmującym pracę ogólnego ins-
truktażu co do zakresu ich obowiązków, sposobu wykonywania pracy na wyznaczo-
nym stanowisku oraz podstawowych uprawnień. Rację ma strona skarżąca podno-
sząc nadto, że gdyby z art. 94 pkt 1 KP wywodzić generalną normę co do obowiązku
pouczania pracowników o przysługujących im środkach prawnych i terminach ich
wnoszenia, to przepisy szczególne w tym zakresie, np. art. 30 § 5 KP, byłyby
zbędne. Zatem brak jest podstawy prawnej do konstruowania obowiązku pracodawcy
pouczenia pracownika w zawiadomieniu o odrzuceniu sprzeciwu o sposobie i termi-
nie wystąpienia do sądu o uchylenie zastosowanej kary.
Zgodnie z art. 112 § 2 KP, pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia do
sądu o uchylenie zastosowanej wobec niego kary w terminie 14 dni od dnia zawia-
domienia o odrzuceniu sprzeciwu. Termin ten jest terminem zawitym prawa material-
nego. Znaczy to, że do jego przywrócenia nie mają zastosowania przepisy o przy-
wracaniu terminów procesowych (art. 168 i nast. KPC). Znaczy także, że dopusz-
czalność jego przywrócenia wymagałaby wyraźnej podstawy prawnej w prawie mate-
rialnym. Takiej podstawy nie może stanowić art. 265 KP. Przepisu tego nie można
stosować do terminu wskazanego w art. 112 § 2 KP ani wprost, ani odpowiednio, ani
przez analogię. Art. 265 § 1 KP zawiera, poprzez odesłanie do art. 97 § 21 i art. 264
KP, wyczerpujący katalog czynności, do dokonania których termin, uchybiony przez
pracownika bez jego winy, może być na jego wniosek przywrócony. Nie ma w Ko-
deksie pracy ogólnego przepisu odsyłającego do regulacji zawartej w art. 265 KP, co
uzasadniałoby ewentualnie jego odpowiednie zastosowanie do czynności innych, niż
odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę, jej rozwiązania bez wypowiedzenia lub
wygaśnięcia, albo żądania sprostowania świadectwa pracy. Brak także szczególnego
odesłania do art. 265 KP w art. 112 § 2 KP. Nie można przyjmować, że istnieje luka
w prawie, co usprawiedliwiałoby zastosowanie do terminu zaskarżenia do sądu pracy
zastosowania kary porządkowej analogii z art. 265 KP.
Ratio legis regulacji, którą ,, trudno sobie wyobrazić" Sądowi drugiej instancji,
wydaje się czytelna. Przedłużanie postępowania w sprawach o zastosowanie kar
porządkowych z punktu widzenia ich funkcji jest nie tylko niepożądane, ale i niecelo-
we. Art. 113 § 1 KP przewiduje zatarcie kary z mocy prawa po roku, a na wniosek
reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej lub z własnej inicja-
tywy pracodawcy przed upływem tego okresu. Co do zasady więc wydanie wyroku w
sprawie tego rodzaju następuje często już w sytuacji, gdy karę uważa się za niebyłą,
a wszelkie o niej wzmianki zostały usunięte z akt osobowych pracownika. Kara nie
może powodować ujemnych dla pracownika konsekwencji w zakresie jego upraw-
nień uzależnionych od nienaruszenia obowiązków pracowniczych w zakresie uza-
sadniającym odpowiedzialność porządkową (art. 1131 KP). Nadto, wykładając prze-
pisy o sądowej kontroli czynności pracodawcy należy uwzględnić także treść i zakres
prawa do sądu. Zgodnie z art. 6 ust. 1 Konwencji o ochronie praw człowieka i pod-
stawowych wolności (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) każdy ma prawo do
sądu przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym lub o
zasadności oskarżenia w sprawach karnych. Już przyznanie pracownikom prawa do
sądu w sprawach stosowania kar porządkowych, które wszak nie są sankcjami kar-
nymi, dowodzi, że nasz ustawodawca wychodzi poza zakres przewidzianej w nim
ochrony sądowej.

Mając powyższe na względzie Sąd Najwyższy, stosownie do art. 39315 KPC,
orzekł jak w sentencji.
========================================